Ахун (Татарстан)
Ахун — Татарстан Республикасының Актаныш районындагы авыл.
| Ахун | |
| Дәүләт |
 Россия империясе.svg){kind=small} РСФСР[d] Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Аккүз авыл җирлеге[1] |
| Халык саны |
9 (1762)[2], 76 (1795)[2], 38 (1795)[2], 40 (1816)[2], 90 (1834)[2], 100 (1859)[2], 252 (1859)[2], 322 (1870)[2], 268 (1902)[2], 568 (1905)[2] |
| Почта индексы | 423744 |
 | |
Халык саны — 251 тирәсендә. Почта индексы — 423744.
Тарих
үзгәртүАхун — бүләр ыруы башкортларының авылы[3]. XVIII гасырда нигезләнгән — 1747 елдан билгеле. 11нче башкорт кантоны, Ырынбур губернасы Минзәлә өязе Бүләр волосы Бүләр түбәсенә карый, 1865 елда бу өяз Уфа губернасына керә. 1866 елда ырыу волослары бетерелгәч, авыл Байсар волосы составына керә.
ХХ гасыр башында мәчет (1831 елдан аның карамагында мәктәп эшли), икмәк магазины теркәлгән[3].
1920 елдан Татар АССР-ның Минзәлә кантоны, 1930 елдан — Актаныш районы, 1935 елдан — Калинин районы, 1959 елдан — Актаныш районы, 1963 елдан — Минзәлә районы, 1965 елдан — янә Актаныш районы составына керә.
Демография
үзгәртү| Халык саны | |||||||||||||||
| 1795 | 1859 | 1870 | 1884 | 1906 | 1913 | 1920 | 1926 | 1938 | 1949 | 1958 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 |
| 114 | 252 | 322 | 680 | 568 | 680 | 631 | 568 | 495 | 375 | 352 | 522 | 431 | 279 | 274 | 251 |
Россия империясе законнарына ярашлы, 1-4 ревизия сказкаларында башкортлар исәпкә алынмый, арытабан үз теләкләренә ярашлы гына исәпкә алына (5нче ревизиядә өлешчә исәпкә алына). 1795 елдан башлап гомуми исәпкә керәләр[4][5][6][7][8][9][10].
1795 елда 9 йортта 76 асаба башкорт, 12 йортта — 38 типтәр теркәлә, 1762 елда улар 9 кеше теркәлә. 1816 елда — 10 башкорт, 2 кердәш башкорт һәм 28 типтәр, 1834 елда 33 башкорт була, 5 кердәш башкорт һәм 52 типтәр була. 1848 елда Сөн елгасы янында 2 Ахун авылы була: беренчесе — Минзәләдән 68 чакрым ераклыкта (6 йорт һәм 43 башкорт), икенчесе — өяз үзәгеннән 65 чакрым ераклыкта (22 йорт, 109 тептяр). 1859 елгы 10нчы ревизия буенча, 100 башкорт ир-аты, 252 типтәр языла. Башка чыганак буенча, 138 асба башкорт һәм хәрби дәрәжәдәге кердәш. 1870 елда — 322 башкорт; 1902 елда — 268 асаба башкорт һәм хәрби дәрәжәдәге кердәш, 1905 елда 98 йортта 568 кеше яши[3].
Климат
үзгәртү| Тәүлек буена һаваның уртача температурасы | ||||||||||||
| Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -11.5 °C | -11.2 °C | -6 °C | 3.9 °C | 13.1 °C | 18.7 °C | 20.4 °C | 17.6 °C | 11.9 °C | 4 °C | -5.3 °C | -10.8 °C | 3.7 °C |
Климат уртача континенталь. Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе буенча климатның коды: Dfb[11]. Уртача еллык һава температурасы 3.7 °C.[12]
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ ОКТМО
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Әсфәндиярев Ә. Аулы мензелинских башкир — Башкортстан китап нәшрияты.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ә. З. Әсфәндиәров. Аулы мензилинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 282-284. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 5. №3287
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 10 №7798
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 10 №7977
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 11 №8835
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 11 №8836
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 21 №15278
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 23 №17221
- ↑ World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna
- ↑ NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International
Чыганаклар
үзгәртү- Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.
- Ә. З. Әсфәндиәров. Аулы мензилинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 282-284. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.
