Амур өлкәсе

Амур өлкәсе
рус. Амурская область
Байрак	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	20 октябрь 1932
Дөнья кисәге	Азия
Дәүләт	Россия
Башкала	Благовещенск
Административ-территориаль берәмлек	Россия
Сәгать поясы	YAKT[d] һәм Азия/Якутск[d]
Геомәгълүматлар	Data:Russia/Amur.map
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Амур өлкәсе губернаторы[d]
Хөкүмәт башлыгы	Василий Орлов
Канунбирү органы	Амур өлкәсе канунбирү җыелышы[d]
Халык саны	750 083 (2024)
Административ бүленеше	Архаринский район[d], Белогорский район[d], Благовещенский район[d], Бурейский район[d], Завитинский район[d], Зейский район[d], Ивановский район[d], Константиновский район[d], Магдагачинский район[d], Мазаново районы[d], Михайловский район[d], Октябрьский район[d], Ромненский район[d], Свободненский район[d], Селемджинский район[d], Серышевский район[d], Сковородинский район[d], Тамбовский район[d], Тындинский район[d], Шимановский район[d], Городской округ город Белогорск[d], Городской округ город Благовещенск[d], Городской округ город Зея[d], Городской округ город Райчихинск[d], Городской округ город Свободный[d], Городской округ город Тында[d], Городской округ город Шимановск[d], Городской округ Прогресс[d] һәм Посёлок Углегорск (ЗАТО)[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	578 метр
Нәрсә белән чиктәш	Байкал арты крае, Якутия, Хабарау крае, Яһүд автономияле өлкәсе һәм Хейлуңҗаң
Кулланылган тел	нивх теле, нанай теле, ульч теле[d], ороч теле һәм негидаль теле
Бүләкләр
Мәйдан	361 913 км²
Рәсми веб-сайт	amurobl.ru​(рус.)
Тематик география	Амур өлкәсе географиясе[d]
Һәйкәлләр исемлеге	Амур өлкәсе мәдәни мирас объектлары исемлеге[d]
Феноменның икътисады	Амур өлкәсе икътисады[d]
Номер тамгасы коды	28
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Амур өлкәсендә җирләнгәннәр[d]
Амур өлкәсе Викиҗыентыкта

Геогpафия =

Як	Регион
Төньяк	Якутия
Көнчыгыш	Хабарау крае
Көньяк-көнчыгыш	Яһуд автономияле өлкәсе
Көньяк	Кытай
Көнбатыш	Байкал арты крае

Өлкә территориясенең күбесе таулы. Күбесенчә өлкәнең көньягында урнашкан тигезлекләр территориясенең 40% өлешен биләп торалар. Амур, Зея, Селемҗа елгалары һәм Туран тау тезмәсе арасында киң Зея-Бурея тигезлеге ята, төньяграк Амур-Зея җәйләве (платосы) урнашкан. Төньякта, таулы районында, Югары Зея түбәнлеге урнашкан.

Таулы район гольц (Себердә — урмансыз тау түбәләре) тау тезмәләре зынҗыры белән башлана: Янкан, Тукурингра, Соктахан, Җагды (1400 — 1600 метрга кадәр биеклекләр). Төньякта, өлкәнең чиге буйлап Стан тау тезмәсе сузылган; өлкәнең көнчыгышында Җугдыр, Селемҗинскᴎ, Ям-Алин, Эзоп, Туран тау тезмәләре. Өлкәнең төньяк-көнбатышында Көньяк һәм Төньяк Дырында, Чельбаус, Чернышев, Җелтула Становигы таулар тезмәләре (1582 метрга кадәр биеклекләр).

Климат

Амур өлкәсе климатына муссоннар йогынты ясый. Кыш салкын, коры, аз карлы, кояшлы. Гыйнварның уртача температурасы — -24,3 дан көньякта -32,8°С га кадәр төньякта. Явым-төшемнәр аз, кар капламы биеклеге 20 смдан (көньякта), 35 — 40 смга кадәр (төньякта). Җәй эссе һәм яңгырлы. Июльнең уртача температурасы 17,6°Сдан (төньякта) 21,4°С га кадәр (көньякта). Явым-төшемнәр күләм көнчыгыштагы 800 — 900 ммдан көнбатыштагы 456 мм кадәр түбәнәя. Вегетация чоры 126 — 171 көн, температуралар суммасы - 1734 — 2610°.

Һидрография

Иң эре елга — Амур (Амур өлкәсе чикләрендә 1246 км); аның эре кушылдыклар: Ольдой, Зея, Бурея, Архара. Зеянең эре кушылдыклары: Ток, Брәнта, Гилүй, Уркан (уң), Арги, Деп, Селемҗа, Томь (сул). Төньяк-көнбатышындагы елгалар Лена бассейнына керәләр: Олөкма, нүкжа, төньяк-көнчыгышындагы елгалар Уда бассейнына керләр. Елгалар күбесенчә яңгырлар белән туена. Су биеклеге нык үзгәреп тора: кышын бик түбән, яз һәм җәй белән су ташкыннары булалар.

Административ-территориаль бүленеш

җөмһүpиятда 20 административ район, 9 шәһәр бүлгeы бар.

Районнар			Харита
Белогорск Благовешченск Зея Райчихинск Свободный Тында Шимановск Прогресс ЯАТБ Углегорск	Архара районы Белогорск районы Благовешченск районы Бурея районы Завитинск районы Зея районы Ивановка районы Константиновка районы Магдагачи районы Мазановка районы	Михайловка районы Yктəбер районы Ромны районы Свободный районы Селемҗа районы Серышево районы Сковородино районы Тамбyка районы Тында районы Шимановск районы

Губернаторлар

• 1991 — Альберт Кривченко
• 1993 — Александр Сурат
• 1993 — Владимир Полеванов
• 1994 — Владимир Дьяченко
• 1996 — Юрий Ляшко
• 1997 — Анатолий Белоногов
• 2001 — Леонид Коротков
• 2007 — Николай Колесов
• 2008 — Олег Кожемяко
• 2015 — Александр Козлов
• 2018 — Василий Орлов

Икътисад

Иң мөһим алтын чыганкалары башлыча Зеи һәм Селемҗа елгарының үрге агымында урнашканнар. Шулай ук көрән күмер һәм ташкүмер, тимер мәгъдән (руда), кварц комнары, Әᴍᴎpикә Кушма Штатларыар, каолин, авыр эрүче балчыклар, туфлар, кварцитлар чыганаклары бар. Минераль чыганаклар да бар.

Моны да карагыз

• Амур өлкәсе (Россия империясе)