Ачлы-туклы яшәү
Ачлы-туклы яшәү — азык-төлек җитмәү, ашауга мохтаҗлык кичерүдән барлыкка килгән хәлне тасвирлаучы термин. Кагыйдә буларак, сүз рационда азык-төлек җитмәү турында, кайчак аш кайнату трактында аш сеңдерү процессы бозыла һәм аш сеңдерү процессында туклыклы матдәләр югалту турында бара. Аачлы-туклы яшәү очрагында гипотрофия күренеше өч дәрәҗәгә бүленә. Моның өчен индивидуумның нормаль авырлыгыннан проценты җитмәгән авырлыкны исәплиләр.
Ачлык социаль каза булып санала . Абсолют ачлык — ачлы-туклы яшәүнең күзгә күренеп торганы, чагыштырмача (яшерен) ачлык — ачлы-туклы яшәү, азык рационында кирәкле матдәләр җитмәү.
Ачлык, гадәттән тыш табигать шартлары афәтеннән: җир тетрәү, су басулар, озакка сузылган корылык, циклоннар һ.б., шулай ук сугышлар, хәрби конфликтлар нәтиҗәсендә башланып китә. Бу күренеш тар авыл хуҗалыгы җитештерүен кискен киметә һәм көтелмәгән бәла-казаларга алып килә.
2000 елдан 2000 елгача азык-төлек белән тәэмин ителү буенча БМО докладында ачлы-туклы яшәү сәбәпле үлем очрагы 58% җитә дип ачыклана. "Дөньяда ел саен 62 миллион кеше үлә, һәр икенче ун кеше ачлыктан газапланган[1]. 2006 елда 38 миллион ачлы-туклы яшәү белән бәйле, микроэлементлар җитмәүдән үлә"[2]. Үлем кимәлен хроник ачлык нәтиҗәсендә билгеләү ифратта авыр. Чөнки үлем очрагы турыдан-туры ачлык белән бәйләнмәгән. Ачлы-туклы яшәү кешеләрнең, яман шеш, кахексия, дистрофия, маразм кебек, күпләп авыруына китерә. Аксым җитмәүдән аеруча балалар, бигрәк тә күкрәк сөте имгән чорда һәм гомеренең беренче елларында, шулай ук йөкле хатын-кыз һәм бала имезүче хатыннар газаплана.
Ачлы-туклы яшәү сәбәпләре
үзгәртү- Ачлык
- Фәкыйрьлек
- Аш кайнату тракты авырулары
- Аш сеңдерү процессы бозылу
- Депрессия (күңел төшенкелеге)[3]
- Неврозлы анорексия (авыру сәбәпле ашау теләгенең юклыгы) [4]
- Булимия (нык көчле ачыгу тойгысы; еш кына хәлсезлек һәм эч авырту күзәтелә)[5]
- Шикәр диабеты
- Ураза тоту
- Кома (тирән йокыга охшаган аңсыз хәл) [6]
- Эчкечелек
- Май һәм күмерсуларны гадәттән тыш артык куллану
- Халыкның үтә күплеге[7]
- Азык продуктларын сәгатьтә җитештерү
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ The world hunger problem: Facts, and figures statistics, archived from the original on 2011-11-18, retrieved 2016-07-08
- ↑ Ziegler Jean L'Empire de la honte — Fayard, 2007.
- ↑ Русско-башкирский словарь педагогических и психологических терминов (Н.Ф.Суфьянова, 2002)
- ↑ Русско-башкирский словарь медицинских терминов (В.З.Гумеров, 1981)
- ↑ Русско-башкирский толковый словарь медицинских терминов (М.К.Азнабаев, 2007)
- ↑ Русско-башкирский словарь (под редакцией З.Г.Ураксина, 2005)
- ↑ Ron Nielsen, The little green handbook, Picador, New York (2006) ISBN 0-312-42581-3