Дания

Дания (дан. Danmark) – Төньяк Европада урнашкан дәүләт. Балтыйк һәм Төньяк диңгезләре белән юыла. Алманиядән төньякта урнашкан Ютландия ярымутравында һәм шулай ук берничә кече утрауларда урнаша. Ил исеме алман кабиләсенең исеменнән килә – даннар.

Дания

Байрак Илтамга
Шигарь	Happiest place on Earth!
Башкала	Копенһаген
Халык саны	5 827 463 (1 октябрь 2019)
Нигезләнгән	Модуль:I18n/complex_date:1381: attempt to call upvalue 'Roman' (a nil value)
Сәгать кушагы	UTC+01:00
Рәсми тел	дания теле
География
ИҖБ	Дания кыйраллыгы
Мәйдан	42,925.46 км²
Координатлар	56°N 10°E
Сәясәт
Дәүләт башлыгы	Фредерик X
Башлык исеме	Дания премьер-министры
Хөкүмәт башлыгы	Метте Фредериксен
Икътисад
ТЭП	398 303 миллион US$ (2021), 395 404 миллион US$ (2022)
Акча берәмлеге	Дания кронасы
Эшсезлек дәрәҗәсе	7% (2014)
Туу күрсәткече	1.67 (2014)
КПҮИ	0.929 (2017)
Яшәү озынлыгы	80.70488 ел (2016)
Пенсия яше	65 яшь
Джини коэффициенты	27.7 (2019)
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
Электр аергычы төре	K төре
Автомобил хәрәкәте ягы	уң
Челтәр көчәнеше	230 вольт
Телефон коды	+45
ISO 3166-1 коды	DK
ХОК коды	DEN
Интернет домены	.dk

Европа берлегенә керә.

Географик мәгълүмат

Дания Ютландия ярымутравында, Фюн, Зеландия, Фальстер, Лоллан, Борнһольм утрауларында урнаша.

Дания — скандинав илләренең иң көньяктагысы, Швециядан көньяк-көнбатышта, Норвегиядан көньякта. Аста көньяк чиге Алмания белән чиктәш һәм аннан төньякта урнашкан зур гына Ютландия ярымутравыннан тыш тагын да 409 утрауны үз эченә ала. Алар арасында Юн, Зеландия, Фаллер, Луллан, Весел-Кертү һәм Борнһольм исемлеләре киңрәк билгеле.

Балтыйк диңгезе һәм Төньяк диңгезе сулары белән юыла.

Даниянеӊ административ корылышы

Даниянеӊ административ корылышы

№п/п	Регион	Мәйдан, км²	Административ үзәк	Муниципалитетлар саны
1	Ховедстаден (Hovedstaden)	2561	Хиллерёд	29
2	Зеландия (Sjælland)	7273	Сорё	17
3	Төньяк Ютландия (Nordjylland)	7927	Ольборг	11
4	Үзәк Ютландия (Midtjylland)	13 142	Виборг	19
5	Көньяк Дания (Syddanmark)	12 191	Вайле	22
	Гомуми	43 094		98

Дания икътисады

Lego элементлары The Lego Group белән эшләнә. Штаб-фатир Билла, Дания.

Дөнья банкы классификациясе буенча Дания - югары үсешле ил гибрид икътисады белән. Бер кешегә эчке тулай җимеш (алу мөмкинлеге паритеты нигезендә) буенча 18 нче урында.

Дания дуңгызчылык буенча Европа Берләшмәсендә алдынгы урында.

1945 елга кадәр сөрүлек булуына сәбәпле Дания аграр ил булган. 2006 елда сәнәгать тармагы иктисадын 25% тәшкил итә, ә авыл хуҗалыгы өлеше 2%-ка кәмегән [8] Зур ролен корыч, металлургия, химия, фармацевтика уйный. Дания азык һәм энергия буенча нетто-экспортер.

Табигый ресурслары аз булуы сәбәпле Дания иктисады кеше потенциалына таяна. Иктисадын селамәтләндерү секторы бик зур. Минимал эш хакы юк.

Табигый ресурслары аз булуы булсада Дания үзен тулысынча табигый ресурслар белән тәэмин итә. Сугы елларда Төнъяк дигезене шельфында, Данияне иктисады зонасында карамай табылды. Данияда карамай шулай ук Ютландиянең көнчыгышында бар. Дания нефтне, табигый газны җитештерелә. Электр энергия җил һәм биоэнергия аша эшләнә.

Экспортын төп продукциясе - машиналар төзү, приборлар һәм еган, азык.

АКШ Данияны сәүдә балансын 5% тәшкил итә. АКШ Данияга самолетлар, компьютерлар, машиналар сата. Дания АКШ-ка сәнәгать еган, химия сәнәгате продукциясе, фармацевтика продукциясен җибәрә.

Данияда түбән инфляция, банкларда түбән процент ставкалары һәм тотрыклы милли акча. Эшсезлек – 5%.

Транспорт яктан иң күп йөк флот аша тапшырыла. Дания донъяны күп илләр белән бәйләнештә тора. Авыл хуҗалыгы үзгәрелә.

Дания брендлар арасында: MYC4, DONG Energy, "Лего", Maersk, Scandlines. Scandlines оешмасы Данияны Алмания белән, Данияне Швеция белән тоташтырган паромнар хужасы елда 167 миллион евро керем күрсәтте. Елынанн утраудан Еман утрауга кадәр бер кичү юл хакы – 12 евро.

Бәйрәмнар

• 1 гыйнвар - Яңа ел.
• 7 май - фатиха көне.
• 9 май - Гельголанд сугышы көне.
• 16 апрель - Маргрет королеваның туу.
• 29 апрель - принцесса Бенедиктны туган көне.
• 5 июнь - Конституция көне.
• 11 июнь - Принц Хенрик туган көне.
• 24 декабрь - 30 декабрь- Раштуа каникуллары.

Данияны транспорты

DSB оешмасы - Данияне тимер юлында монополист.

S-tog системасы

S-tog

Данияны тимер юлларны күп өлеше -"'S-tog"' Копенһаген агломерациясен хезмәт күрсәтеп. Агломерацияга Копенһаген, Иллерен, Кәмпер, Фредерикс, Фарм, Хе-Тосуп һәм Кеге керә.

S-tog системасы озынлыгы - 170 км, 85 станция (1 җир астында). Көн саен S-tog ме кеше ташый. Система DSB оешмасы составында. S-tog системасы маршрутлары:

• "'A"'
• "'B"'
• "'Bx"'
• "'C"'
• "'E"'
• "'F"'
• "'H"'

Күперләр

Зур Бел күпере

Өресунд күпере — Өресунд богазы аша Данияның (Зеландия утравы) һәм Швецияны элемтәче юл. Балтыйк диңгезе.

Гимны

Дәүләт гимнының кыска варианты һәм аның тәрҗемәсе

(беренче куплет + соңгы куплетның 4 юлы)

Der er et yndigt land, det står med brede bøge nær salten østerstrand, nær salten østerstrand. Det bugter sig i bakke dal, det hedder gamle Danmark, og det er Frejas sal, og det er Frejas sal! Vort gamle Danmark skal bestå så længe bøgen spejler, sin top i bølgen blå, sin top i bølgen blå.

Äy, söyekle Watan! Tozlı diñgez yarında bükläreñ tezelep basqan, tezelep basqan. Borınğı Danmark ilen, diñgezdän iskän cilen Freya yaratqan, Freya yaratqan! Mäñge yäşär, urmannar kük, qödrät alıp, dannar ile, zäñgär dulqınnardan, zäñgär dulqınnardan.

Дин

Дания Конституциясендә дин

• § 4. Дания халкы чиркәве (лютераннар) Дания дәүләт чиркәве буларак билгеләнә.
• § 6 Дания монархы (2024 елдан Фредерик X) Дәүләт чиркәве әгъзасы булырга тиеш.
• § 67 дин иреген гарантияли.

Саннар

Ил халкының (5 511 451 кеше) 81,5 % ы (4 492 121 кеше) — Дания дәүләт чиркәве (Дания халкы чиркәве, лютеранлык), 0,6 % ы католиклык тарафдары.

Ил халкының 5,40 % ы (313 мең кеше) — Ислам дине тарафдары (2020).

Будда диненең ил буенча 20 мең тарафдары бар.

Даниядә Тамил чыгышлы 7 500-8000 Һинд дине тарафдары яши.

• Даниядә ислам
• Даниядә Һинд дине