Иске Маты мәчете
.svg){kind=small}
Иске Маты мәчете (баш. Иҫке Маты мәсете) – Башкортстанның Бакалы районы Иске Маты авылында урнашкан ислам гыйбадәтханәсе (мәчет). Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте составындагы «Иске Маты авылы мөселманнарының дини төркеме» карамагында[1].
| Мәчет | |
 | |
| Ил | Россия |
| Авыл | 452673,  Башкортстан, Бакалы районы, Иске Маты, Җиңү ур., 4 |
| Координатлары | 55°14'3"N, 53°56'35"E |
| Дин | Ислам |
| Мәхәллә | ҮДН |
| Кайсы дини агымга карый | сөнни ислам / хәнәфи мәзһәбе |
| Бина төре | манарасы түбәдә урнашкан мәчет |
| Төп даталар: 2016 ел – ачылу
| |
| Халәте | гамәлдә |
Тарих үзгәртү
Тарих фәннәре кандидаты Таһир Кәримов[2] билгеләп үткәнчә, 1829 елда хәзерге Бакалы районы территориясенә кергән татар авылларының һәрберсендә берәр мәчет гамәлдә булган[3].
Архив документлары буенча, XVIII гасырда казаклар (яңа чукынган, татардан чыккан типтәрләр) нигез салган Иске Маты авылында 1801 елда агач мәчет булган[4][5].
1870 елгы мәгълүматлар буенча, Иске Матыда чуашлар күпчелекне тәшкил иткән, авылда агачтан салынган чиркәү эшләгән (1914 елда Спас чиркәве рухание Василий Андреевич Андреев булуы мәгълүм). 2019 елда иске чиркәү бинасы (авыл китапханәсе урнашкан булган) урынында кызыл кирпечтән яңа чиркәү салынган[6]. Шулай ук Иске Матыда чишмә буенда часовня корылган.
2002 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча, авылда яшәүче төп милләт – татарлар[7].
2008 елда Иске Маты авыл җирлегенә бетерелгән Яңа Маты авыл җирлегенә кергән, керәшен татарлары яшәүче Яңа Маты, Ворсинка, Красная Горка, татарлар һәм башкортлар яшәүче Мулланур, руслар яшәүче Петровка авыллары кушылган.
Иске Маты авылында өр-яңа мәчет бинасы 2016 елда сафка баскан. 2020 елда Бакалы районында 18 мәчет гамәлдә булган.[8]
Мәчетнең имам-хатибы – Олег Владиславович Юдин (ислам кабул иткән керәшен татары)[8][1].
Тасвирлама үзгәртү
Мәчет бинасы Иске Маты авылының үзәгендә, Җиңү урамында, авыл хакимияте бинасы белән Спас чиркәвенең яңа бинасы арасында урнашкан. Мәчет бинасы гади итеп, аксыл кирпечтән өелгән, түбәсе һәм манарасы ак һәм яшел төстәге сайдинг калайлар кулланып төзелгән. Манарасында дүрт якка каратып, тавыш көчәйткечләр урнаштырылган.
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 Бакалинский район. Мусульманские религиозные организации. Религии Башкортостана
- ↑ Эльвира Шайхразеева. Книгу о родной деревне выпустил выходец из села Катаево писатель Тагир Каримов. Бакалинские зори, 5.06.2017
- ↑ РГАДА, ф.350, оп.1, д.929, листы 161, 162
- ↑ История села Старые Маты. Староматинский сельсовет Бакалинский район(рус.)
- ↑ История села Старые Маты. Клара Никитина ВКонтакте
- ↑ Храм "Спаса Нерукотворного Образа" с. Старые Маты. ВКонтакте
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 елның 4 март көнендә архивланган..
- ↑ 8,0 8,1 Бакалинский - Этноконфессиональные карты районов Башкортостана. acer120 — ЖЖ, 18.10.2020
Әдәбият үзгәртү
- Старые Маты. // Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил. С.251. ISBN 978-5-85051-512-6(рус.)
Сылтамалар үзгәртү
- Бакалинский район. Мусульманские религиозные организации. Религии Башкортостана