Йосеф Добровский

Йосеф Добровский
Йосеф Добровский
Туган телдә исем	чех. Josef Dobrovský
Туган	17 август 1753[…]; Балашшадьярмат[d], Балашшадьярмат[d], Ноград[d], Маҗарстан; Маҗарстан яки Словенске Дярмоти, Вельки-Кртиш[d], Банска-Бистрицкий край[d], Словакия
Үлгән	6 гыйнвар 1829[…] (75 яшь); Брно, Земли Чешской короны[d], Австрия империясе[…]
Күмү урыны	Центральное кладбище Брно[d]
Ватандашлыгы	Моравия маркасы[d]
Әлма-матер	Карл университеты[d]
Һөнәре	язучы, лексикограф, телбелгеч, тарихчы, католик рухание, филолог, ыславис, будитель, мөхәррир, тәнкыйтьче, публицист, текстолог, рухани
	Йосеф Добровский Викиҗыентыкта

Йо́сеф (Йозеф, Иосиф ) До́бровский ( чех. Josef Dobrovský , 1753, 17 август - 1829 елның 6 гыйнвары ) - чех филологы, тел белгече, әдәбият белгече, фольклорчы, тарихчы һәм педагог, Чехия милли яңарышының иң мөһим шәхесләренең берсе. Гадәттә славян тел белеменә нигез салучы санала . Ул иске славян телен өйрәнүгә һәм чех әдәби телен кодлаштыруга төп өлеш керткән .

Биографиясе

Венгриядә Рааб (Дьёр) шәһәреннән ерак түгел урнашкан бистәдә туган^[10]. Әтисе — драгун полкы вахмистры Якуб Доубравский (документлар хата язылып, Добровский дип киткән). Гаилә еш кына әтисенең яңа билгеләнүләре белән бәйле рәвештә шәһәрдән шәһәргә күченеп йөри. Малай алман мәктәбендә укыган һәм анда чех теле белән дә танышкан.

1767 — 1769 елларда Клаттауда (Клятовы) иезуитларда укый, 1769 елдан Прага университетының философия факультетында укый. Университетта ул теологик фәннәрдә уңыш казана һәм дискуссияләрдә катнашу сәләте белән укытучыларның игътибарын җәлеп итә.^[11]. Ул латинча, алманча, чехча яза.

Аннары ул иезуитларда Калатада укый. 1769 елда ул Прага университетында фәлсәфәне өйрәнә башлый. 1772 елда Брнодагы иезуитларга кабул ителә һәм Һиндстанда христиан миссиясенә әзерләнә, тик бара алмый. Шуңа күрә ул яңадан Прагага дини тәгълиматны өйрәнергә китә.

Университетны тәмамлаганнан соң, озак вакыт (1776 — 1786) Прагада Мәгърифәтчелек идеяларын яклаучы хәйриячесе Чехия губернаториумы президенты Бедржих Ян Ностицнең балаларына математика һәм фәлсәфә укыта^[12] . Бу чорда (1779 елдан) чехларның борынгысын һәм әдәбиятын өйрәнә башлый. Шуннан соң ул Градище семинариясенең вице-ректоры итеп билгеләнә ; 1786 елда ул рухани саны ала һәм 1789 елда ул ректор була^[13] , әмма 1790 елда үз постын югалта. Ул кире Ностицлар гаиләсенә кайта, алар аны яхшы каршы ала. Бу вакыт эчендә ул славистика, тарих һәм филология өлкәсендә иң мөһим эшләрен язган.

1792 елда Добровский Чехия Фәннәр академиясе исеменнән Утыз еллык сугышлар чорында Прагадан шведлар урлаган кулъязмаларны эзләп Аурупа буйлап сәяхәткә чыгып китә. Стокгольмда , Туркуда , Санкт-Петербургта һәм Мәскәүдә була. Кайткач, ул граф Ностицны Швейцария һәм Италия буйлап озатып йөри.

1780 елларда Добровский Прагада университет тормышында катнаша. 1784 елда Чехия Король фәннәр җәмгыятен төзүдә катнаша.

Добровский «Слово о полку Игореве» әсәрен иң беренче тикшеренүчеләрнең берсе һәм аны бик югары бәяли. Шул ук вакытта соңгы елларда әсәрне Домбровский үзе язган дигән фаразлар да ишетелә башлаган^[14].

1795 елда, Добровскийның психик сәламәтлеге начарлана; саташкан вакытында ул берничә кулъязманы, шул исәптән лужица телләренең сүзлеген яндыра. Аңа дусы Ностиц дәваланырга ярдәм итә^[15] 1803 елга Добровский тулысынча савыгып китә.

1818 елда Прагада Милли музейга нигез салырга ярдәм итә.

1828 елда ул Брнога җирле китапханәдә сакланган әсәрләрне өйрәнергә китә. Ул авырып, анда үлеп кала.

Искәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912https://wikidata.org/wiki/Track:P268https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837
↑ ^2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741https://wikidata.org/wiki/Track:P1417https://wikidata.org/wiki/Track:P2450
↑ ^3,0 ^3,1 https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Joseph_Dobrovsk%C3%BD
↑ ^4,0 ^4,1 regional database of the Municipal Library of Hradec Kralove
https://wikidata.org/wiki/Track:Q129889245
↑ ^5,0 ^5,1 http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/dobrovsky-josef/
↑ ^6,0 ^6,1 regional database of the Regional Library of Highlands
https://wikidata.org/wiki/Track:Q125582843
↑ ^7,0 ^7,1 Смирнов Л. Н. Добровский Йосеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1972.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q19909282
↑ ^8,0 ^8,1 Чешская национальная авторитетная база данных
https://wikidata.org/wiki/Track:P691https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863
↑ ^9,0 ^9,1 Тасвирый сәнгать әрхибе — 2003.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166
↑ Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Казань: Типография Императорского Университета, 1884. — С. 19.
↑ Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Казань: Типография Императорского Университета, 1884. — С. 19.
↑ Моисеева Г. Н. ДОБРОВСКИЙ Йосеф // Энциклопедия «Слова о полку Игореве». — Дмитрий Буланин, 1995. — Т. 2.
↑ Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Типография Императорского Университета, 1884.
↑ Зализняк А. А. «Слово о полку Игореве». Взгляд лингвиста. — М.: Языки славянской культуры, 2004. — С. 266—267
↑ Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Казань: Типография Императорского Университета, 1884. — С. 19.

Сылтамалар

	Йосеф Добровский башка проектларда:
	Викиҗыентыктагы медиафайллар^?

Цейтлин Р. М. Добровский // Краткая литературная энциклопедия. — Советская энциклопедия, 1964. — Т. 2.
Моисеева Г. Н. ДОБРОВСКИЙ Йосеф // Энциклопедия «Слова о полку Игореве». — Дмитрий Буланин, 1995. — Т. 2.
Цейтлин Р. М. Добровский // Краткая литературная энциклопедия. — Советская энциклопедия, 1964. — Т. 2.
Моисеева Г. Н. ДОБРОВСКИЙ Йосеф // Энциклопедия «Слова о полку Игореве». — Дмитрий Буланин, 1995. — Т. 2.

[_4f1036eb5fddfcc8-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912https://wikidata.org/wiki/Track:P268https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837

[_8e1c33df6730f061-2] 2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741https://wikidata.org/wiki/Track:P1417https://wikidata.org/wiki/Track:P2450

[_f657b92d0349132c-3] 3,0 ^3,1 https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Joseph_Dobrovsk%C3%BD

[_ba0f0914a4848b7b-4] 4,0 ^4,1 regional database of the Municipal Library of Hradec Kralove
https://wikidata.org/wiki/Track:Q129889245

[_83b141468b30838e-5] 5,0 ^5,1 http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/dobrovsky-josef/

[_d313fb6736350a58-6] 6,0 ^6,1 regional database of the Regional Library of Highlands
https://wikidata.org/wiki/Track:Q125582843

[_1b221b4c5de37ccd-7] 7,0 ^7,1 Смирнов Л. Н. Добровский Йосеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1972.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q19909282

[_76cbea870a37d9d7-8] 8,0 ^8,1 Чешская национальная авторитетная база данных
https://wikidata.org/wiki/Track:P691https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863

[_ab59d408a6fae6cc-9] 9,0 ^9,1 Тасвирый сәнгать әрхибе — 2003.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166

[10] Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Казань: Типография Императорского Университета, 1884. — С. 19.

[11] Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Казань: Типография Императорского Университета, 1884. — С. 19.

[12] Моисеева Г. Н. ДОБРОВСКИЙ Йосеф // Энциклопедия «Слова о полку Игореве». — Дмитрий Буланин, 1995. — Т. 2.

[13] Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Типография Императорского Университета, 1884.

[14] Зализняк А. А. «Слово о полку Игореве». Взгляд лингвиста. — М.: Языки славянской культуры, 2004. — С. 266—267

[15] Снегирёв И. Иосиф Добровский. — Казань: Типография Императорского Университета, 1884. — С. 19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]