Жировка (Казан)
Жировка - элеккеге авыл, аннары Казан эчендә урнашкан торак пункт, ниһаять, 1950-нче елларда юкка чыккан.
| Жировка | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Халык саны | 329 (1897)[1] |
 | |
Территориаль урнашу
үзгәртүЖировка хәзерге Казанның Идел буе районы территориясендә, Кабан күленнән көнбатышҡа таба, нигездә хәзерге Казан ҖЭҮ-1 урынында урнашкан. бистәнең көньяк (кече) өлеше әлеге җылылык электр үзәге территориясеннән көньяк-көнчыгышта, сугыштан соңгы совет төзелешләренең зур булмаган участогында урнашкан булган (хәзерге вакытта ике һәм биш катлы күпфатирлы йортлар, шулай ук Техника урамы буенча берничә офис бинасы бар).
Исеме
үзгәртүЖировка исеме янәсе "җирле халыкның терлек тиресен майсызландыручы һөнәрчеләр, шулай ук тире һәм күн эшләнмәләрен әзерләү һәм ремонтлау белән шөгыльләнүчеләрне" күрсәтә[2] . Ләкин мондый аңлатма шикле тоела, чөнки Жировка исеме XIX гасырның икенче яртысыннан билгеле булган, ул әле авыл булган, һәм анда яшәүчеләр авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнгәннәр.
Халык
үзгәртү| 1897[1] |
|---|
| 329 |
Тарих
үзгәртүЖировка барлыкка килү вакыты турында төгәл мәгълүматлар сакланмаса да, картографик материалларны анализлау 1870нче елларның иң ихтимал чоры дип фаразларга мөмкинлек бирә. XIX гасырның икенче яртысында Жировка Казанның көньяк чигенә, Поповка шәһәрчеге янында урнашкан. Шул сәбәпле аның барлыкка килүе шәһәр карталарында чагыла. Әйтик, А.А.Ильинның Казан планында (1871), Жировка урынында буш урын билгеләнә[3], соңрак инде шәһәрнең «Волга елгасы өлеше атласыннан» (1877) картасында бу урында юл буйлап сузылган биналарның исемсез чылбыры күренә[4] . И. В. Кванин тарафыннан әзерләнгән Казанның соңгырак планнарында да шул исемсез объектлар билгеләнгән (1879 [5] һәм 1886 [6] ).
Белешмә басмаларында Жировка беренче тапкыр И. А. Износков (1885) тарафыннан "Иске Поповка" бистәсенә терәлеп торучы Воскресенское авылының бер өлеше буларак телгә алына[7]. Дөрес, ул авыл турында бүтән мәгълүмат бирми.
ХХ гасыр башында Жировка, үзенең төзелеше белән шәһәрнең терлек суя торган урынына[8] якын килеп, зурайган, ул 1890 еллар башында Поповка бистәсеннән көнбатышка таба төзелгән.[9] Элек терлек суя торган урында кирпеч заводы урнашкан булган[10]
1918 елның 6 августында Жировка белән Татар зираты арасында полковник Йозеф Йиржи Швец җитәкчелегендә Чехословакия легионнары һәм Кызыл армия татар-мөселман частьлары белән, шулай ук бертуган Крестовниковлар заводының һәм Алафузовлар заводының эшче отрядлары белән сугыш бара. Бу — Казанны алу буенча Комуча Халык армиясе һәм Чехословакия корпусы операциясе кысаларында сугышларның берсе иде, аны большевиклар яклый. Бу сугышта катнашучыларның берсе танылган татар большевигы Мулланур Вахитов була.[11] .
1920 елга кадәр Жировка Казан губернасының Казан өязе Воскресенский авыл җәмгыяте составына керә. 1920 елда Татарстан АССРы төзелү белән Жировканың күрсәтелгән авыл җәмгыятенә һәм волостька каравы үзгәрешсез калды, әмма хәзер инде Арча кантоны составында була.
Дүрт ел үткәч, Жировка, башка шәһәр җирлекләре белән беррәттән, Татарстан АССРның Үзәк Башкарма комитеты һәм Халык Комиссарлары Советы карары нигезендә Казан составына кертелә. Шул ук вакытта авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнүен дәвам иткән Жировкада яшәүчеләрнең бер өлеше мөстәкыйль авыл җәмгыятенә берләшкән, аның артыннан Арча кантонының Воскресенский волость башкарма комитеты идарәсендә калган элеккеге җир кишәрлекләреннән файдалану хокукы сакланып калган[12] . Жировка шәһәр бистәсенә әверелгәч, Забулачно-Плетеневский районының бер өлеше була, ул 1926-нчы елда Нижегородка районына үзгәртелә, 1931-нче елда — Сталин районына һәм 1956-нчы елда Казанның Идел буе районына керә.
1929 елга Жировка бистәсендә сигез урам булган — Күңелле (элеккеге Өченче), Чик, Юкәле, Май (элеккеге Дүртенче), Новобытная (элеккеге Икенче), Шәһәр яны, Середняцкая (элеккеге Беренче, яки Жировка) һәм Аек урамнары[13] . Билгеле, бу исемнәрнең барысы да 1920-нче елларда барлыкка килгән.
1930-нчы елларда Сталин районының көньяк өлеше актив сәнәгать төзелеше мәйданына әверелә. Жировка авылы территориясендә, 1930 елның 5 маенда, Казан дәүләт район электр станциясе (хәзерге - Казан ҖЭҮ-1 ) төзелеше башлана — беренче бишьеллык планның төзелеше проектларының берсе (1928—1932). 1933 елның 17 гыйнварында аның беренче этабы эшли башлый [14] . Жировка территориясен алга таба үзләштерү соңрак әлеге җылылык электр үзәге куәтен киңәйтү процессында башкарыла.
1940 нчы еллар башына Жировканың күп өлеше юкка чыккан, ләкин аның көньяк очы, Новобытная урамы участогы белән Кабан күленә якын, индустриализация басымына каршы тора [15] (авылның бу өлеше 1942 елгы немец аэрофотосъёкасында яхшы күренә ). 1950-нче елларда, Техника урамын салганда Жировка кабат зыян күрә — аннан Казан ҖЭҮ-1 территориясенә көньяк-көнчыгыш яктан якын зур булмаган участок кала. Дөрес, сугышка кадәрге барлык биналарны ул вакытта сүтеп бетергәннәр. Алар урынында, 1950— 1980 елларда берничә ике һәм биш катлы күпфатирлы йортлар, шулай ук офис биналары салынган. Ләкин тарихи Жировкага бу корылмаларның инде катнашы юк.
1980-нче елларда Казан ҖЭҮ-1 районында "Жировка" дип аталган оешкан җинаятьчел төркем турында мәгълүматлар бар. . Ләкин, 1980-нче елларда Роберт Гараев төзегән Казан җинаятьчел төркемнәре исемлегендә мондый оешкан җинаятьчел төркем күренми [16] .
Шулай ук карагыз
үзгәртү- Воскресенское (Казан)
- Улица Сардара Ваисова (до 1936 года называлась Жировкой).
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 Рәсәй империясе җанисәбе (1897)
- ↑ Кулагина С. (2005-07-22). Девушки из Жировки.
- ↑ План города Казани, 1871 г..
- ↑ Атлас части реки Волги. Лист 88.
- ↑ План города Казани и окрестностей его, 1879 г..
- ↑ План города Казани и окрестностей его, 1886 г..
- ↑ .
- ↑ План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г.Старые карты России и зарубежья.Дата обращения: 13 ноября 2021.
- ↑ План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г..
- ↑ План города Казани, составленный М. К. Крыловым согласно проекта, утверждённого в 1884 году.
- ↑ Мухарямов М. К. .
- ↑ .
- ↑ Султанбеков Б. Ф. . — ISBN 5-94113-183-6.
- ↑ . — Т. 2.
- ↑ .
- ↑ Гараев Р. Н. . — ISBN 978-5-6044959-5-7.