Qazannıñ yawlap alınuı

Qazannı yawlap alu - Yawız İvan citäklägän urıs ğäskäre Şahğäli ğäskäre qatnaşında Qazan şähären basıp alu, Qazan xanlığına Rusiä patşalığı yawlarınıñ soñğı etabı, 1545-1552. yıllardağı yawlarnıñ näticäse.

Qazan öçen suğış

1552 yılnıñ 22 avgust (gregorian 2 sentäber) - 2 oktäber (gregorian 13 oktäber) arasında Qazan qamalışta bula.

Qamawçı Urıs ğäskäriläre yağında barlığı 150 meñ çaması suğışçan köç: ere cilbiläwçe feodal atlıları (şul isäptän Şahğälineñ Tatar atlıları), Strelets (uqçılar) polkları. Şähärne saqlawçılar yağında Yapança bäk atlıları, Yädegär Möxämmäd xan belän kilgän Nuğay atlıları häm şähär xalqı (barlığı 33 meñ çaması).

Mäskäwlelär 22-23 avgustta Qazan diwarlarına yaqın uq kilälär, 29 avgustta şähärne tupqa tota başlıylar. Qamalışta qalğannarğa şähär tışınnan yärdäm itep toruçı Yapança atlı ğäskär 30 avgust belän 6 sentäber aralarında tar-mar itelä.

2 oktäberdä Atalıq häm Nuğay qapqaları yanında Qazan Kirmäne diwarları şartlatıla, Urıs suğışçıları şähärgä bärep kerä, Yädigär Möxämmät xan häm Zäynäş morza äsir itelälär. Şähärne saqlawçılardan keçeräk ber törkem Urıs polkları belän qaharmannarça suğışa-suğışa qamalıştan çığıp qotıla. Şähär xalqınıñ küpçelegen urıs suğışçıları qırıp-üterep beterä, öleşçä äsir itä. Şähär tulısınça talana, yandırıla.