Үзәк Африка Җөмһүрияте

Үзәк Африкан Җөмһүрияте (ҮАҖ) (фр. République centrafricaine, Калып:IPA-fr, яки Centrafrique [sɑ̃tʀafʀik]; санго Ködörösêse tî Bêafrîka) Үзәк Африкадагы диңгезгә чыгышы булмаган ил. Күрше илләре - төньякта Чад, төньяк-көнчыгышта Судан, көнчыгышта Көньяк Судан, көньякта Конго Демократик Җөмһүрияте һәм Конго Җөмһүрияте, көнбатышта исә Камерун.

Үзәк Африка Җөмһүрияте

Байрак Илтамга
Шигарь	Unity, Dignity, Work
Башкала	Банги
Халык саны	4 659 080 (2017)
Нигезләнгән	1960
Сәгать кушагы	UTC+01:00
Рәсми тел	француз теле, Санго теле
География
Мәйдан	622,984 км²
Координатлар	6.7°N 20.9°E
Сәясәт
Дәүләт башлыгы	Туадера, Фостен-Аршанж
Хөкүмәт башлыгы	Нгребада, Фирмен
Икътисад
ТЭП	2516 миллион US$ (2021), 2383 миллион US$ (2022)
Акча берәмлеге	КФА BEAC франкы
Эшсезлек дәрәҗәсе	7% (2014)
Туу күрсәткече	4.286 (2014)
КПҮИ	0.404 (2021)
Яшәү озынлыгы	52.171 ел (2016)
Джини коэффициенты	56.2 (2008)
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары	117 (пүлисә) 118 (янгын сакчылары) 1220 (ашыгыч тыйб ярдәме)
Электр аергычы төре	Europlug, CEE 7/5
Автомобил хәрәкәте ягы	уң
Челтәр көчәнеше	220 вольт
Телефон коды	+236
ISO 3166-1 коды	CF
ХОК коды	CAF
Интернет домены	.cf

Диннәр

• Христианнар ― ил халкының 80 % ы.
• ~750 000 мөселман яши, бу ил халкының якынча 10 % ын тәшкил итә.
  • Үзәк Африка Республикасында ислам

Үзәк Африкан Җөмһүриятенең харитасы

Банги сәүдә районы

Бангидагы йөк машиналар

Илнең көньяк-көнбатышында урнашкан Боали шәһәрендәге 2014 елда динара бәрелештә христианнарның үз-үзеңне саклау кораллы төркеме тарафыннан туздырылган мәчет

Дәүләт гимны

LA RENAISSANCE

(Француз телендә)

Ô Centrafrique, ô berceau des Bantous !
Reprends ton droit au respect, à la vie !
Longtemps soumis, longtemps brimé par tous,
Mais de ce jour brisant la tyrannie.
Dans le travail, l'ordre et la dignité,
Tu reconquiers ton droit, ton unité,
Et pour franchir cette étape nouvelle,
De nos ancêtres la voix nous appelle.

Refrain:
Au travail dans l'ordre et la dignité,
Dans le respect du droit dans l'unité,
Brisant la misère et la tyrannie,
Brandissant l'étendard de la Patrie.

E ZINGO

(Санго телендә)

Bêafrîka, mbeso tî âBantu
Kîri mo gbû gîgî tî mo-mvenî
Mo bâa pâsi na gbe tî âzo kûê
Me fadësô, mo ke na kürü gô
Mo sö benda, mo bûngbi kûê ôko
Na kusâra ngâ na nëngö-terê
Tî tö ndâ tî finî dutï tî ë sô
E mä gbegô tî_âkötarä tî ë

Refrain:
E gbû kua nzönî na nëngö-terê
E kpë ndiä nzönî na mängö-terê
E kinda wasïöbê, ë tomba pâsi
E yâa bandêra tî ködrö tî ë!

Санго текстының IPA транскрипциясе

[bʷé.à.frí.kà ᵐbʷɛ̀.sò tʲí á.bʷã̀.tù]
[kʲí.rì mò ɡ͡bʷú gʲí.gʲí tʲí mò‿ᶬvɛ̀.nʲí]
[mò bʷá.à pʷá.sì nà ɡ͡bʷè tʲí á.zò kúé]
[mè fà.dē.só mò kʲɛ̀ nà kū.rū gɔ́]
[mò sō bʷɛ̀̃.da mò bʷù̃.ɡ͡bì kúé̯ ɔ́.kɔ̀]
[nà kù.sá.rà‿ᵑɡá nà nɛ̄̃.gō tɛ̀.rɛ̄]
[tʲí tō‿ⁿdá tʲí fʲì.nʲí dù.tʲī tʲí ē só]
[è mā ɡ͡bʷɛ̀.gɔ́ tʲí‿á.kō.tà.rā tʲí ē]

[è ɡ͡bʷú kùà̯‿ⁿzō.nʲí nà nɛ̄̃.gɔ̄ tɛ̀.rɛ̄]
[è k͡pʷē‿ⁿdʲì.ā‿ⁿzō.nʲí nà mā̃.gɔ̄ tɛ̀.rɛ̄]
[è kʲí̃.dà wà.sʲī.ō.bʷé ē tõ.bʷà pá.sì]
[è jáà̯ bʷã.dɛ́.rà tʲí kɔ̄d.rɔ̄ tʲí ē]

Тәрҗемәсе

ЯҢАРЫШ
Үзәк Африка, банту бишеге!
Шәрәфле тормыш — бу ихтыярың!
Күптән көлкегә калган, изелеп,
Золым богавын ватып ташлавың.
Хезмәт һәм тәртип аша — мәртәбә,
Хокуклар яулап, бердәм буласы.
Бу яңа авыр юлны үтәргә! —
Ата-бабаның гозер нидасы.

Кушымтасы:
Бердәмлек белән тырыш хезмәттә
Яула хокуклар, иреш хөрмәткә;
Бетсен фәкыйрьлек, золым һәр җирдә,
Ватан байрагы, горур җилфердә!