Девәтернә авыл җирлеге
Девәтернә авыл җирлеге — Татарстан Республикасы Әгерҗе районы муниципаль берәмлеге. Административ үзәге — Девәтернә авылы.[4]
| Халәт | |
|---|---|
| Административ үзәге | |
| Глава сельского поселения |
Йосыпов Фәнис Миңнефәиз улы[2] |
| Рәсми телләр | |
| Халык (2015) |
↘632[3] |
| Милли тәркип |
татарлар - 97% |
| Мәйдан |
105,019 км² |
| Телефон коды | 85551 |
| Почта индекслары |
422224 |
| Авто кодлары |
16, 116 |
| http://agryz.tatarstan.ru/rus/devaterinskoe.htm | |
Географик урыны үзгәртү
Девәтернә авыл җирлеге территориясе мәйданы 105,019 км² тәшкил итә, шул исәптән авыл хуҗалыгы билгеләнешендәге җирләрнең мәйданы - 42,79 км².[5] Җирлек чикләре «Әгерҗе муниципаль районы» муниципаль берәмлегенең һәм аның составындагы муниципаль берәмлекләрнең территорияләре чикләрен билгеләү һәм аларның статусы турында» 31 гыйнварындагы 14-ТРЗ номерлы Татарстан Республикасы Законы белән билгеләнгән.
Тарихы үзгәртү
Девәтернә авылы Әгерҗедән төньяк-көнчыгышка таба 80 км ераклыкта Олы Кадый елгасы буенда урнашкан. «Тефтәр» сүзеннән Девәтернә сүзенә кадәр үзгәргән дигән фараз бар. Бу тирәдәге авылларны «Тугызбуй» дип атыйлар. Девәтернә тугызынчы авыл. Төрле вариант буенча иң беренче авыл «Дәфтәр» дип аталган. Башка версияләр буенча аны әле "Шулып" һәм "Мазарастлар" дип тә атаганнар. Бу атама авыл территориясендә борынгы җирләүләр белән бәйле. Кайбер мәгълүматларга караганда, Девәтернә авылына 1722 елда нигез салынган[6].
Явыз Иван патшаның кушуы буенча, авыл халкына бу җирләрдә яшәүгә грамота бирелгән. Башта бу җирләрдә удмуртлар, чирмешләр, аннары татарлар яшәгән. Элек-электән авылда мәчет һәм мәдрәсә булган.
1917 елдан башлап Девәтернә халкы авыл хуҗалыгы, агач күмер чыгару, сумала кайнату белән шөгыльләнгән. Девятерниның атаклы кешеләре арасында Ибраһим Садыйк дигән сәүдәгәр билгеле. Ул Ивановский ситсы белән сату иткән.
1762 елга Девәтернә авылында 46 ир-ат яшәгән, 1921 елга - 1752, 1992 елга - 676 кеше. Гали авылы - 19нчы гасырда нигез салынган татар авылы. Кече Кады елгасы үзәнендә Әгерҗедән 84 чакрым көньякта урнашкан. Гали авылына 1825 елда гаиләсе белән Гали улы Армаш нигез салган.
Кады елгасы үзәнендәге Гали авылын кайчакта кечкенә Кадыбаш дип тә атыйлар. Авылда бер мәктәп, бер мәчет бар. 1917 елга кадәр авылда нигездә икмәк үстерү белән шөгыльләнгәннәр. 1890 елда Гали авылында — 131, 1921 елда — 387, 1992 елда 90 кеше яшәгән.
Комсомолка авылы — татар авылы. Ул 1941 елда Әгерҗедән 175 км көньякта Кырыкмас елгасы үзәнендә урнашкан. 1989 елда - 26, 1992 елда - 11 кеше яшәгән. Сосново авылы — татар авылы. Нигезләнү датасы төгәл билгеле түгел. Ул Әгерҗенең көньягында 85 километрда урнашкан.
19 гасыр материаллары буенча Сосново авылы шушы якларда иң борынгы авыл. 1518 елгы архив документлары бар. Беренче күчеп килүчеләр Ырынбур губернасыннан килгән булган. Сосновода 1832 елда мәдрәсә ачыла. 1841 елда мәктәп ачыла. 1904 елда рус-татар мәктәбе эшли. 1917 елда мәчет төзелгән.
1680 елда Сосновода 40 кеше, 1782 елда — 133, 1921 елда — 1212, 1992 елда — 286 кеше яшәгән.
Авыл җирлеге составы үзгәртү
Девәтернә авыл җирлеге территориясе составына түбәндәге торак пунктлар керә:[4]
- Гали авылы
- Девәтернә авылы
- Комсомолка авыл тибындагы посёлок
- Сосново авылы
Демографиясе үзгәртү
2002 елгы Бөтенроссия халык санын алу күрсәткечләре буенча даими халык саны 878 кеше тәшкил итә, шуларның 16 яшькә кадәр — 146 кеше, эшкә сәләтле 402 кеше, пенсионерлар — 330 кеше[5].
Сылтамалар үзгәртү
- Девәтернә авыл җирлеге 2021 елның 11 гыйнвар көнендә архивланган.
- Девәтернә авыл җирлеге
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ ОКТМО
- ↑ Глава Девятернинского сельского поселения. әлеге чыганактан 2021-01-12 архивланды. 2020-11-09 тикшерелгән.
- ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Татарстан на начало 2015 года. әлеге чыганактан 2015-04-17 архивланды. 2015-04-17 тикшерелгән.
- ↑ 4,0 4,1 Устав муниципального образования «Девятернинское сельское поселение» Агрызского муниципального района Республики татарстан (2011-12-22). әлеге чыганактан 2012-09-29 архивланды. 2012-07-18 тикшерелгән.
- ↑ 5,0 5,1 Информация о Девятернинском сельском поселении на портале муниципальных образований Республики Татарстан. agryz.tatarstan.ru. әлеге чыганактан 2012-09-29 архивланды. 2012-07-15 тикшерелгән.
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2021-01-11, retrieved 2021-01-10
