Надежда Удальцова
Наде́жда Андре́й кызы Удальцо́ва (Тумыштан - Прудковская; 1886 елның 10 гыйнварында Орёл - 1961 елның 25 гыйнварында, Мәскәү) - Рус, совет рәссамы, рус авангардының якты вәкиле (кубофутурист, супрематист)
| Надежда Удальцова | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Наде́жда Андре́евна Удальцо́ва |
| Туган | 10 гыйнвар 1886 РИ, Орёл |
| Үлгән | 25 гыйнвар 1961 (75 яшь) ССРБ, Мәскәү |
| Күмү урыны | Новодевичье зираты[d] |
| Милләт | рус |
| Ватандашлыгы |  Русия империясе→ РСФСР→ ССРБ |
| Әлма-матер | Академия де Ла Палет[d] |
| Һөнәре | рәссам. |
| Эш бирүче | ВХУТЕМАС[d] |
| Җефет | Удальцов, Александр Дмитриевич[d] |
| Өйдәш | Древин, Александр Давыдович[d] |
| Балалар | Улы - Андрей Александрович Древин (1921-1996), скульптор. |
| Ата-ана |
|
| Бүләк һәм премияләре | «1941-1945 еллар Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәт өчен» медале |
Тәрҗемәи хәле үзгәртү
Орёл шәһәрендә туады. Атасы - Андрей Тимофеевич Прудковский. Әнисе - Вера Николаевна (тумыштан Чоглокова). 1892 елда гаиләсе Мәскәүгә күченә. 1905 елда ул Мәскәү хатын-кызлар гимназиясен тәмамлый һәм Константин Юонның шәхси сәнгать мәктәбенә укырга керә. 1908 елда ул тарихчы Александр Удальцовка кияүгә чыга.[1] 1911 елда Удальцова атаклы «Башня»да - Лубянская мәйданындагы коллектив ирекле остаханәдә була башлый, анда Михаил Ларионов, Наталья Гончарова, Владимир Татлин, Любовь Попова тәшкил иткән рус авангарды рәссамнары даирәсенә керә. 1912 елда Парижга сәфәр кыла, ул аның иҗатына сизелерлек йогынты ясый. 1913 елда Удальцова Мәскәүгә кайта һәм Татлин остаханәсендә эшли. 1914 елда «Бубновый валет» җәмгыяте күргәзмәсендә үзенең кубистик композицияләренең берсен беренче тапкыр тәкъдим итә, ә 1915 елның язында Петроградта «Трамвай В» картиналарының 1 футуристик күргәзмәсендә катнаша: анда аның 8 картинасы күрсәтелгән. 1916 елда ул Казимир Малевичның «Супремус» дәвамчылары төркеменә керә. Майда-июньдә Мәскәүнең рәссам-рәссамнары сул профсоюзын оештыручыларның берсе булды. 1918 елда «Анархия» гәзитендә[2] хезмәттәшлек итә, рәсем сәнгате эшләре буенча бөтенроссия коллегиясендә, Пролеткультта эшли. 1919 елда ВХУТЕМАСта башта Малевич ассистенты буларак, ә аннары мөстәкыйль рәвештә, остаханә җитәкчесе буларак укыткан. 1920 елда рәссам Александр Древинга кияүгә чыга. Шул вакыттан ук аның абстракт сәнгатьтән китүе башлана.[3]
1930 елда ВХУТЕМАС ябыла, һәм Надежда Удальцова укыту мөмкинлегеннән мәхрүм кала. Удальцовага формализмда гаепләүләр ишелде. 1938 елда аның ире кулга алына һәм атып үтерелгән. Иренең үлеме турында Надежда Удальцова 1956 елда гына белгән. 1945 елның маенда Мәскәүдә үз эшләрен зур булмаган шәхси күргәзмәдә күрсәтә.[4] 1946 елда рәссамны «1941-1945 еллар Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәт өчен» медале белән бүләклиләр.[5] Ләкин 1948 елда Удальцова сәнгате "формализм һәм Көнбатыш алдында баш ию" белән чираттагы көрәш объекты була. Эзәрлекләү җепшек вакытында гына тукталды. 1958 елда аның эшләре төркемле күргәзмәләренең берсендә кабат күренә.[6]
Надежда Удальцова 1961 елның 25 гыйнварында үлде. Новодевичье зиратында җирләнде.[7]
Истәлек үзгәртү
80-нче - 90-нчы елларда Надежда Удальцова әсәрләре күп кенә халыкара һәм Россия күргәзмәләрендә күрсәтелде. Аның картиналары Россиның күп кенә музейларында саклана, шул исәптән Третьяков галереясында һәм Рус музеенда.[1]
Чулпандагы кратерларның берсе Надежда Удальцова хөрмәтенә аталган.[8]
Галерея үзгәртү
-
Зәңгәр кувшин. 1915. Третьяков галереясе. -
Автопортрет палитра белән. 1915. Третьяков галереясе. -
Ресторан. 1915.Рус музее. -
Аш бүлмәсе. 1915. Рус музее. -
Кубистик композиция. 1915. Рус музее. -
Рәсем ясаулы корылыш. 1916. Третьяков галереясе. -
Композиция. 1916. Третьяков галереясе.
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 Древина Е. А. Надежда Андреевна Удальцова (1886—1961) // Александр Древин. Надежда Удальцова. Каталог выставки. — Союз художников СССР. — М.: Советский художник, 1991. — 2000 экз. — ISBN 5-269-00772-X.(рус.)
- ↑ Надежда Удальцова. Мы хотим. Газета «Анархия» № 38, 7 апреля 1918 года.//Тогда(рус.)
- ↑ Сарабьянов А.Д. УДАЛЬЦОВА Надежда Андреевна//Рус авангарды энциклопедиясе. (рус.)
- ↑ Ромм А. Г. Выставка Н. Удальцовой (1945, май) // Александр Древин. Надежда Удальцова. Каталог выставки. — Союз художников СССР. — М.: Советский художник, 1991. — С. 115. — 144 с. — 2000 экз. — ISBN 5-269-00772-X.(рус.)
- ↑ Древина Е. А. Надежда Андреевна Удальцова (1886—1961) // Александр Древин. Надежда Удальцова. Каталог выставки. — Союз художников СССР. — М.: Советский художник, 1991. — С. 85—90, 92—95, 123—131. — 144 с. — 2000 экз. — ISBN 5-269-00772-X.(рус.)
- ↑ Выставка произведений художников В. Н. Вакидина, А. А. Зеленского, Е. А. Малеиной, Н. А. Удальцовой, В. Б. Эльконина. Каталог. — М., Советский художник, 1958. — 56 с.(рус.)
- ↑ Некрополь Новодевичьего кладбища(рус.)
- ↑ Gazetteer of Planetary Nomenclature(ингл.)