İdel buyı Bolğar däwlätenä tatar-monğol yawları
İdel buyı Bolğar däwlätenä tatar-mongol yawları - 1223-1236 yıllarda tatar-mongol[1] ğäskärläreneñ İdel buyı Bolğarı däwlätenä qarşı yawlar.
1236 yılda Bolğar, Bilär, Suar, Cükätaw şähärläre basıp alına häm İdel buyı Bolğarı Altın Urdağa kerä.
Tarix үзгәртү
Kalka buyındağı bäreleştä uñışqa ireşkännän soñ, 1223. yılda Sübüdäy bahadur belän Cäbä noyon citäkçelegendäge tatar-mongol ğäskärneñ ber öleşe Bolğar ilenä höcüm itä. Läkin İdelneñ Cigüle tawları töbägendä Bolğar suğışçıları qarşılığına oçrıy häm ciñelä.
1229. yılda Kükdäy belän Sübüdäy batırlar citäkçelegendä atlı ğäskär qabat höcüm itä, Cayıq yılğası buyında Bolğarlarnıñ çik sağındağı suğışçıların ciñep, ilgä bärep kerä, talap kitä.
1232. yılda qabat atlı Monğol ğäskäre Başqort cirläreneñ Könyaq-Könçığışın häm İdel buyı Bolğarınnıñ ber öleşen tuzdıra.
Batu xan citäkçelegendäge kümäkläşterelgän ğäskär 1236. yılda Bilär, Suar, Cükätaw h.b. şähär-qälğälärne yawlap aluğa ireşä, şunnañ soñ İdel buyı Bolğarı Cüçi Olısınıñ ber öleşenä äwerelä.
Näticä үзгәртү
Altın Urdada kerep, İdel buyı Bolğarı xalqı (bolğarlar, barsillär, iskillär, sawirlar h.b) bütän törki xalıqlar belän quşılıp (xäzärlär, bortaslar, qıpçaqlar h.b.) xäzerge tatar xalqın buldıra.
Сылтамалар үзгәртү
- Равил Фәхретдинов. ТАТАР ХАЛКЫ ҺӘМ ТАТАРСТАН ТАРИХЫ.
- Храпачевский Р. Великий западный поход чингизидов на Булгар, Русь и Центральную Европу // Военная держава Чингисхана. — М. 2004.
- (укр.) Івакін Г. Ю. Історичний розвиток Києва XIII — середини XVI ст. (історико-топографічні нариси). — К., 1996. — 272 с. ISBN 5-85654-047-6
- Мыськов Е. П. Политическая история Золотой Орды (1236—1313 гг.). — Волгоград: Издательство Волгоградского государственного университета, 2003. — 178 с. — 250 экз. — ISBN 5-85534-807-5
- Почекаев Р. Ю. Цари ордынские. Биографии ханов и правителей Золотой Орды. — СПб.: ЕВРАЗИЯ, 2010. — 408 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-91852-010-9
- Селезнёв Ю. В. Элита Золотой Орды. — Казань: Издательство «Фэн» АН РТ, 2009. — 232 с.
- ↑ törki telle xalıq ğäskärdä küpçelek täşkil itä, ul zamanda könçığıştağı törki xalıq tatarlar dip atala, şuña kürä tatar-mongol terminı qullanıla