Нина Дударова
Нина Александр кызы Дударова (1903, Санкт-Петербург — 1992, Мәскәү) — чегән шагыйрәсе, педагог, язучы һәм тәрҗемәче.
| Нина Дударова | |
|---|---|
| Туган | 1903[1] Санкт-Петербург, Россия империясе |
| Үлгән | 1992 Мәскәү, Россия |
| Ватандашлыгы |  Россия[1] Россия империясе[1] СССР |
| Һөнәре | шагыйрә, педагог, язучы, тәрҗемәче |
| Эш бирүче | Московский музыкально-драматический цыганский театр Ромэн[d] |
Биография
үзгәртүСанкт-Петербургта чегән әнисе (ул чегән хорында җырчы һәм биюче булган) һәм рус үги әтисендә туган[2]. Укыту һәм педагогиканы өйрәнгәннән соң, 1925 елда ул Мәскәүдә яңа гына оештырылган Бөтенроссия чегәннәр берлегенә керә. Берлекнең максатларының берсе — грамотасызлык белән көрәш һәм чегән телендә мәктәпләр булдыру. 1926 елда аңа башка чегән шагыйре һәм тәрҗемәчесе Николай Панков белән бергә чегәннәр өчен алфавит эшләү йөкләнә[2].
Дударова һәм Панковның соңгы эше рус чегәннәры диалектына нигезләнгән. Бу алфавитта күп санлы чегән әдәбияты язылган (1927 елдан 1938 елга кадәр 300 дән артык китап[2]); әмма бу йогынты чагыштырмача тар даирәне, нигездә Мәскәүдә һәм ССРБның берничә шәһәрендә, үз эченә ала һәм 1938 елда тәмамланган[3]. Советлар Берлегенең беренче елларында чегән мәктәпләрендә генә түгел, ә белемсез өлкән чегән халкы өчен дә чегән мәгариф темасына күп кенә дәреслекләр басылып чыга. Дударованың «Нево Дром: Букварё Ваш Баре Манушенге» әлифба китабы беренчеләрдән була[4]. Дударова һәм Панков «Нево дром» әдәби-иҗтимагый күзәтүенең мөхәррирләре булалар һәм популяр альманахлар чыгаруда катнашалар, аларда Дударова социалистик идеологияле балалар шигырьләрен бастыра. Бу вакытта ул шулай ук Александр Пушкин әсәрләрен чегән теленә тәрҗемә итәргә ярдәм итә һәм «Лоли черен» мәдәни-иҗтимагый клубы белән җитәкчелек иткән.
1930нчы еллардан[5] ул Мәскәүдә «Ромэн» театрында чегән теле укыта һәм балалар әдәбияты мөхәррире булып эшли. Икенче бөтендөнья сугышыннан соң Советлар Берлеге чегән телендәге барлык программалардан баш тарта, һәм Дударова үзенең популярлыгын югалткан[2].
Искәрмәләр
үзгәртүӘдәбият
үзгәртү- Fouque, Antoinette; Calle-Gruber, Mireille; Didier, Béatrice (2015) (in fr). Le Dictionnaire universel des créatrices. Éditions des femmes. pp. 6444–6445. . https://books.google.com/books?id=3-0BCwAAQBAJ&pg=PT6444.
- Kendrick, Donald (2007). Historical Dictionary of the Gypsies (Romanies) (Second ed.). Scarecrow Press. . https://www.gitanos.org/documentos/1.1-KEN-his_HistoricalDictionaryoftheGypsies.pdf#page=112.
- (2008) «Soviet Union Before World War II». Factsheets on Romani History. Проверено 7 March 2020.
- (22 December 2017) «Politics of Multilingualism in Roma Education in Early Soviet Union and Its Current Projections» (en). Social Inclusion 5 (4): 48–59. DOI:10.17645/si.v5i4.1128. ISSN 2183-2803.