Wikipedia

Лариса Латынина

Лари́са Семёновна Латы́нина (кыз фамилиясе — Ди́рий; 27 декабрь 1934, Херсон, Одесса өлкәсе) — совет гимнасткасы, тугыз тапкыр олимпия чемпионы (1956, 1960, 1964), СССРның атказанган спорт мастеры (1956),шәхси һәм команда ярышларында, күп тапкырлар дөнья һәм Европа(1957-1962), СССР (1956-1964) чемпионы. СССРның атказанган тренеры (1972), Россия Федерациясенең Атказанган физик культура хезмәткәре.

Лариса Латынина
Туган телдә исем рус. Лариса Семёновна Латынина
Туган 27 декабрь 1934(1934-12-27)[1] (89 яшь)
Херсон, Әдис өлкәсе, Украина Совет Социалистик Республикасы, СССР
Ватандашлыгы  СССР
 Россия
Һөнәре спорт гимнасты, балет артисты
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе

 Лариса Латынина Викиҗыентыкта

Планетаның иң титуллы спортчыларының берсе булып тора. 2012 елга кадәр спорт тарихында иң зур (саны буенча) Олимпия медальләре коллекциясе — 18 медаль (9 алтын, 5 көмеш һәм 4 бронза)[2]

Латынина шулай ук 1957 елгы спорт гимнастикасы буенча Европа Чемпионатында барлык алтын медальләрне дә яулавы белән дә билгеле

Биографиясе

үзгәртү

Лариса Латынина (Дирий) 1934 елның 27 декабрендә Херсон шәһәрендә (Украина ССР) туа. Әтисе-Семен Андреевич Дирий (1906-1943), Бөек Ватан сугышы вакытында Сталинград сугышында һәлак булган. Әнисе-Пелагея Анисимовна Барабанюк (1902-1975), җыештыручы, ә төнлә ут я яки каравылчы булып эшләгән.

Лариса балачактан балет турында хыяллана. Шәһәр халык иҗаты йортында хореография студиясе ачылгач, әнисе соңгы акчаларына аңа кызы билгели. Бишенче сыйныфта, студия ябылганнан соң, Лариса гимнастика секциясенә я, анда аның беренче тренеры Михаил Сотниченко була[3]

1950 елда гимнастка беренче спорт разрядын башкара һәм Украина ССР укучылары җыелма командасы составында Казанга Бөтенсоюз беренчелегенә эләгә.

Урта мәктәпнең тугызынчы сыйныфында СССР спорт мастеры нормативын үтей[4].

1953 елда Херсон шәһәренең 14 нче урта гомуми белем мәктәбен алтын медаль белән тәмамлый. Аннары Киевка күчеп килә, Киев Политехник институтына укырга керә һәм Александр Семенович Мишаков җитәкчелегендә күнегүләрне дәвам итә[5].

Братцево Бөтенсоюз җыенында Бухарест шәһәрендә Бөтендөнья яшьләр һәм студентлар фестиваленә сайлап алу сынаулары уңышлы узды. «Буревестник» ирекле спорт җәмгыяте (Киев) өчен чыгыш ясый[6].

Икенче курстан соң политехник институттан Киев дәүләт физик культура институтына күчә, анда укуны төрле дәрәҗәдәге спорт ярышларында чыгышлар белән бергә алып бара[7]. 1959 елның язында, яшь әни буларак (1958 елның декабрендә Латынинаның кызы Татьяна туа), институтны яхшы белем белән тәмамлый һәм СССР халыкларының II җәйге спартакиадасына әзерләнә башлый. 1963 елдан КПСС әгъзасы

Гаиләсе

үзгәртү
  • Ире (беренче никахы) — Иван Ильич Латынин.
    • Кызы — Татьяна Ивановна Латынина (1958[8]), унбиш ел дәвамында Н.С.Надеждинаның «Каенкай» исемендәге Дәүләт академия хореография ансамблендә бией[9].
    • Кияве — Ростислав Вадимович Ордовский-Танаевский Бланко (1958), бизнесмен.
      • Оныклары — Константин (1981) һәм Вадим (1994).
    • Уллары — Андрей (һәлак булган).
  • Ире (икенче никах) — Юрий Израилевич Фельдман (1938), техник фәннәр докторы, профессор, РФ электротехник фәннәр һәм Халыкара электротехник фәннәр академиясе академикы, элеккеге — президенты, „Динамо“ ОАО «Акционерлар электротехник компаниясенең» генераль директоры Акционерная электротехник компаниясе „Динамо“».

Спорт казанышлары

үзгәртү
 
Лариса Латынина 1964 елда Җәйге Олимпия уеннарында бүләкләү тантанасында

1954 елда Римда узган спорт гимнастикасы буенча дөнья чемпионатында СССР хатын-кызлар җыелма командасы беренче урынны яулады, ә Лариса Латынина (Дирий) аның составында Дөнья Чемпионатының беренче алтын медален яулый.

Абсолют Олимпия чемпионы (1956, 1960). Олимпия уеннарында команда беренчелегендә (1956, 1960, 1964), анда ирекле күнегүләрдә (1956, 1960, 1964), терәк сикерүдә (1956) жиңүче. Абсолют беренчелектә Олимпия уеннарының көмеш медальгә ия (1964) . Брусьяларда (1956, 1960), бүрәнәдә (1960), таянып сикерүдә (1964) Вера Чаславскаяга оттыра. Таянып сикерүдә (1960), бүрәнәдә (1964) һәм брусьяларда (1964) Олимпия уеннарының команда күнегүләрендә бронза призеры (1956)

Абсолют дөнья чемпионы (1958, 1962). Команда беренчелегендә (1954, 1958, 1962), терәк сикерүдә (1958), брусьяларда (1958) һәм ирекле күнегүләрдә (1962) дөнья чемпионы.

Шунысы игътибарга лаек, 1958 елның 6 июленнән 10 июленә кадәр Мәскәүдә узган XIV дөнья чемпионатында Латынина, йөклелекнең бишенче аенда чыгыш ясаганда, 5 (күп төр ярышны берләштергән команда ярышы, индивидуаль ярыш, терәк сикерү, төрле биек брусья, бүрәнә) һәм 1 көмеш (ирекле күнегүләр) медаль яулый.

Абсолют Европа чемпионы (1957, 1961). 1957 елның ирекле күнегүләрдә, таянып сикерүдә, брусьяда һәм бүрәнәдә, 1961 ел — ирекле күнегүләрдә Европа чемпионы.

Җәйге Олимпия уеннары

үзгәртү
Уеннар Абсолют беренчелек Ирекле күнегүләр башкару Терәк сикерү Борыс Бүрәнә Команда беренчелеге Команда белән юнәлешләре
1956 Мельбурн 1 1 1 2 4 1 3
1960 Рим 1 1 3 2 2 1 Калып:N/a
Токио 1964 2 1 2 3 3 1 Калып:N/a

Алга таба спорт һәм иҗтимагый чаралары

үзгәртү

1966-1977 елларда Лариса Латынина спорт гимнастикасы буенча СССР хатын-кызлар җыелма командасының өлкән тренеры була. Аның җитәкчелегендә команда өч тапкыр Олимпия уеннарының (1968, 1972, 1976) алтын призеры булды) [9] .

1975 елдан 1980 елга кадәр ул Игнатий Новиков җитәкчелегендә "Олимпия-80" оештыру комитеты әгъзасы иде, аңа СССР Олимпия Комитеты 1980-нче елда җәйге Олимпия уеннарын әзерләү һәм үткәрү хокукларын һәм функцияләрен Мәскәүдә тапшырды.

1990-1992 елларда ул Физик культура һәм сәламәтлек хәйрия фонды директоры урынбасары булып эшли [9] .

1997-1999 елларда ул "Гефест" Россия-Германия уртак предприятиясенең генераль директоры урынбасары булып эшли [9] .

Соңгы елларда ул Россия Спортчылар Союзының җәмәгать лидерларының берсе була, Россия Олимпия Чемпионнары Ассоциациясе эшендә актив катнаша. Еш кына бию спорт ярышлары буенча жюри булып утыра [9] .

Китаплары

үзгәртү
 
Лариса Латынинага багышланган Россия Банкының истәлекле тәңкәсе (2014).

Лариса Латынина - китаплар авторы [9] :

  • «Солнечная молодость» (1958, на украинском языке);
  • «Равновесие» (1970, 1975);
  • «Как зовут эту девочку» (1974);
  • «Гимнастика сквозь годы» (1977);
  • «Команда» (1977).

Хезмәтне тану

үзгәртү

Украина дәүләт бүләкләре

үзгәртү
  • 1957 - Ленин ордены - илдә массакүләм физик культура хәрәкәтен үстерүдә, совет спортчыларының осталыгын арттыруда һәм халыкара ярышларда уңышлы чыгыш ясау өчен ирешелгән уңышлар өчен [10]
  • 1965 - Хөрмәт Билгесе ордены - XVIII җәйге һәм IX кышкы Олимпия уеннарында уңышлы чыгыш ясаулары һәм күренекле спорт казанышлары өчен [12]
  • 1972 - Хөрмәт Билгесе ордены - илдә массакүләм физик культура хәрәкәтен үстерүдәге уңышлар һәм XX җәйге Олимпия уеннарында совет спортчыларының югары казанышлары өчен [13]
  • 1980 - Халыклар Дуслыгы ордены - XXII Олимпиада Уеннарын әзерләүдә һәм үткәрүдә зур эш өчен [14]

СССРның мактаулы исемнәре

үзгәртү
  • 1956 - " СССРның атказанган спорт мастеры ".
  • 1972 - " СССРның атказанган тренеры ".

Россия Федерациясенең дәүләт бүләкләре

үзгәртү
  • 1997 — «Мәскәүнең 850-еллыгы истәлегенә» медале[15]— Мәскәү үсешенә зур өлеш керткәне өчен.
  • 1999- Хөрмәт ордены — физик культура һәм спортны үстерүдәге казанышлары, халыклар арасында дуслыкны һәм хезмәттәшлекне ныгытуга зур өлеш кертүе өчен. 2004 — IV дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены-физик культура һәм спортны үстерүгә керткән зур өлеше һәм күпьеллык намуслы хезмәте өчен. 2010 — III дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены—физик культура һәм спортны үстерүгә керткән зур өлеше һәм күпьеллык тырыш хезмәте өчен
  • 2015 — II дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены —физик культура һәм спортны үстерүгә керткән зур өлеше, актив иҗтимагый эшчәнлеге өчен

Россия Федерациясенең мактаулы исемнәре

үзгәртү
  • 1997 - " Россия Федерациясенең атказанган физик культура хезмәткәре" — физик культура һәм спорт үсешендәге казанышлары өчен [16] .

Украина дәүләт бүләкләре

үзгәртү
  • 2002 - III дәрәҗә княгиня Ольга ордены-Украинада физик культура һәм спорт үсешенә, Олимпия уеннарында югары спорт нәтиҗәләренә ирешүгә керткән шәхси өлеше өчен [17] .

Халыкара бүләкләр

үзгәртү
  • 1991 - Халыкара Олимпия комитетының көмеш ордены (ХОК) — күренекле казанышлары өчен[8] .

Һынлы сәнгатьтә образы

үзгәртү

Лариса Латынина Россия Сәнгать академиясе академигы Дмитрий Жилинскийның «СССР гимнастлары» картинасында сурәтләнгән.

Шулай ук кара

үзгәртү
  • Список многократных чемпионов Олимпийских игр

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ Брокгауз энциклопедиясе
  2. ↑ В настоящее время (с 2012 года) мировой рекорд по количеству олимпийских медалей принадлежит американскому пловцу Майклу Фелпсу — 28 медалей, из них 23 — золотые.
  3. ↑ Справка. Лариса Латынина. Биография. «РИА Новости» // ria.ru (27 декабря 2014 года)
  4. ↑ Справка. Лариса Латынина. Биография. «РИА Новости» // ria.ru (27 декабря 2014 года)
  5. ↑ Справка. Лариса Латынина. Биография. «РИА Новости» // ria.ru (27 декабря 2014 года)
  6. ↑ «Буревестник», добровольное спортивное общество. Статья из «Большой советской энциклопедии» // bse.sci-lib.com
  7. ↑ Справка. Лариса Латынина. Биография. «РИА Новости» // ria.ru (27 декабря 2014 года)
  8. ↑ 8,0 8,1 «Кто есть кто в современной России» (стр. 452—459). Латынина Лариса Семёновна. Международный объединённый биографический центр (Москва) // biograph.ru
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Справка. Лариса Латынина. Биография. «РИА Новости» // ria.ru (27 декабря 2014 года)
  10. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 27 апреля 1957 года «О награждении орденами и медалями спортсменов, тренеров и работников физической культуры и спорта»
  11. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 16 сентября 1960 года «О награждении орденами и медалями СССР спортсменов и тренеров»
  12. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 30 марта 1965 года № 3454—VI «О награждении орденами и медалями спортсменов и тренеров»
  13. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 5 октября 1972 года № 3432—VIII «О награждении орденами и медалями СССР спортсменов, тренеров, работников физической культуры и спорта в связи с итогами XX летних Олимпийских игр»
  14. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 14 ноября 1980 года № 3301-X «О награждении орденами и медалями СССР работников, наиболее отличившихся при подготовке и проведении Игр XXII Олимпиады»
  15. ↑ Указ Президента України № 1078/2002 від 29 листопада 2002 року «Про відзначення державними нагородами України чемпіонів та призёрів Олімпійських ігор, тренерів та організаторів спортивного руху».(укр.) // zakon.rada.gov.ua
  16. ↑ Указ Президента Российской Федерации Б. Ельцина № 1240 от 19 ноября 1997 года «О награждении государственными наградами Российской Федерации». Официальный сайт Президента Российской Федерации // kremlin.ru
  17. ↑ Указ Президента України № 1078/2002 від 29 листопада 2002 року «Про відзначення державними нагородами України чемпіонів та призёрів Олімпійських ігор, тренерів та організаторів спортивного руху».(укр.) // zakon.rada.gov.ua

Әдәбият

үзгәртү
  • Латынина Лариса Семёновна // Олимпийская энциклопедия / Павлов С. П.. — М.: Советская энциклопедия, 1980. — 415 с.

Сылтамалар

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Лариса_Латынина&oldid=2544621