Төп квант саны

Төп квант саны яки радиаль квант саны — энергетик баскычның санын билгеләүче бөтен сан, билгеле энергетик баскычта булган электрон энергиясен тасвирлый.

Төп квант саннары һәм орбитальләр

Төп квант санары һәм орбиталь квант саннары орбитальләрне билгели

Төп квант саны квант саннары рәтендә (төп, орбиталь, магнит квант саннары һәм спин) беренче урында тора. Әлеге дүрт квант саны атомдагы электронның уникаль халәтен (дулкынча функциясен) билгели.

Төп квант саны арткан саен электрон энергиясе арта.

Атомдагы электроннар өчен төп квант саны иң зур кыйммәте элемент периоды санына тигез.

Төп квант саны n дип билгеләнә. Тарихында атомнар энергетик баскычына махсус билгеләр бирелгән: K, L, M, N, O, P, Q:

• n=1 = K
• n=2 = L
• n=3 = M

... һ.б.

Спин исәпкә алып, энергетик баскычта электроннар иң күп саны $~N=2n^{2}$ тигез.

Мәсәлән сутуар атомындагы электрон энергетик баскычлары болай исәпләнә:

$E_{n}={\frac {E_{1}}{n^{2}}}={\frac {-13.6{\text{ eV}}}{n^{2}}},\quad n=1,2,3,\ldots$

Сутуар сыман селте металларда бәйләнгән электрон энергетик баскычлары түбәндәге исәпләнә:

$E_{n}=-{\frac {Z^{2}}{n^{2}}}\mathrm {Ry}$

биредә

• $Z$ төш коргысы
• $\mathrm {Ry}$ = 13,59843340 эВ сутуар өчен Ридберг энергиясе

Сылтамалар

• Ю. Д. Третьяков, В. И. Дайнеко, И. В. Казимирчик и др. Химия. Справочные материалы — М. : Просвещение, 1984. — С. 17.
• Cohen-Tannoudji, Claude; Diu, Bernard; Laloë, Franck. Quantum Mechanics Volume 1. Hermann. ISBN 978-2-7056-8392-4.
• Shankar, Ramamurti (6 December 2013). Principles of Quantum Mechanics. Springer US. ISBN 978-1-4615-7675-4.