Казан Родионов затлы кызлар институты

Казан Родионов затлы кызлар институты
	архитектура һәйкәле
	Казан Родионов затлы кызлар институты
Шәһәр	Казан
Лаихә авторы	М.П.Коринфский (архитектор),; Ф.И. Петонди (архитектор); А.Песке (архитектор)
Төзелеш	1838—1842 еллар
Халәт	Калып:Культурное наследие РФ 4
	[[:commons:Category: Rodionov Institute for Noble Maidens Викиҗыентыкта\|Казан Родионов затлы кызлар институты]] Викиҗыентыкта

Казан Родионов затлы кызлар институты – Казан шәһәрендә 1841 – 1918 елларда эшләгән хатын-кызлар өчен югары уку йорты. Толстой урамы, 14 йорт адресы буенча урнашкан.

Мәдәният порталы

Тарих

1841 елда ачыла. Институтның барлыкка килүе Казан байбичәсе Анна Родионованың (1751-1827) хәйрия эшчәнлеге белән бәйле. Балык кәсебендә баеп киткәч, ул патшабикә Мария Федоровнага мөрәҗәгать итеп, үзенең ике утарын һәм Казанның Воскресение урамындагы таш пулатын кызлар өчен югары уку йорты төзү өчен һәдия итәргә рөхсәт сорый. Рөхсәт алына. 1827 елда әлеге биналарны кызлар институтына мирас итеп калдыра.^[1] Пугачев явында һәлак булган полковник иренең туганнары, биналарны бирмәс өчен, ун ел хөкем ителәләр. Әлеге тарткалашка соңгы ноктаны Сенат куя. Институт ачыла.^[2]

Бина

Институт бинасы архитекторлар М.П. Коринфский, Ф.И. Петонди (1841 елда әлеге бина өчен IV дәрәҗә Изге Владимир ордены белән бүләкләнә)^[3], А.И. Песке проекты буенча 1838-1842 елларда төзелә. 1933-1936 елларда архитектор П.Н. Ашмарин проекты буенча бинага өченче кат өстәлә.

Эчке тәртип

Россия патшасы Николай I фәрманы белән институтка «Родионов(а)» исеме бирелә.

Родионов(а) институты ябык төрдәге уку йорты булып исәпләнгән. Әлеге уку йортына морза, рухани, 1-2 гилдия сәүдәгәрләре гаиләләреннән 8-13 яшьлек кызларны кабул иткәннәр. Уку 1862 елга кадәр - 6 ел, аннан соң – 8, 1911 елдан соң – 10 ел дәвам иткән. Дәресләр җәдвәлендә Аллаһ кануны (рус. Закон Божий), рус теле һәм әдәбияты, француз һәм алман телләре, арифметика, география, тарих, рәсем ясау, музыка, кул эшләре торган. Дәресләр һәр көнне (якшәмбедән кала) иртәнге сәгать 9 дан кичке 4 кә кадәр барган. Укучылар җәйге ялга кайтарылмаган.

Родионов(а) институтында Россия патшалары Александр II һәм Александр III булып киткәннәр.

1841-1861 елларда уку йорты белән Елена Загоскина идарә итә.

Инкыйлабтан соң

1918 елда уку йорты ябыла. Соңрак әлеге бинада һәлак булган кызыл гаскәриләрнең балалары, акгвардиячеләр террорына дучар булганнарның балалары, күп балалы эшче гаиләләрдәге балалар өчен Карл Маркс исемендәге Беренче күргәзмә мәктәп-коммуна оештырыла. 1931 елга кадәр Көнчыгыш мәгариф институты, Татар мәгариф институты (1931-1934), Казан дәүләт педагогика институты (1934-1941), 1941 елда хәрби госпиталь урнаша. 1944 елдан Казан Суворов хәрби укуханәсенең уку бинасы булып хезмәт итә.^[4]

Күренекле талибәләр

Вера Фигнер – «народниклар» иҗтимагый хәрәкәте әгъзасы, инкыйлабчы (1863-1869 елларда укыган)
Лидия Фигнер – Вера Фигнерның сеңлесе
Мария Толстая – Л.Н. Толстойның сеңлесе

Кызыклы факт

Уку йортының иң алдынгы талибәләренә исем-фамилиясенең беренче хәрефләре (вензель) төшерелгән алтын шарф бүләк ителә.

Чыганак

Деревянный крест, чугунное забвение Анны Родионовой

Искәрмәләр

↑ Рускадет.ру сайты
↑ Родионов Я.Л. истәлекләре, archived from the original on 2014-07-24, retrieved 2014-10-02
↑ Московский журнал № 3, февраль 2002
↑ хәрби укуханә сайты, archived from the original on 2014-10-19, retrieved 2014-10-02

Казанның истәлекле урыннары
Герб Казани

[1] Рускадет.ру сайты

[2] Родионов Я.Л. истәлекләре, archived from the original on 2014-07-24, retrieved 2014-10-02

[3] Московский журнал № 3, февраль 2002

[4] хәрби укуханә сайты, archived from the original on 2014-10-19, retrieved 2014-10-02

[1]

[2]

[3]

[4]