Арштат

Арштат (Авеста телендә:arštāt) Зәрдөштлек принцибының Авеста теле исеме һәм я "гаделлек"^[1] я "намуслык" дигәнне билгели.^[2] Исем сүз буларак, арштат Арштат Алиһәсен билгели, ул “намуслык” яки “гаделлек”нең гипостазы. Аның даими эпитеты булып "дөньяны дәвам итүче" яки "дөньяны тәэмин итүче."

Язмада

Гәрчә Арштатка багышланган номиналь яшт булса да (Яшт 18), бу гимнда ул искә алынмый һәм arš- “дөрес” пәйда булуы багышлау өчен сәбәп булырга мөмкин булган дип фараз ителә.^[3] Арштат "иң намуслы" Рашну, "Хөкемдар" белән якын бәйле. Икәү Яшт 10.139 һәм 12.40-та, “Яшт” 10.139-да һәм 12.40-та һәм “Сирозеһ” 1.18 һәм 2.18-дә двандва буларак пәйда була.^[4] Бу эсхатологик идентификация һәм литургиядә үлемнән соң өченче көндә укыла, ул Рашну, Сраоша “Буйсыну” һәм Митра “Килешү” , бергә Чинват күперенең өч сакчысы.^[5] Сирозеһ 1.26 һәм 2.26-та,^[6] Арштат айның 26-ынчы көне өстеннән Илаһ буларак мөрәҗәгать ителә (Зәрдөштлек календаре белән чагыштырырга мөмкин). Ике шигырь дә аны мифик Ушидарена ^[6] the "акыллылык саклаучысы" белән ассоциацияли, Зәрдөштлек традициясендә ул Зәрдөшт еллар буе изоляциядә уздырган урын. Ясна 16.6 айның 26-ынчы көне аңа изге дип раслый. Арштат кайчандыр (Висперад 7.2) Даэна белән идентификацияләнә^[5]^[7] (гомуми рәвештә "дин" буларак тәрҗемә ителә).

Традициядә

Кире ягында Ришти (Арштат) белән Кушан хөкемдары Хувишка.^[8]

Арштатның эсхатологик роле 9-ынчы-14-енче гасыр текстларында алга таба хәрәкәтләндерелә, анда ул Урта Фарсы телендәге Аштад буларак пәйда була. Арштат барлык җаннар узарга тиеш күпер Чинват күперендә гамәлләр сынаучысы. Бундаһишн (37.10–14)-да Арштат Амеша Спента Амеретат белән ролен уйный, Арштат аның haмкары "хемзәттәше"; һәм Арда Вираз Китабында (5.3), ул анда Митра, Рашну, Вайю-Вата һәм Веретһрагна белән тора.^[5] Апокалиптик Занд-и Ваһман ясн-да (7.19-20), Арштат Наирьосангһа, Митра, Рашну, Веретһрегна, Сраоша һәм шәхесләндерелгән Хваренаһ белән — Пешьйотан каһарманына ярдәм итә.^[5]

Искәрмәләр

↑ Gershevitch, 1959, p. 286ff.
↑ Bartholomae, 1904, col. 205.
↑ Skjærvø, 1987, p. 826 citing
Lommel, 1927, p. 166.
↑ Dhalla, 1938, p. 176.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Gnoli, 1987, p. 826.
↑ ^6,0 ^6,1 Dhalla, 1938, p. 193.
↑ Dhalla, 1938, p. 178.
↑ Dani, Ahmad Hasan; Harmatta, János (in en). History of Civilizations of Central Asia. Motilal Banarsidass Publ.. pp. 327-328. ISBN 978-81-208-1408-0. https://books.google.com/books?id=DguGWP0vGY8C&pg=PA327.

Библиография

Bartholomae, Christian (1904), Altiranisches Wörterbuch, Strassburg: Trübner (fasc., 1979, Berlin: de Gruyter)

Dhalla, Maneckji Nusservanji (1938), History of Zoroastrianism, New York: OUP
Gershevitch, Ilya (1959), The Avestan Hymn to Mithra, Cambridge: University Press
Gnoli, Gerardo (1987), "Aštād", Encyclopaedia Iranica, 2, New York: Routledge & Kegan Paul : 826
Lommel, Herman (1927), Die Yašts des Awesta, Göttingen/Leipzig: J. C. Hinrichs
Skjærvø, Prods Oktor (1987), "Aštād Yašt", Encyclopaedia Iranica, 2, New York: Routledge & Kegan Paul : 826

[Gershevitch_1959_286ff-1] Gershevitch, 1959, p. 286ff.

[Bartholomae_1904_205-2] Bartholomae, 1904, col. 205.

[Skjaervo_1987_826_cit_Lommel-3] Skjærvø, 1987, p. 826 citing
Lommel, 1927, p. 166.

[Dhalla_1938_176-4] Dhalla, 1938, p. 176.

[Gnoli_1987_826-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Gnoli, 1987, p. 826.

[Dhalla_1938_193-6] 6,0 ^6,1 Dhalla, 1938, p. 193.

[Dhalla_1938_178-7] Dhalla, 1938, p. 178.

[AHH327-8] Dani, Ahmad Hasan; Harmatta, János (in en). History of Civilizations of Central Asia. Motilal Banarsidass Publ.. pp. 327-328. ISBN 978-81-208-1408-0. https://books.google.com/books?id=DguGWP0vGY8C&pg=PA327.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]