Татьяна Лапинская

Лапинская Татьяна Александровна (15 февраль 1915, Винница өлкәсенең Севериновка авылы (Тростянец районы) — 27 март 2006, Мәскәү) — педагог, унбиш ел дәвамында утырма токымнарының петрография һәм геохимиясе кафедрасын (хәзер литология кафедрасы) җитәкли,   күренекле галим, геология-минералогия фәннәре докторы, профессор

Җенес	хатын-кыз
Ватандашлык	СССР  Россия
Туу датасы	15 февраль 1915(1915-02-15)
Туу урыны	Севериновка[d], Тростянецкий район[d], Винница өлкәсе
Үлем датасы	27 март 2006(2006-03-27) (91 яшь)
Үлем урыны	Мәскәү, Россия
Җирләнгән урыны	Тын зираты[d]
Һөнәр төре	галим
Бүләкләр	Татарстанның фән һәм техника өлкәсендәге Дәүләт бүләге

Тормыш һәм хезмәт эшчәнлегенең төп даталары

• Татьяна Александровна Лапинская 1915 елның 15 февралендә Украинада Винница өлкәсенең Тростянец районы Севериновка авылында укытучылар гаиләсендә туа.
• 1916 — Гаиләнең Мәскәүгә күчүе.
• 1922—1932 — Мәскәү мәктәбендә (7 класс) һәм Нефтехимия техникумында укый.
• 1932—1938 — И.М. Губкин исемендәге Мәскәү нефть химиясе һәм газ сәнәгате институтының геологик эзләнүләр факультетында укый. Институтны «Нефть һәм газ ятмаларын разведкалау» белгечлеге буенча инженер-геолог исеме бирелү белән тәмамлый.
• 1938—1939 — СССР Баш геологиясенең Көнчыгыш-Себер геологик трестының Байкал нефть разведкасы инженеры-геологы.
• 1939—1940 — И.М. Губкин исемендәге МИИ гомуми геология кафедрасы ассистенты.
• 1940—1944 И.М. Губкин исемендәге МКИ утырма токымнарның петрографиясе кафедрасы ассистенты, аспирантурада уку.
• 1941 — КПСС әгъзасы итеп кабул ителә
• 1941—1943 — Уфа шәһәрендә эвакуациядә  институт коллективы белән бергә була.
• 1944 — Геологик-минералогия фәннәре кандидаты гыйльми дәрәҗәсенә «Метод определения окатанности обломочных компонентов осадочных пород» темасына диссертацияне яклау.
• 1944—1946 — Утырма токымнарының петрографиясе кафедрасы доценты вазифаларын башкаручы.
• 1946—Доцентның гыйльми исемендә раслана һәм утырма токымнарының петрография һәм геохимиясе кафедрасы доценты вазыйфасына сайлана.
• 1948—1950 —Фәнни хезмәткәрләр өчен МГК ВКП(б) каршындагы марксизм-ленинизмның кичке университетында уку.
• 1946—1953 — Җәйге кыр сезоннарында СССР Фәннәр академиясенең руда ятмалары геологиясе институтының 1 нче экспедициясендә фәнни хезмәткәр буларак катнаша.
• 1950—1959 — Хезмәт ияләренең Ленин районы советы депутатларының лекция бюросы әгъзасы
• 1953—1990 — Идел-Урал нефть-газ провинциясенең кристаллик фундаментын өйрәнү буенча фәнни-тикшеренү эшләренең җаваплы башкаручы.
• 1956—1995 — СССР ФА һәм РФА ведомствоара литология комитеты әгъзасы.
• 1957—1959 — Хезмәт ияләренең Ленин район Советының 6 нчы чакырылыш депутаты.
• 1960—1974 — Утырма токымнарының петрография һәм геохимиясе кафедрасы мөдире.
• 1960 — Кытай Халык Республикасына фәнни-техник ярдәм күрсәтү тәрбтибендә командировка.
• 1962, 1963, 1965, 1967 — СССР геология министрлыгы йөкләмәсе буенча фәнни-техник ярдәм күрсәтү тәртибендә Чехословакия Республикасына, Венгр Халык Республикасына, Болгария Халык Республикасына командировкалар.
• 1966 — «Кристаллический фундамент Волго-Уральской области (состав и некоторые особенности строения)» темасына геология-минералогия фәннәре докторы гыйльми дәрәҗәсенә диссертация яклау.
• 1968 — Румыния Социалистик Республикасына вузлар арасында алмашу һәм хезмәттәшлек буенча командировка.
• 1968 — Геология-минералогия фәннәре докторы гыйльми дәрәҗәсе бирү.
• 1968 — Петрография һәм утырма токымнарның геохимия кафедрасы буенча галим исемендә раслана.
• 1968—1981 — Утырма токымнарының петрография һәм геохимиясе кафедрасы профессоры.
• 1970—1985 — СССРның Европа өлеше буенча ведомствоара региональ петрография советы әгъзасы
• 1973—1987 — И.М. Губкин исемендәге МИВГны тәмамлаучылар белән эшләү Советы рәисе.
• 1981—2006 — Профессор-консультант һәм иҗтимагый башлангычларда фәнни эшләр җитәкчесе.
• 2006 елның 27 мартында Татьяна Александровна Лапинская Мәскәүдә Дон зиратында җирләнә.

Фәнни-җитештерү һәм иҗтимагый казанышлар

200 дән артык фәнни эш, 2 дәреслек, 8 монография авторы һәм автордашы. Иң мөһим эшләр:

• «Основы петрографии (учебник)» (соавтор Б.К. Прошляков) (1974, 1981)
• «Погребенная кора выветривания фундамента Волго-Уральской газонефтеносной провинции и её геологическое значение» (1967, соавтор Е.Г. Журавлев)
• «Кристаллический фундамент Татарстана и проблемы его нефтегазоносности» (1996, коллектив авторов) и др. монографии.

Идел-Урал өлкәсендә петрография тикшеренүләре кафедрасының фәнни җитәкчесе (1956—1990). 15 фән кандидаты әзерләгән.

Иҗтимагый казанышлар

• Мәскәүнең Ленин район Советы депутаты (1957— 1959)
• 1973—1987 елларда Мәскәү нефть институтын тәмамлаучылар белән элемтә һәм эш буенча Совет рәисе
• СССР ФА ведомствоара литология комитеты әгъзасы (1953—1995)
• СССР Европа өлеше буенча төбәк петрография советы әгъзасы (1970—1985)
• Кандидатлык һәм докторлык диссертацияләрен яклау буенча И.М. Губкин исемендәге Мәскәү  нефть институтының махсуслаштырылган советы әгъзасы (1944—1990).

Гыйльми дәрәҗә һәм исемнәр

• геология-минералогия фәннәре кандидаты (1944)
• доцент (1945)
• геология-минералогия фәннәре докторы (1968)
• профессор (1968)

Бүләкләре

• 1946 ел - «Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәт өчен» медале.
• 1948 ел - "Мәскәүнең 800 еллыгы истәлегенә" медале.
• 1951 ел - «Хезмәт батырлыгы өчен» медале.
• 1960 ел -Кытай-Совет дуслыгы җәмгыятенең медале.
• 1961 ел - «Хезмәт батырлыгы өчен» медале.
• 1970 ел - «Фидакарь хезмәт өчен. В.И. Ленинның тууына 100 ел тулу уңаеннан» медале
• 1971 ел - Хөрмәт Билгесе ордены
• 1973 ел - «Социалистик ярыш җиңүчесе» билгесе.
• 1975 ел - СССР ВССО министрлыгының күкрәк билгеләре:
• «Эштә бик яхшы уңышлар өчен»;
• «Газ сәнәгате министрлыгы отличнигы»; «Җир асты байлыкларын разведкалау отличнигы».
• 1976 ел - «Бөек Ватан сугышында Җиңүнең 30 еллыгы хөрмәтенә " медале.
• 1976 ел - Хезмәт ветераны медале.
• 1980 ел - Октябрь Революциясе ордены;
• 1980 ел - «Бөек Ватан сугышында Җиңүгә 40 ел» медале.
• 1985 ел - "Җир асты байлыкларының мактаулы разведчигы" исеме.
• 1995 ел - «Газ сәнәгатенең мактаулы хезмәткәре» исеме.
• 2005 ел - Фән һәм техника өлкәсендә ​«Геология Татарстана. Стратиграфия и тектоника»  монографиясе өчен Татарстан Республикасы Дәүләт бүләге лауреаты исеме бирелә.
• 2005 ел -"Университет алдындагы казанышлары өчен" алтын значок һәм медаль.

Әдәбият

• Портретная галерея Российского государственного Университета нефти и газа имени И. М. Губкина, 2010
• Выдающиеся ученые РГУ нефти и газа им. И. М. Губкина, выпуск 71, профессор Лапинская Татьяна Александровна, автор А. В. Постников, Л. П. Попова, А. В. Ярошенко, Москва 2010 год

Сылтамалар

• Лапинская Татьяна Александровна 2022 елның 24 гыйнвар көнендә архивланган.