Хайбер Пахтунхвада Һинд дине
Һинд дине Хайбер Пахтунхвада азчылык дине булып тора, аның тарафдарлары булып 2017 Пакистан халык санын алу буенча халыкның 0,02%-ы тора. Гәрчә кечкенәрәк саннарда һәм азрак булса да Хайбер Пахтунхва тарихында Һинд дине мәдәнияте бик зур әһәмияткә ия.
Тарихы үзгәртү
Гандһара цивилизациясе турында Һинду эпик поэмасында Маһабһаратамда күп итеп әйтелгән, Ведик текстлар даирәгә Пушкалаватиның Җанапада даирәсе дип әйтәләр. Даирә бер вакыт бөек өйрәнү үзәге буларак мәгълүм булган. Безнең эраның беренче меңьеллыгында Хайбер Пахтунхва төбәге белән Һинду-Буддачылык Шаһи патшалары хөкем сөргән. Шаһилар хөкеме вакытында Хайбер Пахтунхва сәүдә үзәге булган. Текстиль, асыл ташлар һәм хушбуйлар һәм шулай ук башка товарлар Көнбатышка һәм Үзәк Азиягә экспортланган булган. Шаһилар күп Һинду мандирлары өчен мәгълүм булган. Бу мандирларның хәрабәләре Нанданада, Малотта, Шив Гангада һәм Кетаста һәм Һинд елгасының көнбатыш яры буенча табылырга мөмкин.Патша Җаяпала хөкеме астында Шаһи хөкеменең пигында патшалык төньяк-көнбатышта Кабул һәм Баҗаурга кадәр, көньякта Мултанга кадәр һәм Көнчыгышта Һиндстан-Пакистан чигенә кадәр җиткән булган. Җаяпала, Газна патшалыгының консолидациясеннән һөҗүм ителеп аларның Газни башкала шәһәрен яулап алган. Бу Мөселман Газнәви һәм Һинду Шаһи көрәшләренә башлау булган. Вакыт узу белән Газни Мәхмуде суб-кыйтгага ераграк үтеп кергән, көнчыгышта хәзерге көн Аграга кадәр. Асаба Паштун һәм Дард кабиләләре Исламга күчерелгән булган, шул ук вакытта кайбер Исламга кадәр Һинду-Буддачылык һәм анимист асаба традицияләрен, мәсәлән, Паштунвалины саклап калганнар.
1947 Һиндстан бүленүенә бераз вакыт алдарак Британиялеләр 1947 төньяк-көнбатыш чик провинциясе референдумын сайлаучыларга Һиндстан яки Пакистанга кушылуны сайларга рөхсәт итү өчен үткәргәннәр һәм 99,02% тавыш Пакистан ягына булган. 1947 елда Пакистан бәйсезлегеннән соң, күп Һиндулар Һиндстанга киткән.
Демография үзгәртү
1998 Пакистан халык санын алу буенча Хайбер Пахтунхва халкының 0,029%-ын тәшкил иткән 5090 Һинду булган (таблицада касталарны һәм кабиләләрне кертеп). 2017 Пакистан халык алуында 5392 Һинду халыкның 0,015%-ын тәшкил иткән. Шулай да Пакистан Һинду Шурасы фаразы буенча Хайбер Пахтунхвада 21 033 Һинд дине тарафдары булган.
Җәмәгать тормышы үзгәртү
Хайбер Пахтунхваның башкаласы Пешаварда Һинд дине тарафдарлары дини хөррияткә ия һәм мөселманнар белән бергә тыныч яшиләр. Пешавар шәһәре хәзерге көндә дүрт Һинд дине кабиләсе өчен өй булып тора – Балмиклар, Раджпутлар, Һеер Ратан Ратһлар һәм Бһаи Җога Сингһ Гурдвара җәмәгате. Бүлүдән соң дүрт кабилә мөселманнарны кертеп барлык дини җәмәгатьләр белән гармониядә яшәгән. Шулай да шәһәрдә җимерелгән Һинд дине мандирларны ремонт кытлыгы бар. Асаба хөкүмәт мандирларны караучыларны һәм каһиннәрне билгели алмый. Әмма Хайбер Пахтунхваның Бунер районы, Сват районы һәм Ауразкаи кебек башка өлешләрендә, Һинду һәм Сикх гаиләре Талибан җизья (дини салым) түләмәгән өчен һөҗүм ителгән булган һәм шуңа күрә Пакистанда 150-дән артык Сикһ һәм Һинду гаиләсе 2009 елда Пакистанда Пәнҗабда Хәсән Абдал һәм Равалпиндига күчкән. Калаша халкы Һинд диненең анимизм белән кушылган борынгы формасын практикалый (Гиндукуш дине). Алар Пакистан хөкүмәте тарафыннан аерым этник дин халкы булып санала. Алар Хайбер-Пахтунхва провинциясенең Читрал районында яшиләр. Мансеһра Шив Мандир Пакистанда хәзер дә булган иң борынгы Һинд дине ашрамы. Аңа кимендә 2000 елдан 3000 елга кадәр. Панҗ Тиратһ Пакистанда башка тарихи Һинд дине мандиры булып тора.
