Кара калфаклар

Кара калфаклар («кара капкалар», Төрек Каракалпак «кара капка») — XI гасыр ахырыннан Поросейдә урнашкан борыңгы рус кенәзләренең төрки вассалларының уртак исеме, башка чыганак күрсәтә Кара калфаклар, Каракалпаклар кабиләсенең елъязма исеме^[1] .

Кара калфаклар, яки Торклар, рус елъязмаларында, төрки халыклардан күчмә кешеләр дип аталганнар — Берендеев^[2]. Тарихчы А.И.Фурсов фикренңән буенча, кара калфаклар казакларның хәбәрчеләре булган. Алар Днепр, Стугна һәм Рос дәриялары буйлап биләгән зона күчмә кешеләр белән Россия арасында буфер иде^[3].

Термин

Бер көнне кадәр сакланып калган тарихи чыганакларда беренче тапкыр 1146 елда Ипатьев елъязмасында һәм соңгы тапкыр 1196 елда "кара калфак" исеме искә алына. Елъязма буенча Кара Клобукларга Торчи, Печенегс, Берендей һәм Ковуй (Кови) керә. Шулай ук, елъязмада турпейлар бер тапкыр (1150), Кепичлар (1160) һәм Бастианнар ике тапкыр (1170) искә алына. Елъязмада Киев кенәзләренең төрки вассаллары турында соңгы тапкыр искә алу 1235-нче елдан башлана һәм Торкларга кагыла.

XV гасырның Мәскәү елъязмасында, 1152 елга кадәр, Кара Клобуки Черкаслары белән билгеләнә: " Барлык Кара Клобуки Черкаслар дип атала ." Берникадәр вакыттан соң шул ук аңлатма Воскресенск елъязмасында урнаштырылган.

Сәяси-административ структурасы

Торческ бистәсе урынында мемориаль таш

Поросье Черноклобук Союзының башкалалары вакыт-вакыт үзгәрде. Башкалалар Канев яки Торческ (Торцкь, Торцьскъ), вакыт-вакыт башкаласының статусны үзгәртә^[3].

Хәзерге археологик дәлилләр

Археологик мәгълүматлар буенча, Монгол яулап алынганнан соң, кара капотларның бер өлеше Монголлар Идел төбәгенә һәм Молдовага күчерелгән, һәм Җүчи улусының хәрби-аристократик структурасына кертелгән. Ләкин, Кара Клобукларның ярым утырган һәм утырган өлеше Поросьедә калды һәм вакыт узу белән җирле славян халкы белән ассимиляцияләнде.

Археолог А. Н. Кирпичников Кара Клобук шлемнарын аерым төр дип билгели.

Искәрмәләр

↑ Клобуки черные // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
↑ Берендеи // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
↑ ^3,0 ^3,1 Фурсов А. И. Курс лекций по русской истории: Лек. 6. Русь в 12-13 вв. (9:50 — 11:30).

[1] Клобуки черные // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

[2] Берендеи // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

[Фурсов-3] 3,0 ^3,1 Фурсов А. И. Курс лекций по русской истории: Лек. 6. Русь в 12-13 вв. (9:50 — 11:30).

[1]

[2]

[3]