Алексей Текучёв
Алексей Текучёв (30 март 1903 ел — 23 май 1987 ел) — ССРБ галим-телче, педагог, методист, педагогия фәннәре докторы (1952), профессор (1968), РСФСР (1959) һәм СССР Педагогия фәннәре академиясенең (1968)[3][4][5] гамәли әгъзасы, РСФСРның атказанган фән эшлеклесе, СССР Дәүләт премиясе лауреаты[6], К. Д. Ушинский медале белән бүләкләнүче[7].
| Алексей Текучёв | |
|---|---|
| Туган | 30 март 1903[1], 1903[2] яки 17 (30) март 1903[1] Котельниково районы |
| Үлгән | 23 май 1987[1] Мәскәү, СССР |
| Ватандашлыгы |  Россия империясе СССР |
| Һөнәре | фәнни хезмәткәр, педагог, телбелгеч |
| Эш бирүче | Ростов дәүләт педагогика университеты[d] |
| Гыйльми дәрәҗә: | педагогика фәннәре докторы[d] |
| Гыйльми исем: | профессор |
Биографиясе
үзгәртүАлексей Василий улы Текучёв 1903 елның 30 мартында Волгоград өлкәсенең Югары Курмояр станицасында туган.[4][7]. Атасы — Василий Иванович, дон казагы, әнисе — Феодосия Павловна, хуҗабикә була. Башлангыч мәктәпне тәмамлаганнан соң, гимназиядә укый, аны беренче разряд дипломы белән тәмамлый. 13 яшеннән эшли, 16 яшендә гимназия канцеляриясендә күчерүче була[7].
1919 елда укытучылык эшчәнлеге башлана, Алексей Васильевич Ростов өлкәсенең мәктәпләрендә эшли: башлангыч һәм урта мәктәптә укытучы була, латин теленнән дәреслекләр алып бара[5][6][7]. Алексей Текучев 1923 елда Новочеркасскида Дон педагогия институтын тәмамлый, аннары Ростов дәүләт педагогия институтында укыта, Төньяк-Кавказ университетында рус теле буенча ассистент-методист була[7], шулай ук Нахичевань, Ставрополь калаларының югары уку йортларында эшли[3][5].
А В.Текучев 1932 елда Мәскәүгә китә, анда яши һәм эшли, югары уку йортларында 1987 елга кадәр укыта.
1932-1933 елларда — Мәскәү педагогия институты доценты, тел һәм әдәбият факультеты деканы[7]. 1933-1941 елларда В. П. Потемкин исемендәге Мәскәү шәһәр педагогия институтында эшли[3]. 1939-1965 елларда профессор, Мәскәү өлкә педагогия институтының рус теле кафедрасы мөдире булып эшли[4].
1941 елда «Методика грамматического разбора» темасына кандидатлык диссертациясе яклый. 1951 елда «Основы методики орфограммы в условиях местного диалекта» темасы буенча докторлык диссертациясе яклый[7].
1955 йылда РСФСР Педагогия фәннәре академиясенең мөхбир әгъзасы, 1959 елда— РСФСР Педагогия фәндәре Академиясе<a href="./Тулы%20хоҡуҡлы%20ағзаһы" rel="mw:WikiLink" data-linkid="101" data-cx='{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Действительный член","pageprops":{"wikibase_item":"Q1404101"},"pagelanguage":"ru"},"targetFrom":"mt"}'>ғәмәли ағзаһы</a>, (1959), 1968 елдаа — СССР Педагогия фәннәре академиясе гамәли әгъзасы[3][7].
1965-1969 елларда Алексей Васильевич Педагогия фәннәре академиясе Гомуми педагогика гыйльми-тикшеренү институтының рус теле укыту секторы мөдире булып эшли, 1970 елдан 1987 елга кадәр Мәскәү дәүләт педагогия институтында рус теле укыту методикасы кафедрасы мөдире, 1980 елдан профессор булып эшли[4][7].
Филолог-славянчы Николай Михайлович Каринский җитәкчелеге астында экспедицияләрдә катнаша, алардан соң Ванилов тукучыларының производство сүзлеге төзелә (Н. М. Каринскийның "Очерки языка русских крестьян", 1936. китабы). Текучев Алексей Васильевич — күп кенә студентларның диалектология экспедицияләренең җитәкчесе һәм оештыручысы, СССРда укытучылар арасында рус теле укыту методикасы буенча методик һәм фәнни семинарлар һәм конференцияләр үткәрә, шулай ук Алмания, Венгрия, Польша, Финляндия, Италиядә халыкара семинарлар һәм конференцияләрне оештыручы һәм үткәрүче, «Русский язык в школе» журналының мөхәрририят әгъзасы, рус теле буенча гыйльми комиссияләр әгъзасы була[4].
Текучев А. В. Миртовның «Дон сүзлеге» (1928) һәм «Большой диалектологический атлас народных говоров» атласы өчен күп материаллар җыя, 1965 елда методист һәм тел белгечләре: Л. В. Щерба, Ф. И. Буслаев, А. М. Пешковский, Ф. Ф. Фортунатов, Д. H. Ушаков, К. Д. Ушинский, Н. М. Каринский, А. В. Миртов турында мәкаләләр бастырып чыгара[4].
200-гә якын эш авторы була, алар арасында «Методика грамматического разбора» (1939), «Основы методики орфографии в условиях местного диалекта» (1953), «Очерки по методике обучения русскому языку» (1980), «Хрестоматия по методике русского языка: русский язык как предмет преподавания»(1982) эшләре бар. «Методика русского языка в средней школе» дәреслеге өчен СССР ФА беренче премиясе һәм К. Д. Ушинский медале белән бүләкләнә[7].
Профессор Алексей Васильевич Текучёв 10 фән докторы һәм 45 фән кандидаты әзерләгән[7].
1987 елның 23 маенда Мәскәүдә вафат була.
Казанышлары
үзгәртү- К. Д. Ушинский медале
- РСФСРның атказанган фән эшлеклесе
- СССР Дәүләт премиясе лауреаты
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 Педагоги и психологи мира — 2012.
- ↑ Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Педагогический энциклопедический словарь. Текучёв Алексей Васильевич
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Алексей Васильевич Текучёв, archived from the original on 2019-11-30, retrieved 2021-09-23
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Самый известный учёный-методист. Алексей Васильевич Текучёв
- ↑ 6,0 6,1 МПГУ. Текучёв Алексей Васильевич
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 А. И. Власенков. Вопросы методики орфографии в трудах академика АПН СССР А. В. Текучёва
Әдәбият
үзгәртү- Российская педагогическая энциклопедия: В 2 тт. / Гл. ред. В. В. Давыдов. — М.: «Большая Российская энциклопедия», К. 2, 1999, с. 425.
Сылтамалар
үзгәртү- Текучёв, Алексей Васильевич 2023 елның 27 декабрь көнендә архивланган.
- РГБ. Текучёв, Алексей Васильевич. Основы методики орфографии в условиях местного диалекта