Александр Боярчук
Александр Алексеевич Боярчук (21 июнь 1931 ел, Грозный — 10 август 2015, Мәскәү ) — Совет һәм Россия физигы һәм астрономы . Россия фәннәр академиясе академикы ( 1987 елдан). Россия Фәннәр академиясенең астрономия институтының фәнни директоры.
| Александр Боярчук | |
|---|---|
| Туган | 21 июнь 1931[1] Грозный, Төньяк Кавказ крае[d], РСФСР, СССР[1] |
| Үлгән | 10 август 2015[2] (84 яшь) Мәскәү, Россия |
| Күмү урыны | Троекуров зираты[d] |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Әлма-матер | Питырбур дәүләт университетының математика-механика институты[d] |
| Һөнәре | физик, йолдызбелгеч |
| Эш бирүче | Институт астрономии РАН[d] |
| Гыйльми дәрәҗә: | физика-математика фәннәре докторы[d] |
Фәнни эшчәнлекнең төп юнәлеше — йолдызлар физикасы. 1986 елдан соң басылып чыккан эшләргә 2000-дән артык цитатасы бар. Хирша индексы-21 [3] .
Биография
үзгәртүАлександр Алексеевич Боярчук 1953 елда Петербург дәүләт университетын тәмамлый. Аны тәмамлагач, ул СССР Фәннәр академиясенең Кырым астрофизик обсерваториясендә эшли. 1969 елдан ул обсерваториянең фәнни эш буенча урынбасары булып эшли. 1976-нчы елда СССР Фәннәр академиясенең тиешле әгъзасы, 1987- нче 1987 елда СССР Фәннәр академиясенең академикы булып сайлана. 1987 елдан 2003 елга кадәр ул Россия Фәннәр Академиясенең Астрономия Институты директоры ( 1990 елга кадәр — СССР Фәннәр Академиясенең Астрономик Советы Рәисе, институт булдырылган). 1991 елдан 1993 елга кадәр ул Халыкара астрономия берлеге президенты.
Аны Троекуровский зиратында җирлиләр.
Фәнни казанышлары
үзгәртүА.А. Боярчукның фәнни эшләре темасы-йолдызлар физикасы. Ул төрле сыйныф йолдызларының химик составын тикшерә, аерым алганда, β Лирада артык гелияны ачыклый. А.А. Боярчук йолдыз атмосферасында хәрәкәтне, шулай ук йолдызлар әйләнешен өйрәнә. Ул үзенең берничә әсәрен стационар булмаган йолдызларга багышлый.
Ул симбиотик йолдызлар моделен — салкын гигант һәм кайнар куактан торган бинар системаларын уйлап табучы. Бу модель нигезендә әйберләрнең бәяләү массасын, күләмен, температурасы һәм башка характеристикаларын ала.
Э. Р. Мостель белән бергә яңа йолдызлар кабыгы өчен модель тәкъдим итте.
А. А Боярчук житәкчелегендә «Астрон» ультрафиолет космик телескопы булдырылды.
Җәмәгать эшчәнлеге
үзгәртү- Россия фәннәр академиясе киңәшчесе
- Россия Фәннәр академиясенең физика фәннәре бүлеге мөдире
- Россия Фәннәр академиясенең астрономия институтының фәнни директоры
- Космос буенча Россия фәннәр академиясе Советы рәисе урынбасары
- Россия астрономнарының милли комитеты председателе
- Америка астрономия җәмгыяте әгъзасы
- Америка физик җәмгыяте әгъзасы
- Бөек Британия Король Астрономия жәмгыяте әгъзасы
- Европа астрономия җәмгыяте әгъзасы
- Халыкара астрономия берлеге әгъзасы
- Астрономик журналның баш мөхәррире
- Россия Фәннәр академиясенең Фәнни нәшрият советының физика һәм математика буенча әдәбият бүлеге председателе
Бүләкләре
үзгәртү- СССР Дәүләт премиясе лауреаты (1984)
- Хөрмәт Билгесе ордены (1976)
- Мактау ордены (1996) [4]
- Ватан алдындагы хезмәтләре өчен ордены кавалеры, IV дәрәҗә (2000) — дәүләткә хезмәт күрсәтү, күп еллар вөҗданлы эш һәм халыклар арасындагы дуслыкны һәм хезмәттәшлекне ныгытуда зур өлеш кертү өчен [5]
- Ватан алдындагы хезмәтләре өчен ордены кавалеры, III дәрәҗә (2007) [6]
- Ф. А. Бредихин исемендәге премия лауреаты (2001)
- А.А.Белопольский исемендәге премия лауреаты (2011).
- Санкт-Петербург дәүләт университетының мактаулы докторы (2001) [7]
А. А. Боярчук хөрмәтенә 1977 елның 22 мартында Кырым астрофизика обсерваториясенең кече планетасы (2563) Боярчук атала [8][9]
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 Боярчук Александр Алексеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ http://www.gazeta.ru/science/news/2015/08/11/n_7453589.shtml
- ↑ List of Russian scientists with scitation index > 1000
- ↑ Награждён указом Президента России № 627 от 2 мая 1996 года, archived from the original on 2013-11-09, retrieved 2020-08-10
- ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified.
- ↑ Награждён указом Президента России № 543 от 26 апреля 2007 года, Archived from the original on 2013-11-09, retrieved 2020-08-10
- ↑ Почётные доктора СПбГУ — Санкт-Петербургский государственный университет, archived from the original on 2014-10-29, retrieved 2020-08-10
- ↑ Кояш системасындагы кече объектлар буенча MPC мәгълүмат базасы (2563)
- ↑ ISBN 3-540-00238-3.
Әдәбият
үзгәртү- Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г. Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с.
- Губарев В.С. Секретные академики. Кто сделал СССР сверхдержавой. — М.: Вече, 2015. — 320 с. — ISBN 978-5-4444-2546-6.
Сылтамалар
үзгәртү- Профиль Александра Алексеевича Боярчука на официальном сайте РАН
- Академику Боярчуку Александру Алексеевичу — 75 лет!. РАН. әлеге чыганактан 2012-04-15 архивланды. 2010-01-18 тикшерелгән.
- Фотопортрет А.А. Боярчука в галерее выдающихся учёных МГУ "Портрет интеллекта", созданной в 2005 г. к 250-летию университета (фото Сергея Новикова).