Җантүрә Сатыбалдиев
.svg){kind=small}
Җантүрә Жолдош улы Сатыбалдиев (кырг. Жантөрө Жолдошевич Сатыбалдиев; 1956 елның 6 гыйнвары, Мырза-Аке, Ош өлкәсе, Кыргыз ССР, ССРБ) — Кыргыз дәүләт һәм сәяси эшлеклесе. Кыргызстанның 18 нче премьер-министры (2012—2014 елларда).
| Җантүрә Сатыбалдиев | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | кырг. Жантөрө Жолдошевич Сатыбалдиев |
| Туган | 6 гыйнвар 1956 (68 яшь) Мырза-Аке[d], Ош өлкәсе, Кыргыз Совет Социалистик Җөмһүрияте, СССР |
| Ватандашлыгы |  Кыргызстан |
| Әлма-матер | Киргизский государственный технический университет имени И. Раззакова[d] |
| Һөнәре | сәясәтче |
Тормыш юлы
үзгәртүҖантүрә Сатыбалдиев 1956 елның 6 гыйнварында Мырза-Аке (хәзер — Ош өлкәсенең Үзгән районы) авылында туа.
1979 елда Фрунзе политехника институтының инженер-төзелеш факультетын тәмамлаганнан соң, Сатыбалдиев Алай юл-төзелеш идарәсендә мастер һәм прораб булып эшли, шуннан соң Үзгән юл-төзелеш идарәсен җитәкли.
1985—1992 елларда «Юждортрансстрой» трестының баш инженеры, аннары идарәчесе булып эшли, шуннан соң Кыргызстанның транспорт министрының беренче урынбасары итеп билгеләнә.
1996 елда «Бишкәк-Ош» автоюлын реконструкцияләү һәм эксплуатацияләү буенча Генераль дирекциянең генераль директоры итеп билгеләнә. 1997 елда ул Кыргызстанның транспорт һәм элемтә министры (1998 елдан — транспорт һәм элемтә министры) итеп билгеләнә
2000 елда Ош шәһәренең дәүләт администрациясен җитәкли, ә 2001 елда шәһәрнең җирле үзидарә башлыгы-мэры була.
2003 елның 6 ноябрендә Җантүрә Сатыбалдиев Кыргызстан Президентының электр энергетикасы куркынычсызлыгы буенча махсус вәкиле итеп билгеләнә. 2005 елның мартында Жогорку Кеңеш III чакырылыш депутаты итеп сайлана; бу вазыйфада «Эл менен» депутатлар төркеме белән җитәкчелек итә.
2006 елның ноябрендә Ош өлкәсе дәүләт хакимияте башлыгы һәм Кыргызстан президентының көньяк төбәк буенча губернатор-вәкиле итеп билгеләнә. 2007 елның 22 ноябрендә Ош өлкәсенең Дәүләт хакимияте җитәкчелегенә каршы җинаять эше кузгатылган, һәм 27 ноябрьдә «эштәге җитешсезлекләр өчен» Сатыбалдиев президент Корманбәк Бакиевның указы белән биләгән вазыйфаларыннан алына.
2008 елдан «Кател» ҖЧҖ генераль директоры булып эшли. Соңрак ТРАСЕК проектының төбәк директоры итеп билгеләнә.
2012 елның 6 сентябрендә Җантүрә Сатыбалдиев, аның кандидатурасы Жогорку Кеңеш депутатларының күпчелеге тарафыннан расланганнан соң, Кыргызстан премьер-министры вазыйфасына керешә[1]. Сатыбалдиев Кыргызстанның социаль-демократик партиясе тарафыннан премьер постына тәкъдим ителә[2].
Җинаять эше
үзгәртү
2018 елның 18 июнендә Җантүрә Сатыбалдиев Бишкәкнең ТЭЦын модернизацияләү проектын гамәлгә ашырганда коррупция факты буенча эшне тикшерү кысаларында Милли куркынычсызлык дәүләт комитеты тарафыннан тоткарлана[3]. Тикшерү версиясе буенча, Кытайның «Эксимбанк»тан предприятиене модернизацияләүгә алынган 386 миллион долларлык кредитның бер өлеше урланган[4].
2018 елның 20 июнендә Җантүрә Сатыбалдиевка Кыргызстан Җинаять кодексының 303 ст. 6 (җинаятьтә катнашу) һәм 303 ст. 1 (коррупция) буенча гаеп белдерелгән. Бишкәкның Беренче май район суды тарафыннан тикшерү вакыты азагына кадәр сак астына төшерү рәвешендә кисәтү чарасы сайланган[5].
2019 елның 6 декабрендә Бишкәкның Свердловск район суды карары буенча 7,5 елга, милекне конфискацияләү һәм дәүләт органнарында 3 елга вазыйфа биләүдән мәхрүм ителгән[6].
2020 елның 5 октябрендә башланган протест акцияләре барышында Сатыбалдиевны иреккә җибәрәләр[7], әмма берничә көннән соң ул ирекле рәвештә колониягә әйләнеп кайта[8].
Колониягә әйләнеп кайтканнан соң, Сатыбалдиев йөрәккә операцияне кичерә[9].
2021 елның 2 мартында Кыргызстан Югары суды яңа ачылган шартлар буенча Сатыбалдиев эшен яңадан караудан баш тарта[4].
Бүләкләр
үзгәртү- «Санкт-Петербургка нигез салынуның 300 еллыгы хөрмәтенә» Россия Федерациясе медале;
- «БДБның Мактаулы юлчысы» медале;
- Ош шәһәренең мактаулы гражданины.
Шәхси тормыш
үзгәртүӨйләнгән, дүрт баласы бар (кызы һәм өч улы).
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Жанторо Сатыбалдиев возглавил правительство Киргизии. Российская газета. 2012-09-07 тикшерелгән.
- ↑ 5-2 = премьер. Российская газета. 2012-09-07 тикшерелгән.
- ↑ В Киргизии задержан экс-премьер Сатыбалдиев (рус.), Interfax.ru (2018-06-18). 19 июнь 2018 тикшерелде.
- ↑ 4,0 4,1 Радио Азаттык. Верховный суд отказал в пересмотре дела о коррупции при модернизации ТЭЦ Бишкека по вновь открывшимся обстоятельствам. azattyk.org. 2021-06-21 тикшерелгән.
- ↑ Sputnik. Задержан экс-премьер Жанторо Сатыбалдиев. ru.sputnik.kg. 2018-06-21 тикшерелгән.
- ↑ В Киргизии экс-премьер Сатыбалдиев получил 7,5 года лишения свободы (2019-12-06). 2021-01-03 тикшерелгән.
- ↑ РБК. В Киргизии освободили из колонии экс-премьера Сатыбалдиева. rbc.ru. 2021-06-21 тикшерелгән.
- ↑ 24.kg. Жанторо Сатыбалдиев вернулся в колонию и попал в больницу. 24.kg. 2021-06-21 тикшерелгән.
- ↑ Радио Азаттык. Экс-премьер Жанторо Сатыбалдиев перенес операцию на сердце. azattyk.org. 2021-06-21 тикшерелгән.