Кундрау татарлары

Кундрау татарлары (кундрау ногайлары, ногайлар-кундраулар, кундралар) — Әстерхан өлкәсенең Володарск районы Кундрау авылында яшәүче төрки телле әстерхан татарлары составындагы этник төркем. Ислам динен тоталар.

Кундрау татарлары
Үз аталышы	татарлар
яшәү җире	Россия: Әстерхан өлкәсе
Теле	татар теленең кундрау татарлары сөйләше
Дине	мөселманнар
Бүтән халыкка керүе	Татарлар

Халык санын алу кысаларында кундралылар әстерхан, казан һәм башка татарлар белән берләшкәннәр. Тарихи яктан бу нугай күчмә кабиләләре.

Тарих

Калмыклар Идел буе далаларына килгәч, XVIII-XVIII гасырның беренче чирегендә рус самодержавиесе һәм калмык ханнары арасында төп нугай төркемнәренә буйсындыру өчен көрәш бара. Нугайлар составында тулуганлыларның ата-бабалары булган.

Калмыклар Джунгарияга күчкәч, 1771 елда нугай кабиләләренең төркемнәре Әстерханга якынлаша. Бу вакытка йорт татарлары Иделнең сул як ярында хәзерге Идел буе районы территориясендә урнашкан, ә тулуганлыларның күчмә төркеме хәзерге Нариман районының Сүләнке авылына язылган булган.

Толыган авылы төзелү турындагы беренче архив документлары 1770 елда, Сүләнке авылына язылган «кундрау» төркеме Иделнең сул як ярында (хәзерге Растопуловка авылыннан ерак түгел) яңа авыл төзегәч, карый. 1892 елда «Мангыт» калкулыгында, Макарка ерганагы буенда Иске Толыган авылында яшәүчеләрнең бер өлеше (292 кеше) «Кундрау» дип аталган яңа авылга нигез сала. Нугайлар күченүнең хуҗалык сәбәпләреннән тыш, тарихчылар нәсел буенча бүленүләрен дә карый.

Тел һәм мәдәният

Л.Ш. Арсланов кундраулар теле йорт татарлары теленә хас билгеләре белән йорт һәм карагаш телләре арасында тора дип билгеләп үтә. Кундраулылар шулай ук әдәби татар телендә дә сөйләшәләр.

Кундрау авылында «Кундрау» ансамбле эшләп килә. Туй традицияләренә "Баянга бастыру" дигән йоланы – кияү йортында кәләшнең очрашуын да кертергә була. Йола җырлар белән үрелеп бара, бирелгән кәләшне әнисеннән, кияү әнисеннән тапшыралар.

Аш

Кундрауларның төп милли ризыкларының берсе - катлама пәрәмәче (итле пәрәмәч).

Чыганаклар

• Алексеев Ф. Г., Сатанова Д. С. Языки Астраханской области // Малые языки. 2017. № 4. С. 14-18.
• Арсланов Л. Ш. Юртовских татар (астраханских ногайцев) язык // Языки мира: Тюркские языки. Бишкек: Кыргызстан, 1997. С. 506—513.
• Евстигнеев Ю. А. Россия: коренные народы и зарубежные диаспоры (краткий этно-исторический справочник) — СПб.: Litres, 2008