Милорад Додик
Милорад Додик (серб. Милорад Додик; 1959 елның 12 марты, Югославия Социалистик Федератив Җөмһүрияте, Босния һәм Герцеговина ССР, Баня-Лука) ― боснияле серб дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе, 2022 елның 15 ноябреннән Босния һәм Герцеговинаның энтитеты булган Серб Республикасы Президенты (серб. Предсједник Републике Српске).
| Милорад Додик | |
|---|---|
.jpg) | |
| Серб Республикасы президенты | |
| Вазыйфага керешкән 2022 елның 15 ноябре | |
| Аңа кадәр | Желька Цвиянович |
| Шәхси мәгълүмат | |
| Туган | 12 март 1959 (65 яшь) ЮСФР, Босния һәм Герцеговина ССР, Баня-Лука |
| Сәяси фирка | Бәйсез социал-демократлар берлеге |
| Белем | Белград университеты |
Тәрҗемәи хәле
үзгәртү1959 елның 12 мартында Баня-Лукада туган. Әти-әнисе ― Боголюб һәм Мира Додик. Лакташи[d] шәһәрендә башлангыч мәктәпкә укыган. 1978 елда Баня-Лукада авыл хуҗалыгы урта мәктәбен тәмамлаган, шуннан соң Белград университетының сәяси фәннәр факультетына укырга кергән, аны 1983 елда тәмамлаган[1].
Сәяси карьерасы
үзгәртү1986 елдан 1990 елга кадәр ― Лакташи муниципаль ассамблеясенең Башкарма комитеты рәисе. 1990 елда Босния һәм Герцеговинадагы беренче күппартияле сайлаулар барышында Югославиянең реформачыл көчләре берлегеннән Босния һәм Герцеговина ССР халык җыены депутаты итеп сайлана. Босния һәм Герцеговинадагы сугыш[d] вакытында Серб Республикасының Халык җыены әгъзасы була. Ул Скупщинада бәйсез депутатлар клубын оештыра, аның әгъзалары сугыш вакытында хакимияттә булган серб демократик партиясе сәясәтенә каршы чыгыш ясый.
Дейтон килешүен[d] имзалаганнан соң, 1996 елда клубтан бәйсез социал-демократлар партиясе барлыкка килә, һәм Додик аның беренче президенты була. 1997 елда узган Радован Караджич[d] һәм Биляна Плавшич[d] тарафдарлары каршылыгында Додик Плавшич ягында була, аны шулай ук халыкара структуралар хуплый. Республиканың Халык Җыенына сайлауларда Додик партиясе бары тик ике мандат кына алган, ләкин ул 1998 елда Серб Республикасы премьер-министры булган.
1998―2001 елларда беренче тапкыр Серб Республикасы премьер-министры була. 1998 елда ул СРНА республика яңалыклар агентлыгын бетерә. Тиздән Додик һәм Серб Республикасы Президенты Никола Поплашен арасында җәнҗал куба, ул 1999 елның 8 мартында Премьерны вазыйфасыннан алу турындагы указга кул куя. Ләкин көрәшкә Босния һәм Герцеговина буенча югары вәкил катнаша, ул үз карары белән инде Серб Республикасы Президенты Никола Поплашенны вазифасыннан ала. Шул ук айда Брчко округының[d] Серб Республикасыннан аерылуына каршы протест йөзеннән Додик үзе отставкага биргән, ләкин аны Босния һәм Герцеговина буенча югары вәкил кабул итмәгән.
2006―2010 елларда яңадан Серб Республикасы премьер-министры була. Серб Республикасында президент сайлауларында 2010 елның 3 октябрендә 319 615 тавыш (50,52%) алып, Серб Республикасының яңа президенты итеп сайлана. 2006―2014 елларда ул Босния һәм Герцеговинаның НАТОга үтеп керү омтылышларын чикли.
2006 елгы гомуми сайлауларны үткәрү кампаниясе вакытында, Черногория бәйсезлек алгач, Додик: «Серб Республикасы бәйсезлек турында референдум уздыруга үз хокукын кире какмый», дип белдерә. Сайлауларда Додикның СНСД фиркасе 46,9 % тавыш җыйган, шул ук вакытта СДП 19,5% җыйган. Халыкара бергәлек аны Серб Республикасының уртача демократик лидеры буларак карый. Додик серб милләтчеләрен изоляцияләргә омтылган Көнбатыш илләреннән ярдәм алган. Алар Додикта альтернатива тапканнарына ышанганнар. Ул премьер-министр булганнан соң, Көнбатыш аны серб милләтче партияләре хисабына хуплавын дәвам иткән. Көнбатыш илләре, әгәр Додик премьер-министр булып калса, Серб Республикасы Көнбатыштан икътисади ярдәм алачак, дип вәгъдә итәләр. Босния һәм Герцеговина буенча югары вәкил һәм Көнбатыш державалар шулай ук аның 70 000 хорват һәм Босния качакларын Серб Республикасына кайтару вәгъдәсен үтәвен теләгәннәр.
Вәгъдә ителгәнчә, Додик сайлауларда җиңгәннән соң, Серб Республикасы Европа берлегеннән финанс ярдәме алган, бу акчалар дәүләт хезмәткәрләренә һәм полициягә хезмәт хакы түләү өчен кулланылган. 2007 елның февраль уртасында Додик Кушма Штатларга китә, анда аны Мадлен Олбрайт кабул итә. Ул аны «саф һава йотымы» дип характерлаган һәм кичекмәстән ярдәмгә 3,6 миллион евро вәгъдә иткән. Серб Республикасы шулай ук шул ук айда Британия хөкүмәтеннән ярдәм алган. Бөекбританиянең тышкы эшләр министры (1997―2001) Робин Кук[d] Серб Республикасы халык җыены алдында Додик Хөкүмәте «беренче ике атнада аның элгәре ике ел эчендә булганга караганда кешеләрнең тормышын яхшырту өчен күбрәк эшләде» дип белдергән.
Соңрак Додик Босния һәм Герцеговинада иң абруйлы серб сәясәтчесе була, соңрак Көнбатыш аны «тыныч милләтче һәм Босния һәм Герцеговинадагы нәзберек, күпмилләтле тынычлыкка иң зур куркыныч» дип карый.
2018 елның 7 октябрендә Милорад Додик, Босния һәм Герцеговинаның башкарма хакимиятенең дәүләт башлыгы постына охшаш коллектив югары органы булган Президиумына[d] сайлауларда җиңеп, Президиумның серб әгъзасы урынын ала[2]. Серб Республикасының яңа президенты итеп Желька Цвиянович сайлана[3].
2023 елның маенда, Мәскәүдә Владимир Путин белән очрашуда Россиягә каршы санкцияләргә кушылмаска вәгъдә биргән һәм Россиянең Украинага керүен «мәҗбүри чара» дип атаган[4][5].
2024 елның 22―24 октябрендә Казанда узучы XVI БРИКС саммитында катнаша[6][7].
Шәхси тормышы
үзгәртүХатыны Снежана Додик, аның белән ике баласы бар. Элеккеге баскетболчы буларак, буе 191 см (6 фут 3 дюйм).
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Milorad Dodik (bs). Centar za istraživačko novinarstvo. әлеге чыганактан 2014-07-14 архивланды. 2012-11-26 тикшерелгән.
- ↑ Додик, Комшич и Джаферович побеждают на выборах в президиум БиГ (2018-10-08). 2018-10-11 тикшерелгән.
- ↑ Экс-премьер Республики Сербской заявила о победе на выборах президента (2018-10-08). 2018-10-11 тикшерелгән.
- ↑ Как Милорад Додик ездил в Россию за самостоятельностью (2023-05-24).
- ↑ Находящийся под западными санкциями Додик приехал в Москву, чтобы договориться о поставках российского газа и поддержать Россию в войне.
- ↑ Сербский Республикасы Президенты БРИКС саммитына үсеш хакына киләчәген әйтте. Татар-информ, 19.10.2024
- ↑ Президент Республики Сербской прибыл в Казань для участия в саммите БРИКС. smotrim.ru, 20.10.2024(рус.)
Сылтамалар
үзгәртү- Официальная биография на сайте Президента Республики Сербской 2012 елның 28 гыйнвар көнендә архивланган.(серб.)
- Агент влияния Додик (2022-10-28).