Корела балалары
Корела балалары — урта гасырларда Корела җире территориясе белән идарә иткән Карелия феодалларының иң абруйлы биш нәселе атамасы.[1]
Исеме тарихы үзгәртү
Балаларның исеме русларның «бояр балалары» (рус. «боярские дети»), ягъни рус кенәзлекләренең социаль структурасындагы бояр һәм князьләрнең токымнарына туры килә. Корела балалары, бер үк вакытта элеккеге Карелия феодаллары хакимлеге һәм бөтен Карелия җирләренең Новгород дәүләтенә карата тулаем вассал булуларын да билгели башлаган.
Гомуми мәгълүмат үзгәртү
1323 елда швед Корольлеге һәм Новгород Республикасы арасында Ореховецкий килешүеннән соң, Карелия җире территорияләренең биш нәсел вәкилләре, Новгород Республикасының су пятинасы составына кергән Корела җире территорияләре вәкилләре республиканың хакимият элитасына Корела балалары дигән исем астында кертеләләр. Бөек Новгород үзәк хакимияте алар артыннан феодал вотчиналар хокукында элеккеге биләмәләрен саклап калган.
Чыганаклар буенча, биш бала туган: Вымольцы, Курольцы, Ровкульцы, Валдольцы һәм Наволоч-род (Тиврольцы дип уйланыла). Нәселләрнең исемнәре борынгы кареланың Төньяк Ладога буе төп җирләре районнары исеменә туры килә.
Карела аксөякләренең феодаль табигатен 15 гасырда «Төньяк грамоталары» ― Карел балалары тарафыннан, нигездә, Төньяк Карелиядә кылынган дистәләгән шәхси хокук актлары язмалары ача. Аларда 5 нәселнең киң биләмәләре «аталар һәм бабалар» дип атала, ягъни ата-бабалардан күчкән шәхси милек хокукларында саналган. Хәер, алар шәхси затлар арасында бүленсә дә, элеккеге гомумхалык биләмәсе эзләрен формаль рәвештә саклаганнар. Төньяк территорияләрдә яшәгән саамалар белән сәүдә итү һәм кәсеп итү вотчинниклар арасында аерым урын алып торган.
«Биш нәсел»нең төп җирләре Карелия җиренең төньяк өлешендә һәм Поморье өлкәләрендә урнашкан. Бу җирләрнең күбесе XV гасыр ахырында, Бөек Новгород кенәзе Иван III Мәскәү - Новгород сугышы нәтиҗәсендә конфискацияләнә (1477-1478). Элеккеге Карелия матбугатының аерым вәкилләре промысел җирләренә ия булуны һәм күренекле урыннар биләүне дәвам итәләр, әмма «Карел балалары»ның рәсми статусын югалталар.
Корела җиренең көньяк өлешендәге вочиналар алынмый һәм биш нәсел карамагында калдырылалар. Алар артыннан тугандашлар хокукында җир һәм халыкка хокуклары сакланган.
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Карелия: энциклопедия: в 3 т. / гл. ред. А. Ф. Титов. Т. 2: К — П. — Петрозаводск: ИД «ПетроПресс», 2009. С. 95 — 464 с.: ил., карт. ISBN 978-5-8430-0125-4 (т. 2)
Чыганаклар үзгәртү
- Переписная окладная книга по Новугороду 7008 г. Вотской пятины: Корела с уездом // Временник имп. МОИДР. М., 1852. Кн. 12: Материалы; Грамоты Великого Нов-города и Пскова / Под ред. С. Н. Валка. М.; Л., 1949.
- Майнов В. Н. Несторова Весь и Корельские дети. // Живописная Россия. 1881. Т I. Ч.2 стр. 493—527.
- Грамоты Великого Новгорода и Пскова / Под. ред. С. Н. Валка. — М.;Л., 1949
- История Карелии с древнейших времён до наших дней / Науч. ред. Н. А. Кораблёв, В. Г. Макуров, Ю. А. Савватеев, М. И. Шумилов. — Петрозаводск: Периодика, 2001. — 944 с.: ил. ISBN 5-88170-049-X