Норвегия: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к clean up, replaced: {{Ил → {{Дәүләт, |исем → |Татарча исем (3), |кыска исем → |Дәүләт исеме using AWB |
|||
Юл номеры - 1:
{{
|Татарча исем2=Kongeriket Norge/<br />Kongeriket Noreg
|Татарча исем3=Norway
|
|герб=Coat_of_arms_of_Norway.svg
|байрак=Flag of Norway.svg
Юл номеры - 30:
|телефон коды=+47
}}
'''Норвегия корольлеге''' ({{lang-no|Kongeriket Norge}}, {{lang-nn|Kongeriket Noreg}}), '''Норвегия''' — [[Төньяк Аурупа]]да, [[Скандинавия ярымутравы]]нда урнашкан [[дәүләт]]. Көнчыгышта [[Швеция]], [[Финляндия]] һәм [[Русия]] белән чиктәш. Төньяк-көнчыгышта [[Баренц диңгезе]], көнбатышта [[Норвег диңгезе]], көньяк-көнбатышта [[Төньяк диңгез]] тарафыннан юыла.
Ил исеме борынгы скандинав ''Norðrvegr'' сүзеннән («''төньякка юл''») барлыкка килә.
Юл номеры - 36:
Норвегигә шулай ук [[Шпицберген]] архипелагы, [[Ян-Майен]] һәм [[Аю утравы]] керә. [[Атлантик океан]]ның көньяк өлешендә урнашкан [[Буве]] утравы Норвегиягә буйсынган территория булып санала. Моннан тыш Норвегия [[Антарктика]]да үз җиренә дәгъва кыла<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2165441.html Боз эрегән саен Арктика белән кызыксыну арта — Азатлык радиосы]</ref>.
Төрле тикшеренүләр нәтиҗәсендә Норвегия дөньяның иң уңышлы илләрдән санала <ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2202009.html Дөньяның уңышлы илләре: Русия түбән тәгәрәде — Азатлык радиосы]</ref>
== Географик мәгълүмат ==
Норвегия [[Скандинавия ярымутравы]]ның төньяк-көнбатышы территориясе буенча сузыла (иң киң урында — 420 км). Көнчыгышта һәм көньяк-көнчыгышта [[Швеция]] (чик буе — 1630 км), [[Финляндия]] (760 км) һәм [[Русия]] (196 км) белән чиктәш.
== Сәясәт ==
Юл номеры - 54:
Илдә хезмәт хакы зур булу белән бергә, салымнар да саллы гына. Аена 3 мең доллар алучы “хәерчеләр” 36 процент салым, урта сыйныф – 48 процент, миллионерлар 52 процент түли. Дәүләтнең шундый салым сәясәте аркасында биредә череп баеганнар юк. Идән юучы белән банкир арасында аерма 3 мәртәбә генә.
Илдәге мәгариф һәм сәламәтлек саклау системалары, балалар пособиеләре, пенсияләр, юл төзелешләре, аэропортлар, шәһәр инфраструктурасы, экология, югары технологияләр һәм башкалар менә шушы салымнар хисабына финанслана. Туучылар санын арттыру максатыннан Һәрбер балага 18 яшькә җиткәнче ай саен 150 доллар пособие бирелә. Пенсиягә 67 яшьтән чыгалар. Пенсиянең күләме иң югары хезмәт хакының 60 процентын тәшил итә. Эшсезләр (болар гадәттә предприятие банкротлыкка чыгу сәбәпле эш урыннарын югалтучылар) 3 ел дәвамында үзләренең соңгы хезмәт хакларының 90 проценты күләмендә пособие алалар.<ref name="tatyash.ru">[http://tatyash.ru/get.php?10678|50.htm#0 Норвегиядә ничек яшиләр? / Халидә МИНҺАҖЕВА әзерләде / – № 58 (10678), 14 май, 2005]</ref>
== Халык ==
Юл номеры - 67:
== Икътисад ==
[[1970-еллар|1970 нче елларга]] кадәр Норвегия диңгезчеләр, балыкчылар һәм урман кисүчеләр яши торган бай булмаган илләр рәтендә йөргән. Ләкин 1969 елда Ставангер авылы тирәсендә [[нефть]] һәм [[табигый газ]] ятмалары табалар. Шуннан соң илдәге тормыш тамырдан үзгәрә. Норвегиялеләр бу уңайдан референдум үткәрәләр һәм шуның нәтиҗәләре нигезендә, беренчедән, бу байлыкларны мәңге хосусыйлаштырмаска, ягъни бары тик дәүләт милке итеп калдырырга дигән фикергә киләләр, икенчедән, нефть һәм газ сатудан кергән акчаның нәкъ яртысын, әлеге запаслар беткәч файдаланырга дип, киләчәк буыннар фондына күчереп барырга булалар. Хәер, табышның калган икенче яртысы аларга Төньяк Европада тормыш дәрәҗәсе иң югары булган илләр рәтенә керергә мөмкинлек бирә. Норвегия – “кара алтын” сату буенча дөньяда өченче урында тора. Норвегиянең уңышы илдәге нефть ятмаларында һәм аны сатудан кергән акчаны дөрес куллануда. Шуңа күрә бүген монда заманында СССР гражданнары күз алдына китергән коммунизм хөкем сөрә. Биредә хәерчеләр, эшсезлек юк. Хәтта идән юучы булып эшләүче дә ике дә уйламыйча үзенә йорт сатып ала ала – эшле кешегә банк һәрвакытта да ссуда бирә.<ref
== Мәдәният ==
| |||