Эпикантус

Эпикантус ( грек. ἐπι теленнән грек. ἐπι ιπι - өске як һәм κανθός - күз почмагы), "Монгол җыерчыгы" - өске күз кабагының эчке почмагындагы өлеше, азмы-күпме дәрәҗәдә яшь бизе төерчеген каплый. Бу монголоид расасына хас булган билгеләрнең берсе, башка расалар вәкилләрендә сирәк. Антропологик тикшерүләр эпикантусның булуын яки булмавын гына түгел, ә үсешен дә билгеләнгән.

Эпикантус

Эпикантус Викиҗыентыкта

Күренеш һәм функцияләр

Эпикантсыз күз

Эпикантусның сәбәпләре әле дә ачыкланмаган. Берничә автор монголоид төренең йөз үзенчәлекләре каты салкын шартларда тормыш өчен махсус адаптив үзенчәлек дип фаразлый. Монгол расасының килеп чыгышын Үзәк Азиянең континенталь регионнары белән бәйләп, алар монгол күзенең (күз кабагы, эпикантус) күрү әгъзасын җилләрдән, тузаннан һәм чагылган кояш нурларының зарарлы тәэсиреннән саклаучы аппарат буларак барлыкка килгәнен күрсәтәләр.

Эпикантуслы күз

Ләкин эпикантусның күренеше башка сәбәпләр белән дә бәйле булырга мөмкин. Шулай итеп, эпикантусның зурлыгы белән борын биленең калынлыгы арасындагы бәйләнеш исбатланган, ягъни, борын никадәр югары булса, эпикантус уртача кечерәк булганы ачыкланган. Бу тикшерелгән барлык серияләрдә дә: бурят, саха, яр буе чукчалары, эскимос, калмык, тываларда ачыкланган .

Ләкин, борын биле түбән булуы эпикантус барлыкка килү өчен бердәнбер һәм җитәрлек шарт түгел әле. Күрәсең, эпикантус шулай ук өске күз кабагы тире астындагы май катламының калынлыгына да бәйледер. Эпикантус билгеле бер дәрәҗәдә өске күз кабагының "майлы" катламы булып тора. Билгеле булганча, битнең симерүе монголоид расасы балаларына хас. Монголоид расасы балаларында май тукымасының артуы төрле мәгънәгә ия булырга мөмкин: салкын кышларда йөзне суыктан саклау чарасы буларак, һәм, бәлки, югары калорияле матдәләр белән тәэмин итү чарасыдыр. Бушменнарның һәм готтентотларның стеатопигиясе шулай ук корылыклы климат шартларында үсешкән физик тип буларак, симез йөзлелек үрнәге булып тора.

Эпикантусның адаптивлыгы шулай ук шик тудыра, чөнки монголоид билгеләр комплексы уртача яки субтропик зонада (Кытайдагы авыл хуҗалыгының тәүге төп үзәкләрендә) барлыкка килгән, монда каты салкын булмаган, өстәвенә, Африка һәм Көнбатыш Азия чүлләрендә яшәүчеләрдә эпикантус юк ...

Таралу

Эскимо хатын-кыз (фото 1907)

Эпикантусның үсеше зур географик дифференциацияне күрсәтә. Эпикантусның иң зур концентрациясе Үзәк, Көнчыгыш, шулай Төньяк Азиянең дә зур гына өлешләрендә очрый - гадәттә олы ир-атларда 60% тан артык. Төркиләр арасында эпикантусның иң зур проценты сахалар, алтайлылар, томск татарлары арасында (70%) , 7  % - Идел төбәге татарлары арасында, 15% - Кырым татарлары арасында , 13% - Әстрхан карагашлар арасында, 21-35% - казакълар арасында, 20-28% - нугайлар арасында, 38% - тубыл татарлары арасында. Эпикантус шулай ук эскимослар арасында киң таралган һәм Американың җирле халыклары арасында очрый. Эпикантусның булмавы Аурупаның гомуми халкына хас. Африка бушменнары арасында табылган һәм хойсаннар.

Офтальмология

Эпикантус — өске яки аскы кабактан күз ярыгының эчке почмагына барган тиренең ике яклы асма җыерчыклары. Ялган кылыйлыкка китерә ала.

Билгеләре

а) кабакларга кагылышлы. Җыерчыклар өске һәм аскы кабаклар арасында тәңгәл урнашкан (рәс. 3.1а); бу вариант Кавказның төп халкы арасында аеруча таралган;

б) кимерчәкле. Җыерчыклар өске кабакның эчке ягыннан башланып эчкә таба бара (рәс. 3.1б); бу вариант Азиянең төп халкы арасында аеруча таралган;

в) инверсив. Блефарофимоз синдромы белән бергә була. Җыерчыклар аскы кабаклардан башланып эчке ябышма өлкәсенә таба бара (рәс. 3.1в).

г) супрацилиар. Җыерчыклар каш өстеннән башланып, борынның тышкы ягына бара.

Дәвалау

Кечкенә җыерчыкларны дәвалау Y-V-сыман пластика, ә зур җыерчыкларны — Z-сыман Мостард пластикасы ярдәмендә мөмкин.

Әдәбият

• Эпикантус // Элоквенция — Яя. — М. : Советская энциклопедия, 1957. — С. 123. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949—1958, т. 49).
• Хомутов Антропология. - 3 нче басма. - Ростов-н / Д: Феникс, 2004 .-- 37, 38, 337, 338. ISBN 5-222-05286-9
• Джек Кански. Клиник офтальмология. Системалаштырылган караш. / редакторлар: Еричева В.П.. — 2009. — Б. 944. — ISBN 83-7609-034-8.