Oğur telläre
Oğur telläre yäki borınğı bolğarlar telläre, r-törendäge törki tellär — törki tellärneñ borınğı törkeme. BEQ 500 yılda oğur telläre urtaq törki tellärneñ törkemennän çamalap çıqqan.
| Oğur telläre | |
| Astörkemnär |
|
|---|---|
| Tel ğäiläse |
Altay telläre (bäxäsle)
|
Qayber ğalimnär buyınça Oğur telläre ğailäsenä onoğur, törki awar tele, xäzär, borınğı bolğar häm hun telläre kergännär.
Qäber taşlarında tabılğan borınğı bolğar telendäge yazular küpçelege z-törendäge (tatar tele sıman yäki I stil) bula, läkin tağı r-törendäge (çuaş tele sıman yäki II stil) tabılğan. Şuña kürä borınğı bolğar tele z- (tatarsıman) yäisä r- (rotatsizm, çuaşsıman, oğur) törendäge tel bulğanı älegä bilgesez.
Oğur telläreҮзгәртү
- xäzär tele †,
- borınğı bolğar tele †,
- hun tele †,
- törki awar tele †,
- çuaş tele (bäxäsle)
Yazular ürnäkläreҮзгәртү
Pliska tälinkäsendäge bolğar runnarı, Dunay bolğarları.
Nagyszentmiklós xäzinäsendäge grek älifbasındağı Buyla tälinkäse, Pannoniä awarları.
Buyla tälinkäse yazuı räseme:BOYHΛA • ZOAΠAN • TEΣH • ΔYΓΕTOIΓH • BOYTAOYΛ • ZΩAΠAN • TAΓPOΓH • HTZIΓH • TAIΣH.
Kiev Rusenda yazılğan xattağı (en) xäzär telendäge yazu, Orxon älifbası.
Ğäräp älifbası belän suğılğan "Musa – Allanıñ päyğämbäre" yazulı xäzär täñkäse, Spillings xäzinäse.
Ğäräp älifbası belän ğäräp häm borınğı bolğar tellärndäge qäber taşı, Qazannıñ Qaban şähärlege.
SıltamalarҮзгәртү
- Н. Н. Поппе. О родственных отношениях чувашского и тюрко-татарских языков. Чебоксары, 1925.
- Гамирзан Давлетшин. Булгарская письменность (Раннебулгарский и домонгольский периоды). Журнал Гасырлар Авазы/Эхо веков, Раздел: Из глубины столетий, 2008-1.
- Г.М. Давлетшин. Этапы письменности тюрко-татар, «Научный Татарстан», 2'2009, стр.132-145.