Борис Васильев

совет һәм русия язучысы

Васильев Борис Львович (21 май 1924, Смоленск11 март 2013, Мәскәү) — рус совет язучысы, сценарист. ССРБ Дәүләт премиясе лауреаты (1975) һәм Россия Федерациясе Президенты Премиясе (2000).

Җенес ир-ат[1][2]
Ватандашлык  СССР
 Россия
Туу датасы 21 май 1924(1924-05-21)[3][4][5][…]
Туу урыны Смоленск, РСФСР, СССР
Үлем датасы 11 март 2013(2013-03-11)[4] (88 яшь)
Үлем урыны Мәскәү, Россия
Җирләнгән урыны Ваганьков зираты[d]
Язма әсәрләр теле рус теле
Һөнәр төре язучы, сценаричы, прозачы
Әлма-матер Бронетанк гаскәрләре хәрби академиясе[d]
Активлык чорнының башы 1958
Сәяси фирка әгъзасы Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Сугыш Алман-совет сугышы
Әгъзалык СССР язучылар берлеге һәм Союз кинематографистов СССР[d]
Жанр повесть[d], сынари[d] һәм исторический роман[d]
Бүләкләр
ССҖБ дәүләт премиясе «1941-1945 елларда Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» мидәле[6] II дәрәҗә Ватан сугышы ордены II дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлар өчен» ордены «Ватан алдындагы хезмәтләр» өчен III дәрәҗә ордены Хезмәт Кызыл Байрак ордены Халыклар Дуслыгы ордены «Мәскәүне саклаган өчен» мидәл премия Ленинского комсомола почётная грамота Президента Российской Федерации Ватан сугышы ордены

Биографиясе үзгәртү

Әтисе — Лев Александрович Васильев (1892-1968) — Рус император армиясенең кадр офицеры, аннары Кызыл армия офицеры. Әнисе — Алексеева Елена Николаевна (1892-1978) мирза кызы булган.

Смоленскида укый, Борис Васильев 1941 елда Воронежның № 5 үрнәкле урта мәктәбендә (хәзер — хәзер № 28 урта мәктәп, бинаның Фридрих Энгельс урамына караган ягында Борис Васильев истәлегенә мемориаль тактаташ куелган) 9 сыйныф тәмамлый.

Бөек Ватан сугышы башлангач, Борис Васильев 3нче комсомол истребительләр батальоны составында үз теләге белән фронтка китә. Истребительләр батальоны 1941 елның июлендә Смоленск янына җибәрелә, анда камауга эләгә. 1941 елның октябрь башында Васильев үзаллы камаудан чыга. Атлылар полкы мәктәбенә юллама ала, ә шуннан — пулемётчылар мәктәбен тәмамлаганнан соң, 3нче гвардия һава-десант дивизиясе 8нче гвардия һава-десант полкында хезмәт итә. 1943 елның 16 мартында Вязьма янында һава десанты вакытында мина тарткысына растяжка эләгеп яралана һәм авыр контузия белән госпитальгә эләгә[7]. Моннан соң демобилизацияләнә һәм 1943 елның көзендә Васильев И. В. Сталин исемендәге Бронетанк һәм механизацияләнгән гаскәрләр хәрби академиясенә укырга җибәрелә.

1946 елда академиянең инженер факультетын тәмамлый, Уралда тәгәрмәчле һәм чылбырлы тәгәрмәчле машиналарны сынаучы булып эшли. 1952 елда (КПСС) сафларына баса. 1954 елда армиядән капитан-инженер званиесында отставкага китә.

Васильевның әдәби дебюты булып «Танкист» (1954) пьесасы тора. Бу әсәр сугыштан соң ил армиясендә буыннар алмашыну темасына багышланган. «Офицер» исеме алган спектакль Совет Армиясе театрында икеләтә сәхнәләштерелгәннән соң, 1955 елның декабреннән алып сәхнәдә куелмый. Сценарист буларак, Васильев драматургиядә үз көчләрен сынап карауны дәвам итә. Васильев, ССРБ Госкино студиясендә укуын тәмамлагач, аның сценарие буенча: «Очередной рейс» (1958), «Длинный день» (1960) нәфис фильмнары куела. 1971 елда экраннарга ССРБдә киң танылу алган «Офицеры» фильмы чыга. Борис Васильев КВН сценарийлары да яза.

Борис Васильевның башлангыч чәчмә әсәре — «Иванов катер» повесте — 1967 елда «Новый мир» журналына басмага алына, әмма бары 1970 елда гына басылып чыга (№ 8-9). Повесть буенча режиссёр Осепьян Марк 1972 елда кино төшерә, әмма фильм «кәштәгә салып куела» һәм ул әсәр 1987 елда гына прокатка чыга.

1969 елда «Юность» (№ 8) журналында басылган «А зори здесь тихие...» повесте язучыга зур танылу китерә. Васильев хәтерләвенчә, Борис Полевой, кулъязманы укыгач, барлыгы ике искәрмә ясый һәм повестькә кичектермичә рөхсәт бирә. Язучы «Юность» журналында еш кына басыла башлый.

1970 елда «А зори здесь тихие...» повесте Таганка театры сәхнәсендә күрсәтелә торган иң билгеле постановкаларның берсе була. Әсәрне 1972 елда Ростоцкий Станислав экраннарга чыгара.

Язучы үзенең ижадында Бөек Ватан сугышы һәм үз буыны совет кешеләре темасына даими мөрәҗәгать итә: «В списках не значился» («Юность», 1974, № 2-4); «Завтра будет война» («Юность», 1984, № 6) «Ветеран» хикәясе («Юность», 1976, № 4), «Великолепная шестёрка» («Юность», 1980, № 6), «Вы чьё, стричьё?» («Новый мир», 1982, № 5), «Неопалимая купина» («Знамя», 1986, № 2).

Язучы үз иҗатында хәзерге заманның кискен социаль темаларына («Не стреляйте в белых лебедей», «Юность», 1973, № 6-7) һәм русия тарихына игътибар бүлә.

Соңгы берничә елда иртә Русь тарихы буенча романнарын: «Олег Вещий» (1996), «Александр Невский» (1997), «Ольга, королева русов» (2001), «Князь Святослав» (2006), «Владимир Красное Солнышко» (2007), «Мономах Владимир» (2010)- яза.

Мәскәү Язучылар берлеге һәм Россия кинематографистлар берлеге әгъзасы, Россия «Ника» кинематография сәнгате академиясенең академигы.

Мәскәүдә Часовая урамы, 5 Б йортында яши.

2013 елның 11 мартында Мәскәүдә 89нчы яшендә вафат була[8]. Үлем сәбәбе — йөрәк авыруы була. 14 мартта Ваганьково зиратында хатыны белән янәшә (42нче участкада) җирләнгән.

Гаиләсе үзгәртү

Хатыны (1945 елдан алып) — Зоря Альбертовна По́ляк (1926-2013), конструктор һәм телевидение мөхәррире; «А зори здесь тихие...» фильмындагы Соня Гурвич прототибы һәм «Завтра была война» фильмында Искра Полякованың прототибы була[9]. Бронхиттан шифаханә реанимациясында мәрхүм була. Язучы аның үлемен бик авыр кичерә.

Карашлары үзгәртү

Эзлекле антисталинист. The times new басмаларының берсендәге интервьюсында болай дип раслый[10][11]:

Сталин аңра булган. Гомерендә армиядә хезмәт итмәгән. Ул армиянең нәрсә икәнен дә аңламаган. Карта укый белмәгән. Аңа Шапошников — Генштаб начальнигы — карта буенча барсын да аңлаткан. «Бөйөк Сталин» легендаларда данлана. Ә иптәш Сталин Гитлердан да ахмагъррак булган…

1993 елның октябрь аенда Россия халык депутатлары съездын һәм Югары Советын көч кулланып кууны яклаган «Кырык икенең хат»ына кул куя.

Мактаулы исемнәре һәм бүләкләре үзгәртү

  • II дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены (2004 елның 14 июле) — күп еллык иҗади эшмәкәрлеге һәм әдәбиятне үстерүдәге зур казанышлары өчен[12]
  • III дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены (1999 елның 21 мае) — ватан әдәбияты үсешенә зур өлеш индергәне өчен[13]
  • II дәрәҗә Ватан сугышы ордены (1985 елның 11 мартында)
  • Хезмәт Кызыл Байрак ордены (1981 ел, 7 август)
  • Халыклар Дуслыгы ордены (1994 елның 27 маенда) — хәзерге заман ватан әдәбияты һәм мәдәнияте үсешенә зур шәхси өлеш керткән өчен[14]
  • Халыклар дуслыгы ордены (1984 елда 16 ноябрь)
  • «1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Германияне җиңү өчен» медале[15]
  • 1999 елда Россия Федерациясе Президентының әдәбият һәм сәнгать өлкәсендәге премиясе (2000 ел, 17 февраль)[16]
  • ССРБ Дәүләт премиясе (1975) — «А зори здесь тихие...» фильмы өчен
  • Ленин комсомолы премиясе (1974) — «А зори здесь тихие...» фильмы өчен
  • Россия Федерациясе Президентының Мактаулы грамотасы (2009 елның 23 мартында) — ватан әдәбияты һәм мәдәнияте үсешенә зур өлеш индергәне, күп еллык иҗади эшмәкәрлеге өчен[17]
  • Венеция кинофестиваленең истәлекле призы (1972) — «А зори здесь тихие...» фильмы өчен
  • Бөтен Союз кинофестиваленең төп призы (1973) — «А зори здесь тихие...» фильмы өчен
  • А. Д. Сахаров исемендәге «За гражданское мужество» премиясе (1997)
  • «Ника» премиясе «Честь и достоинство» номинациясендә (2002)
  • «Зур китап» әдәби премиясенең «Честь и достоинство» махсус призы (2009)[18]
  • Академик А. Д. Сахаров исемендәге хәрәкәтнең «Апрель» бондырыксыз премиясе
  • «Мәскәү-Пен» халыкара әдәби премиясе
  • Мәскәү Язучылар берлегенең «Таҗ» премиясе

Әсәрләре үзгәртү

Әсәрләр җыентыклары үзгәртү

  • Собрание сочинений в трех томах. — М.: Любимая Россия, 2004.
  • Собрание сочинений в восьми томах. — М.: «Русич», 1994. — К. 1-5
  • Собрание сочинений в пяти томах. — М.: Варис, 1999. — 5000 экз.
  • Избранное в двух томах. — М., 1988.

Аерым әсәрләре һәм җыентыклары үзгәртү

  • А зори здесь тихие: повесть // Юность. — 1969. — № 8.
  • В списках не значился: повесть // Юность. — 1974. — № 2-4.
  • Вам привет от бабы Лер: роман // Нева. — 1988. — № 12. — С. 6-91.
  • Великолепная шестерка: рассказ // Юность. — 1980. — № 6.
  • Ветеран: рассказ // Юность. — 1976. — № 4.
  • Встречный бой: повесть // Юность. — 1979. — № 5.
  • Вы че, стричь?: рассказ // Новый мир. — 1982. — № 5.
  • Гибель богиня: повесть // Нева. — 1986. — № 7.
  • Глухомань: роман (2001)
  • Длинный день: сценарий (1960)
  • След в океане: соавтор сценария (1964)
  • Жила-буа Лавочка: повесть // Юность. — 1987. — № 1.
  • Завтра буа война: повесть // Юность. — 1984. — № 6.
  • Иваново катер: повесть // Новый мир. — 1970. — № 8, 9.
  • Кажется, со мной пойдут в разведку: повесть // Юность. — 1980. — № 2.
  • Карнавал: повесть // Согласие. — 1991. — № 1, 2.
  • Капля за капли: повесть (1991)
  • Красные жемчуга: повесть
  • Короткая рокировка: повесть
  • Летят мои кони... Повесть о своем времени // Юность. — 1982. — № 6.
  • «Мир восклицательный знак»: рассказ // Юность. — 1985. — № 6.
  • Не стреляет белых лебедей: роман // Юность. — 1973. — № 6, 7.
  • Неопалимая купина: рассказ // Знамя. — 1986. — № 2.
  • Отрицание отрицания — АСТ, Астрель, 2013. — 426 б. — ISBN 5457154351.
  • Очередной рейс: сценарий (1958)
  • Койрык: рассказ // Огонек. — 1988. — № 16. — С. 20-24.
  • Победители: повесть
  • Пятница: рассказ // Юность. — 1970. — № 6.
  • Розыск продолжать: повесть // Алмаш. — 1986. — № 16-18.
  • Ролик пропал: Повесть
  • Самый последний день...: повесть // Юность. — 1970. — № 11.
  • Скобелев, или Есть только миг... (представляет собой отведение романа «Были и не были»)
  • Старая «Олимпия»: рассказ // Юность. — 1975. — № 6.
  • Стучите и откроется: пьеса (1955)
  • Хөкем да эш...: повесть // Человек и түрә. — 1983. — № 11-12.
  • Танкист. [Офицеры]: пьеса (1954)
  • «Холодно, холодно...»: рассказ
  • Экспонат №... // Юность. — 1986. — № 3.

«Борынгы Русь турындагы романнар» тарихи романнар сериясе үзгәртү

  • Вещий Олег (1996)
  • Ольга, королева русов (2001)
  • Князь Святослав (2006)
  • Владимир I Красное Солнышко (2007)
  • Александр Невский (1997; «Князь Ярослав и его сыновья» романы лип танылган)
  • Государева тайна (2009)
  • Владимир Мономах (2010)
  • Картежник и бретер, игрок и дуэлянт: Записки прапрадеда (1998)
  • Были и небыли (1977-1980)
  • Книга 1. Господа волонтеры
  • Книга 2. Господа офицеры
  • Толи моя печали (1997)
  • И бу вечер, и было утро (1987)
  • Дом, который построил дед (1991, 1993)
  • Ровесница века (1988; «Вам привет от бабы Леры» дип танылган роман)

Театр постановкалары үзгәртү

  • 1970 — «А зори здесь тихие» — Театр юных зрителей имени А. А. Брянцева, Ленинградский театр юного зрителя (Режиссёр — Семен Диамант).
  • 1970 — «А зори здесь тихие» — Омский театр для детей и молодежи
  • 1971 — «А зори здесь тихие» — Театр драмы и комедии на Таганке, Москва; постановка Юрия Петрович Любимова
  • 1971 — «А зори здесь тихие» — Центральный Театр Советской Армии, Москва
  • 1971 — «В списках не значился» — Омский театр для детей и молодежи
  • 1975 — «В списках не значился» — «Ленком»; инсценировка Юрия Иосифовича Визбор, постановка Марка Анатольевича Захарова
  • 1977 — «А зори здесь тихие» — Театральная студия «Пришельцы», г. Павлоград (ныне — театр им. Б. Е. Забавы), постановка Анатолия Рев
  • 1985 — «Завтра буа война» — театр им. В. Маяковского
  • 2005 — «Завтра буа война» — Иркутский академический драматический театр им. Н. П. Охлопкова; постановка Геннадия Шапошникова, в ролях: Искра Полякова — Н. Савина, Роман — Н. Убаков, Валентина Антоновна — Н. Королёва и др.
  • 2005 — «Завтра была война» — Театр юношеского творчества, Санкт-Петербург
  • 2010 — «А зори здесь тихие» — Театр юношеского творчества, Санкт-Петербург
  • 2010 — «А зори здесь тихие», музыкальная драма А. Кротова по мотивам повести — Новосибирский театр музыкальной комедии
  • 2011 — «А зори здесь тихие» — Санкт-Петербургский театр «Мастерская»
  • 2012 — «Завтра буа война» — Театральная студия социального спектакля «КЭС», Санкт-Петербург
  • 2013 — «А зори здесь тихие» — Театральная студия социального спектакля «КЭС», Санкт-Петербург
  • 2012 — «А зори здесь тихие» — Борисоглебский драматический театр им. Н. Г. Чернышевского
  • 2011-2013 — «А зори здесь тихие» — Театральная студия «Мистерия» во Дворце детей и молодежи, Тверь
  • 2015 — «Завтра была Война» — Учебный театр Пермской Дәүләт Академии искусств и культуры, Пермь
  • 2015 — «Завтра была война» — Самарский академический театр драмы
  • 2015 — «Ты — мое воскресение» по рассказу «Пятница» — Театральная Компания Ковчег, негосударственный театр-студия Ленинградской области, кәмит Победитель Дельфий игр России 2015 года в номинации «ТЕАТР»
  • 2015 — «Завтра на войне не бывает» по повести «А зори здесь тихие» — Кукольной-драматический студия Галактика, город Минск, Беларусь.

Экранлаштыру үзгәртү

Тәнкыйть үзгәртү

  • Баранов В. Развитие или хождение по кругу? (1973)
  • Блажова К. Внуки разберутся: [К выходу книги Бориса Васильева «Вещий Олег»]. (1997)
  • Борисова И. Напоминание. (1969)
  • Воронов В. Серьезный дебют. (1970)
  • Дедков И. Сказание о Егор Бедное. (1973)
  • Дементьев А. Военная чәчмә Бориса Васильева. (1983)
  • Ковский В. Живая жизнь романа. (1977)
  • Латынина А. Частный человек в истории. (1978)
  • Тамагы Левин Ф. Четверть века назад. (1970)
  • Политковская И. Л. В списках значится: Васильев Б. Л. (Жизнеописание. Библиография. Сценография) // Библиография. — 2005. — № 2. — C. 75-88
  • Уварова Л. Сила доброты. (1973)
  • Юдин В. Если в разведку — то с ним!: О творческом пути писателя Бориса Васильева. (1985)

Хәтер үзгәртү

Мемориаль тактаташ
  • 2014 елның 21 маенда Смоленск шәһәренең Борис Васильев укыган иске 13нче урта мәктәп бинасында (Большая Советская урамы, йорт 27/20) мемориаль тактаташ куела. Авторы — скульптор Пётр Фишман.
  • 2014 елның 23 маенда Воронеж шәһәренең Борис Васильев укыган 28нче урта мәктәбе фасадында мемориал тактаташ куела (Фридрих Энгельс урамы, 23нче йорт).
  • 2018 елның 21 июнендә Мәскәүдә Борис Васильев яшәгән йортта (Часовая урамы, 5Б) мемориаль тактаташ куела.
Һәйкәл

2014 елның 21 маенда Смоленск шәһәрендә, Тухачевский һәм Докучаев урамнары киселешендәге скверда, Б. Л. Васильевның бюсты куела (скульпторы — Валерий Гращенков).

Искәрмәләр үзгәртү

  1. Record #97153816 // VIAF[Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  3. Брокгауз энциклопедиясе / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. 4,0 4,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  5. Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги / мөхәррир Н. Н. Скатов — 2005. — ISBN 5-94848-245-6
  6. https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie1560427611/
  7. "РГ" публикует полную биографию Бориса Васильева. Российская газета. 2019-06-04 тикшерелгән.
  8. М. Швыдкой: Б. Васильев чувствовал боль времени:: Общество:: Top.rbc.ru. әлеге чыганактан 2013-03-16 архивланды. 2013-03-13 тикшерелгән.
  9. день рожденья звёзд, в этот день родились известные люди. әлеге чыганактан 2015-07-04 архивланды. 2019-12-09 тикшерелгән.
  10. “Война – это грязь”. Интервью с Борисом Васильевым. www.pravmir.ru. 2019-06-04 тикшерелгән.
  11. "Война — это грязь". The New Times. әлеге чыганактан 2016-08-26 архивланды. 2019-12-09 тикшерелгән.
  12. Указ Президента РФ от 14 июля 2004 г. № 898
  13. Указ Президента РФ от 21 мая 1999 г. № 628
  14. Указ Президента Российской Федерации от 27.05.1994 г. № 1105. Президент России. 2019-06-04 тикшерелгән.
  15. Васильев Борис Львович, Медаль «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг.» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. 2019-11-26 тикшерелгән.
  16. Указ Президента РФ от 17 февраля 2000 г. № 365
  17. Распоряжение Президента Российской Федерации от 23.03.2009 г. № 174-рп. Президент России. 2019-12-09 тикшерелгән.
  18. Первым лауреатом литературной премии "Большая книга-2009" стал Борис Васильев. Российская газета. 2019-12-09 тикшерелгән.

Әдәбият үзгәртү

  • Казак В. Лексикон русской литературы XX века = Lexikon der russischen Literatur ab 1917 / [пер. с нем.]. — М.  : РИК «Культура», 1996. — XVIII, 491, [1] с. — 5000 экз. — ISBN 5-8334-0019-8.

https://rg.ru/2013/03/11/istoriya-site.html

Сылтамалар үзгәртү