Екатерина Борисевич

Екатерина Анатольевна Борисевич (белар. Кацярына Анатольеўна Барысевіч; Старые Дороги, Минск өлкәсе, Беларус ССР, ССРБ) — Беларусия журналисты. Борисевич 2020 елның ноябрендә Минскида Роман Бондаренко(рус.) үлеменең шартлары турында репортаж ясаганы өчен кулга алына, шуннан соң «Amnesty International» Катерина Борисевичны намус тоткыны дип таный.

Екатерина Борисевич
Туган телдә исем белар. Кацярына Анатольеўна Барысевіч
Туган 2 август 1984(1984-08-02) (39 яшь)
Старыя-Дароһи, Минск өлкәсе, Беларус Совет Социалистик Республикасы, СССР
Ватандашлыгы  Белоруссия
Әлма-матер Беларус дәүләт университеты[d]
Һөнәре журналист
Эш бирүче Комсомольская правда в Белоруссии[d] һәм TUT.BY[d]

 Екатерина Борисевич Викиҗыентыкта

Тормыш юлы үзгәртү

Екатерина Борисевич 1984 елның 2 апрелендә Беларус ССРның Старые Дороги шәһәрендә туа. Алтын медаль белән Старые Дороги районының Пастович мәктәбен тәмамлый. Параллель рәвештә баян классы буенча музыка мәктәбендә укый[1]. 2007 елда «теле һәм радиожурналистика» белгечлеге буенча Беларус дәүләт университетының журналистика факультетын тәмамлый[2]. Башта Борисевич Минск дәүләт лингвистика университетына (МДЛУ) укырга керергә җыенса да, аның әнисе Польшада ЮНЕСКОдан халыкара лингвистик лагерьга җыю турында белдерү күргән. Нәтиҗәдә, Екатеринаны тугыз укучы арасына сайлап алалар. Бер айдан өйгә кайткач, аңа Старые Дороги район радиосының журналисты очрашырга тәкъдим итә[3].

Интервьюдан соң мөхәррир әйткән: «Синең тавышың яхшы куелган, тиз, төгәл, грамоталы итеп сөйләшәсең. Әйдә, радиода эшләп кара». Бу сүзләрдән соң, 11 сыйныфта, Екатерина радиода эшли башлый. Моның белән параллель рәвештә МДЛУга укырга керергә әзерләнә.

Икенче курста бала таба, шуннан соң өстенлекләр гаилә файдасына куелган. Декрет ялыннан соң төрле радиостанцияләрдә эшли: «Яңа радио»га сыналып карый, бер ел Беларус радиосының беренче Милли каналында «белар. Сямейнае радыё. Для тых, хто дома» тапшыруын алып баручы буларак үткәрә. Югары уку йортын тәмамлаганнан соң ул Беларусь өчен булган Аурупа радиосына урнаша. 2008 елда радиостанциядә тикшерү уза. Шуннан соң җитәкчелек барысын да җыя һәм Варшавага күчәргә тәкъдим итә, әмма Екатерина Минскида, Белоруссиянең «Комсомол дөреслеге»нә журналист булып урнашып, Минскида кала. Ул вакытта редакциядә криминалистик хроника белән шөгыльләнгән кеше булмаган. Шуңа күрә ул хокук саклау тематикасын сайлаган. Газетада ул 9 ел эшли, шуннан соң, 2017 елның гыйнварында, TUT.BY(алм.) мәгълүмати-сервис интернет-порталына урнаша[3].

2020 елныә 8 декабрьдә хокук яклау берләшмәсе версиясе буенча «Ел журналисты — 2020» исеменә номинацияләнә[4][5]. 10 декабрьдә хокук саклау җәмәгатьчелегенең милли премиясен тапшыруның онлайн-тантанасында «Ел журналисты» дип атала[6][7][8].

2021 елның 9 апрелендә Алесь Липай(белор.) исемендәге «Гонар журналістыкі» премиясе лауреаты була[9].

2021 елның 14 июлендә «CPJ International Press Freedom Awards(ингл.)» премиясе лауреаты була[10].

2021 елның 12 августында «Free Media Awards(ингл.)» лауреаты була[11].

TUT.BY интернет-порталында эшләү үзгәртү

Екатерина суд һәм җинаять эшләре турында күп яза. Ул һәлак булган рядовой Коржич эше буенча судны, «Symbal.byКалып:Ref-be-tarask» кибете белән бәйле хәлне яктырта. Катерина — «Әгәр сезгә килсәләр» TUT.BY хокукый проекты авторларының берсе, шулай ук «Немига»дагы фаҗиганең 20 еллыгына багышланган махсус проект авторларының берсе. Үз мәкаләләренең берсендә ул 11 ноябрь кичендә Үзгәрешләр мәйданы(белор.)нда узган вакыйгалар, Роман Бондаренконы кыйнау турында сөйләгән, шаһитлар белән сөйләшкән, һәлак булучының туганнары белән элемтәдә торган[2].

Җинаять эше үзгәртү

2020 елның 19 ноябрендә Екатерина кибеткә чыга, шуннан соң элемтәгә керүдән туктый. Тиздән көччеләр белән өенә кайта[12]. Бер сәгатьтән соң аны битлекләрдә билгесез затлар алып китә[13]. Аның кызы фатирда тикшерү үтү, ноутбук алыну турында сөйләгән[14]. Соңрак Катеринаны КДБ СИЗОсына алып китүләре билгеле була[15].

Соңрак Генераль прокуратура авыр нәтиҗәләргә китергән табиб серен игълан итү факты буенча җинаять эше кузгаткан[16]. Сүз һәлак булган Роман Бондаренко турында бара. Катерина аның канында алкоголь булмавы дигән мәкалә авторы була[17]. Романның туганнары ММЧ һәм медицина персоналына дәгъвалар белдермәгән, әнисе улының хәле турында мәгълүмат таратуга ризалык биргән[18]. Тикшерү адвокатлардан килешмәү турында подписка ала[19].

24 ноябрьдә «Amnesty International» хокук саклау оешмасы Катерина Борисовичны Бондаренко эше буенча намус тоткыны дип таный[20][21]. Шул ук көнне ун оешманың уртак белдерүе белән, шул исәптән «Весна» хокук яклау үзәге(рус.), Беларусия журналистлар ассоциациясе(рус.), Беларусия Хельсинк комитеты(рус.), Катерина Андреева һәм Дарья Чульцова белән бергә, сәяси тоткын дип таныла[22][23][24]. Беларусия журналистлар ассоциациясе рәисе урынбасары Борис Горецкий хакимиятләр мәсьәлә белән түгел, ә массакүләм мәгълүмат чаралары белән көрәшүен әйтә: «Алар әгәр матбугат Бондаренко турында язмаячак, кешеләр дә бу хакта белмәсләр, дип уйлый. Алар, әлбәттә, барысын да беләчәкләр, ләкин ММЧ барыбер сугу астына эләгә»[25].

27 ноябрьдә Екатеринаны Минск шәһәрендәге 1 нче тикшерү изоляторына күчерелүе билгеле була[26].

9 декабрьдә Минскның Үзәк районы суды Катерина сакчысы Борисевичның аны сак астына алу турындагы шикаятен караган. Судья Татьяна Оковитая шикаятьне канәгатьләндермичә калдырырга карар итә[27]. Шикаятьне карау ябык режимда барган[28]. Халык алдында бары тик карар игълан ителә, Катеринаны судка китермиләр һәм хәтта аны игълан иткән вакытта видеоэлемтәне дә тоташтырмыйлар[29]. Сакчы сак астына алу белән бәйле булмаган чараны сайлауны сорый[30]. TUT.BY генераль директоры Людмила Чекина һәм адвокат Дмитрий Горячко судка үтенеч юллаган, анда Екатерина иректә булганда тикшерүгә комачауламаячак, дип шәхси поручительлек бирергә әзер булуларын күрсәткәннәр[31]. Әмма судья шикаятьне канәгатьләндерми[32].

16 декабрьдә сәяси тоткынны Бундестаг депутаты Джем Оздемир(укр.) шефлыкка ала[33].

Суд процессы үзгәртү

Екатерина Борисевич һәм анестезиолог-реаниматолог Артём Сорокинга карата җинаять эшен карау 2021 елның 19 февралендә Минск шәһәренең Мәскәү районы судында башлана.

Эш буенча дәүләт гаепләүчесе — прокурор Людмила Иваненко, судья — Светлана Бондаренко. Гаепләүнең беренче үтенече буенча, суд процессны ябык итәргә карар кылган, гаепләнүчеләрнең адвокатлары киресен сораса да «җәмгыять журналист һәм табибның нәрсә өчен хөкем иткәнен белсен өчен»[34].

Милиция хезмәткәрләре һәм гражданнар киемен кигән кешеләр көн саен ябык суд залын саклаганнар. Моннан тыш, кайбер бәйсез ММЧ журналистлары, җәмәгать өчен ачык булган беренче һәм соңгы утырышларга кертелми. Югары суд матбугат хезмәте, залдагы урыннар җитмәүгә һәм COVID-19 аркасында начар эпидемиологик хәлгә сылтап, аларга бу хакта баш тарткан[35].

Моннан тыш, процесска тагын йөздән артык кеше, шул исәптән гаепләнүче медикның хезмәттәшләре дә эләгә алмаган. Шуларның берсе журналистларга белдерә: «Серне чишү булмады, чөнки башта бу мәгълүмат телеграм-каналларының берсендә барлыкка килә. Гаепнең нәрсәгә нигезләнгәнен белмибез. Артём туганнары рөхсәте белән басылып чыккан фактны билгеләп үтте. Бу тарихта зыян күрүче як юк — нигәдер дәүләт булып чыкты. Артём гаепле булып чыкты, ул постфактум лаборатория анализларының нәтиҗәләрен раслый алды. Без бу эшне табиблар дәшмәсен өчен дип саныйбыз»[36].

Процессның беренче көнендә үк Роман Бондаренконың әнисе Елена Бондаренко соралган була. Шулай ук ашыгыч медицина ярдәме хастаханәсе табиблары күрсәтмәләр биргәннәр, аларның исемнәре Роман Бондаренконың авыруы тарихында күрсәтелгән[37].

Процессның өченче көненә шаһит сыйфатында Романның ике туган апасы Ольга Кучеренко чакырылган була. Судка килешмәү турында подписка бирер алдыннан, журналистларга Роман хастаханәдә булган вакытта аның гаиләсе аның хәле турында ачыктан-ачык сөйләгән, дип хәбәр итә. Ольга Кучеренко сүзләре буенча, Романның әнисе Елена Бондаренко туганнарына бу мәгълүматны массакүләм мәгълүмат чараларында таратырга рөхсәт биргән — Екатерина Борисевич үзе Ольга Кучеренкодан кандагы «ноль промилле» турындагы мәкаләне бастырыр алдыннан шундый ук рөхсәт алган. «Ул миннән әлеге мәгълүматны бастырырга рәсми рөхсәт алды. Апай моны сер итеп сакларга җыенмавын берничә тапкыр кабатлады» — сорау алыр алдыннан судта хәбәр итә[38].

Моннан тыш, Катерина Борисевичның хезмәттәшләре һәм 11 ноябрь кичендә Бондаренко янында, аны «Үзгәрешләр мәйданында» билгесезләр кулга алганга кадәр, булган кыз да сораштырыла. Кыз аның аек булуын, «бернинди ис юк иде, сизелер иде», дип әйтә[39]. TUT.BY порталының баш мөхәррире Марина Золотова(рус.) сорау алу алдыннан Катерина Борисевич һәм Артем Сорокинның эшендә «җинаять составы юк, һәм бу бөтенләй сәяси процесс», дип белдерә.

TUT.BY порталы редакциясе аерым материалда Катерина Борисевичның «ноль промилле» турында материал әзерләве турында сөйли. «Асылда, безнең коллегабызны мәгълүматны тикшергән һәм җыйган өчен хөкем итәләр — бу көн саен барлык журналистлар эшли», — дип билгеләп үтә редакция[40].

2021 елның 2 мартында Минск шәһәренең Мәскәү районы суды хөкем карарын игълан итә: Екатерина Борисевичны табиб серен игълан итүгә омтылуда гаепле дип табыла һәм 6 айга колониягә, шулай ук 100 база зурлыгына(рус.) штраф салына[41]. Табиб Артем Сорокин журналистка табиб серен игълан итүдә гаепле дип табыла һәм 1 елга җәза үтәүне кичектереп, 2 елга ирегеннән мәхрүм ителә, шулай ук 50 база зурлыгында штраф салына. Хөкем карарын игълан иткәннән соң, аны сак астыннан чыгаралар.

Процесста тәнәфесне исәпкә алып, 25 февральдән 2 мартка кадәр эшне карау алты көн барган. Хөкем карарын игълан итүгә керү гаепләнүчеләрнең туганнарына һәм дәүләт ММЧның аккредитацияләнгән вәкилләренә генә рөхсәт ителгән була.

2021 елның 20 апрелендә Минск шәһәр суды тарафыннан каралган хөкем карарына апелляция канәгатьләндерелмәгән[42].

Бүләкләр үзгәртү

Профессиональ бүләкләр белән билгеләп үтелә, шул исәптән Беларусия хокук саклау органнары хезмәтеннән дә[43][44].

  • 2020 елның декабре — «Ел журналисты»;
  • 2021 елның апреле — Алесь Липай исемендәге «Гонар журналістыкі».

Шәхси тормыш үзгәртү

Кыз тәрбияли[45]

Искәрмәләр үзгәртү

  1. Катерина Борсевич. Катерина БОРИСЕВИЧ (ru). Комсомольская правда(рус.). 2020-12-11 тикшерелгән.
  2. 2,0 2,1 Катерина Борисевич (ru). TUT.BY(алм.). әлеге чыганактан 2020-12-12 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  3. 3,0 3,1 Борис Горецкий (2019-08-02). Катерина Борисевич о работе с МВД: Если кому-то не угодил, просто делают вид, что тебя нет (ru). Беларусия журналистлар ассоциациясе(рус.). әлеге чыганактан 2021-04-19 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  4. 2020-12-08. Катерина Андреева, Катерина Борисевич и Дарья Чульцова номинированы на премию «Журналист года — 2020» (ru). Наша Ніва(укр.). әлеге чыганактан 2021-04-30 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  5. Задержанных журналисток «Белсата» номинировали на премию «Журналист года-2020» (ru). Белсат(белор.) (2020-12-08). 2020-12-11 тикшерелгән.
  6. Названы лауреаты Национальной правозащитной премии. «Весна» хокук саклау үзәге(рус.) (2020-12-10). 2020-12-11 тикшерелгән.
  7. Есть такая профессия! "Журналистами года" правозащитники пр (ru). Белорусский партизан(укр.) (2020-12-10). әлеге чыганактан 2020-12-10 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  8. «Журналистами года» правозащитники назвали трех арестованных по уголовным делам журналисток, в том числе и Катерину Борисевич (ru). TUT.BY(алм.) (2020-12-10). әлеге чыганактан 2020-12-10 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  9. Катерина Борисевич, Катерина Андреева и Дарья Чульцова удостоены премии «Гонар журналістыкі» (ru). Брестская газета(рус.) (2021-04-09). әлеге чыганактан 2021-04-09 архивланды. 2021-04-10 тикшерелгән.
  10. Журналістка Кацярына Барысевіч узнагароджаная прэміяй "За свабоду прэсы 2021" (be). Беларусия өчен Европа радиосы(рус.) (2021-07-14). әлеге чыганактан 2021-07-14 архивланды. 2021-07-14 тикшерелгән.
  11. Кепински, Ольга (2021-08-12). Все награды Free Media Awards присуждены белорусским журналистам (ru). euronews. әлеге чыганактан 2021-08-12 архивланды. 2021-08-12 тикшерелгән.
  12. В Минске задержали журналистку Tut.by. Она готовила статью о Романе Бондаренко, погибшем после задержания (ru). Meduza(рус.) (2020-10-19). 2020-12-11 тикшерелгән.
  13. Журналистку Tut.by Катерину Борисевич забрали в СИЗО КГБ (ru). Наша Ніва(укр.) (2020-11-19). әлеге чыганактан 2021-04-30 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  14. В Минске задержана журналистка издания TUT.BY, которая готовила статью о погибшем Романе Бондаренко (ru). Эхо Москвы (2020-10-19). 2020-12-11 тикшерелгән.
  15. Генпрокуратура возбудила дело за передачу результатов медобследования Бондаренко. Журналистка TUT.BY в СИЗО КГБ (ru). TUT.BY(алм.) (2020-11-19). әлеге чыганактан 2020-11-19 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  16. Андрей Рудь (2020-11-29). Журналистке Tut.by Катерине Борисевич, видимо, предъявили обвинение. Она остается под стражей (ru). Onliner.by(рус.). 2020-12-11 тикшерелгән.
  17. Ломоновская, Дарья (2020-11-29). Журналистка TUT.BY Катерина Борисевич остается под стражей на два месяца: предположительно, ей предъявлено обвинение (ru). Комсомольская правда(рус.). әлеге чыганактан 2021-11-01 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  18. Адар'я Гуштын (2020-11-29). Журналисту TUT.BY Катерине Борисевич предъявлено обвинение. Она остается под стражей (ru). TUT.BY(алм.). әлеге чыганактан 2020-12-11 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  19. Журналисту TUT.BY Катерине Борисевич предъявлено обвинение. Она остается под стражей (ru). Белорусский партизан(укр.) (2020-10-29). әлеге чыганактан 2020-12-04 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  20. Amnesty International признала узниками совести фигурантов дела Бондаренко (ru). Интерфакс(рус.) (2020-10-24). 2020-12-11 тикшерелгән.
  21. «Наказаны за разоблачение дезинформации». Amnesty International признала врача и журналистку из Беларуси узниками совести (ru). Naviny.by(укр.) (2020-11-24). әлеге чыганактан 2020-11-24 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  22. Правозащитники признали политзаключенными журналисток Борисевич, Андрееву и Чульцову (ru). Naviny.by(рус.) (2020-11-24). әлеге чыганактан 2020-11-24 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  23. Правозащитники признали журналисток Катерину Борисевич, Катерину Андрееву и Дарью Чульцову политзаключенными (ru). Медиазона(белор.). 2020-12-11 тикшерелгән.
  24. Журналисток TUT.BY и «Белсат» правозащитники назвали политзаключенными (ru). TUT.BY(рус.) (2020-11-24). әлеге чыганактан 2020-12-09 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  25. Александровская, Богдана (2020-11-25). Ходьба по минному полю. Как в Беларуси сейчас работают журналисты (ru). Deutsche Welle(белор.). әлеге чыганактан 2020-11-28 архивланды. 2020-12-04 тикшерелгән.
  26. Журналистку TUT.by Катерину Борисевич перевели в СИЗО №1 (ru). Медиазона(белор.) (2020-11-27). 2020-12-11 тикшерелгән.
  27. Суд в Минске оставил под стражей обвиняемую в разглашении врачебной тайны журналистку (ru). ТАСС(белор.) (2020-12-09). 2020-12-11 тикшерелгән.
  28. Суд отклонил жалобу и оставил журналистку TUT.BY Катерину Борисевич в СИЗО (ru). Брестская газета(белор.) (2020-12-09). 2020-12-11 тикшерелгән.
  29. Андрей Рудь (2020-12-09). Катерину Борисевич оставили под стражей. В избиении журналиста Трофимовича признаков преступления не найдено. У Kyky.org проблемы с доступом (ru). Onliner.by(рус.). әлеге чыганактан 2021-04-15 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  30. Журналистка Катерина Борисевич останется за решеткой - решила "судья" Татьяна Оковитая (ru). Белорусский партизан(укр.) (2020-12-09). әлеге чыганактан 2020-12-09 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  31. Суд оставил за решеткой журналистку Катерину Борисевич (ru). Naviny.by(укр.) (2020-12-09). әлеге чыганактан 2020-12-09 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  32. Журналист TUT.BY Катерина Борисевич остается в СИЗО. Суд не стал менять меру пресечения на более мягкую (ru). TUT.BY(алм.) (2020-12-09). әлеге чыганактан 2020-12-11 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  33. 100 Paten für politische Gefangene in Belarus: Cem Özdemir wird Pate der Journalistin Katsiaryna Barysevich (de). Libereco – Partnership for Human Rights (2020-12-16). әлеге чыганактан 2021-02-02 архивланды. 2021-02-02 тикшерелгән. “Es ist von unschätzbarem Wert, dass mutige Journalist*innen wie Katsiaryna Barysevich die Wahrheit ans Licht bringen. ... Katsiaryna Barysevich ist eine von vielen beeindruckenden Frauen, die den Wandel in Belarus vorangetrieben haben.”
  34. Суд над журналисткой Катериной Борисевич и врачом Артемом Сорокиным закрыли. Их встречали аплодисментами (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-19). әлеге чыганактан 2021-03-02 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  35. TUT.BY, Onliner, «Комсомолке» отказывают в праве освещать процесс над коллегой Катериной Борисевич (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-18). әлеге чыганактан 2021-02-19 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  36. «Дело не в политике, а в обычной человеческой помощи». Пришедшие на суд врачи — о процессе над коллегой (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-19). әлеге чыганактан 2021-02-23 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  37. В Минске продолжают судить журналистку TUT.BY и врача БСМП по делу о «ноль промилле» (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-22). әлеге чыганактан 2021-03-01 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  38. Суд над врачом и журналисткой: сестра Бондаренко говорит, что Катерина Борисевич согласовывала с ней публикацию (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-23). әлеге чыганактан 2021-03-02 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  39. Суд над врачом и журналисткой: сестра Бондаренко говорит, что Катерина Борисевич согласовывала с ней публикацию (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-23). әлеге чыганактан 2021-03-02 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  40. Журналистика не преступление. Как Катерина Борисевич готовила статью о «ноль промилле», за которую ее судят (ru). TUT.BY(алм.) (2021-02-25). әлеге чыганактан 2021-03-01 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  41. Приговор по делу о «ноль промилле»: полгода колонии журналистке TUT.BY и два года с отсрочкой врачу (ru). TUT.BY(рус.) (2021-03-02). әлеге чыганактан 2021-03-02 архивланды. 2021-03-02 тикшерелгән.
  42. Русецкая, Анастасія (2021-04-20). Суд не задаволіў апеляцыю пракурораў у справе Кацярыны Барысевіч (be). Белсат(белор.). әлеге чыганактан 2021-04-23 архивланды. 2021-04-23 тикшерелгән.
  43. Елена Быкова (2020-10-29). Журналисту TUT.BY Катерине Борисевич предъявлено обвинение. Она остается под стражей (ru). Сильные Новости. әлеге чыганактан 2020-11-29 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  44. Журналисту TUT.BY Катерине Борисевич, которая писала статью о Романе Бондаренко, предъявлено обвинение (ru). Брестская газета(белор.) (2020-10-29). әлеге чыганактан 2020-11-29 архивланды. 2020-12-11 тикшерелгән.
  45. Катерина Борисевич, журналистка TUT.BY, обвиняемая по уголовному делу (ru). Беларусь матбугат клубы(белор.). әлеге чыганактан 2021-01-30 архивланды. 2021-01-30 тикшерелгән.

Сылтамалар үзгәртү