Коркамурт

Коркаму́рт (Йорт иясе) — удмуртларның традицион ышануларында йорт иясе. Кыяфәте буенча коркамурт йоны кире якка чыккан итеп толып кигән карт кешегә охшаган. Караңгыда кеше коркамуртны тоткан, ә утны яндыргач толыпның җиңен тота икәнлеген күрү турында хәлләр сөйләнә. Моңы бәйле ышану бар: коркамуртны ут яктысында күрелсә, ул тоткан кешенең барлык сораган нәрсәсен үтәргә тиеш булачак. Рус йорт иясеннән аерып булмаслык диярлек коркамурт бөтен ызбаның яклаучысы булып тора. Ул ызбада булган ир кеше һәм хатын-кыз эшләре һәм анда сакланган бар нәрсә өчен җаваплы. Әгәр дә коркамурт берәр кемне өнәмәсә, ул төнлә шул кешене буа башлый, башында һәм сакалында чәчен бутый һәм эшендә һ.б. уңышны бирми. Ошаткан кешесенә коркамурт чыраны яра, утын яра һәм хатын-кызлар өчен эрли һәм тукый. Әгәр дә коркамурт хуҗалар белән иске ызбадан күчә икән, аны Вужмурт дип атыйлар (удмурт телендә: карт кеше.

Гондыр

Гонды́р (удмурт телендә: аю) — коркамуртның иң якын ярдәмчесе. Идән астында, базда, амбарда тора һәм анда сакланган ашамлыклар өчен җаваплы. Кыяфәте буенча исеменә туры килеп аюдан аерып булмаслык. Әгәр дә гондырга хуҗаларның нәрсәседер ошамаса, яки канәгатьләндермәгәннәр икән, өйдә бик тиз итеп запаслар кими башлый.

Әдәбият

• Первухин Н. Г. Эскизы преданий и быта инородцев Глазовского уезда. Вятка, 1888. Эск. I. С. 89-92.