Qazaqstandağı açlıq (1932-1933)
 |
Бу мәкаләгә башка Википедия мәкаләләре сылтамыйлар. Зинһар, ярдәмчене кулланып, кабул ителгән киңәшләргә күрә сылтамалар куегыз.
|
Qazaqstandağı açlıq (qazaqça Qazaqstandağı asharshylyq) - 1932-1933 yıllarda xucalıqlar kümäkläşterü çaraları säbäple SSRBda mass-külämle açlıq Ukrainada, İdel buylarında, Qazaqstanda ayıruça zur bulğan. Qazaqstanda şulay uq "kulaklarnı klass bularaq beterü" häm böten mal alu çaraları xalıqqa zur zıyan kiterä.
| Qazaqstandağı açlıq Қазақстандағы аштық | |
 Almatıda bulaçaq häykäl | |
| İl | |
|---|---|
| Urın | |
| Çor | |
| Açlıqtan ülgän |
1 - 1.75 mln |
Açlıq çorında 1-1,75 million keşe ülgän, keşe aşaw oçraqları yış bulğan.
Çağıştırma yuğaltuları buyınça qazaq xalqında iñ küp % keşe ülgän: qazaqlar 22,42%, ukrainnar 12,92%, Räsäydä 3,17%, SSRBda urtaça 5,42%.
1925 yıldan Filipp Goloşçökin Qazraykom citäkçese bulğanğa kürä bu açlıq Qazaqstanda "goloşçekin açlığı" dip atala.
1926 yılğı canisäp buyınça qazaqlar 6% yıl buyı küçenep yörgän, 65% yarım küçmä tormış alıp barğan. Küçmä qazaqlardan mal köçläp alınğan, 40 mln mal başınnan nibarı 4 mln qalğan, şul waqiğalardan berençe çiratta qazaqlar intekkännär. Kilep çıqqan açlıqtan 1931-1933 yıllarda 1-1,75 mln keşe ülgän, küp qazaqlar Qırğızstanğa, Sarıtaw, Çiläbe, Omsk, Irınbur ölkälärenä qaçarğa mäcbür bulğan.
Açlıqtan ülgän qorbannarı xäterenä Almatıda, Nur-Soltanda, Pavlodarda häykällär açılğan.
Qazaq xalqında bu açlıq aşarşılıq (ашаршылық) dip atalğan.
| Millät | 1926 yıl | 1937 yıl | 1937 yıl 1926 yılğa qarata % |
|---|---|---|---|
| ruslar | 77 791 124 | 93 933 065 | 120,7 % |
| ukrainnar | 31 194 976 | 26 421 212 | 84,7 % |
| beloruslar | 4 738 923 | 4 874 061 | 102,9 % |
| üzbäklär | 3 955 238 | 4 550 532 | 115 % |
| tatarlar | 3 029 995 | 3 793 413 | 125,2 % |
| qazaqlar | 3 968 289 | 2 862 458 | 72,1 % |
| yähüdlär | 2 672 499 | 2 715 106 | 101,6 % |
| äzärbaycannar | 1 706 605 | 2 134 648 | 125,1 % |
| görcilär | 1 821 184 | 2 097 069 | 115,22 % |
| ärmännär | 1 568 197 | 1 968 721 | 125,5 % |
| mordva | 1 340 415 | 1 248 867 | 93,2 % |
| almannar | 1 238 549 | 1 151 601 | 92,9 % |