Qawqaz Albaniäse

Qawqaz Albaniäse (bor. yunança Ἀλβανία, äzäri Qafqaz Albaniyası, ärmänçä Աղվանք - /Agvank/, farsı اران‎- /Arran/, üziseme bilgesez) — BEQ I ğasırda könçığış Qawqazda - bügenge Azärbaycan, Görcistan, Dağstan cirendä bulğan borınğı däwlät.

Qawqaz Albaniäse yunança Ἀλβανία, äzäri Qafqaz Albaniyası, ärmänçä Աղվանք, farsı اران‎- Arran BEQ I ğasır - 461 -705
Qawqaz Albaniäse, 387
Başqala	Kabala, Partav
räsmi tel	naxs-dağstan ğailäseneñ lezgin astörkemenä qarağan törle tellär
Din	IV qädär mäcüsilek, IV-VII ğasırdan Xristianlıq häm İslam
İdärä itü tärtibe	Monarxiä

Qawqaz Albaniäse, 387-767 (qızıl noqtalı sızıq)

387 yılda Rim imperiäse häm Sasani İran arasında Ärmänstannı bülgändä, Albaniä patşalığına Artsax häm Utik ärmän ölkäläre quşıla.

461 yılda Albaniä patşalığınıñ bäysezlege yuq itelä, ul Sasani däwlätenä ber wiläyät (marzlanlıq) bularaq kerä.

VI ğasırğa qädär ilneñ başqalası - Kabala, häm Partav.

XIII ğasırğa qädär Qawqaz Albaniäse bilägän cir Arran digän farsı ataması astında bilgele.

Taswir

Qawqaz albannarınıñ Balkannar albannarına qatnaşı yuq.

Qawqaz albannarı baştaraq naxs-dağstan ğailäseneñ lezgin astörkemenä qarağan törle tellärdä söyläşkän 26 qäbilä berlege bulğan. Berlektä albannar, gargarlar, udinnar, gellar, çilbilär, leglar (lezginnar), silvlar, llinnar qäbiläläre kergännär.

Alban älifbası gargar tele nigezendä yasalğan buığan.

Tarix häm bügenge doşmanlıq

Başqalası Kabala xäräbäläre

Qawqaz Albaniäse bilämälärendä bügenge Tawlı Qarabax kergängä kürä, Qawqaz Albaniäseneñ tarixına törle qaraşlar bar, ayıruça äzäri-ärmän doşmanlığı säbäple härber millät Qawqaz Albaniäseneñ tarixına üz däğwasın quya.

Ärmännär Qawqaz Albaniäse - ärmänläşkän xristian däwläte bulğandır dip isbatlıylar, Azärbaycan Qawqaz Albaniäseneñ xalqın - äzärilär babaları bulıp sanıy. Matbuğatta, xättä fändä şuşı qaraşlar köräşe däwam itä.

VII—VIII ğasırda Albaniä aşa xäzärlär, ğäräplär yaw belän ütep barğannar.

654 yılda Xälifät ğäskäre Albaniäne ütep, Därbänt qalasın alıp, Bäläncär digän xäzär şähärenä höcüm itä, läkin ciñelä. Xäzärlär Albaniädän yasaq alğan.

667 yılda Albanıä Xälifätkä buysına häm VIII ğasırda Albaniä keşeläre küpçelege İslam dinen qabul itä. Şulay itep, bügenge möselman xalqı - äzärilär üzeneñ Albaniädän çıqqanın isbatlıy.

705 yılda xakim itkän Mexranni näsele bärep töşerelä, Ümäyä ğäräp näsele xakimiätkä kilä.

730-731 xäzärlär Qawqaz Albaniägä höcüm itä, läkin 737 yılda ğäräp ğäskär başlığı Märwän II Sämändär digän xäzär şähären yawlap ala.

XI ğasırda sälcük törekläre Yaqın Könçığışnı, şul isäptän Albaniäne basıp ala häm Böyek Sälcük Däwlätenä nigez sala. Näticädä Qawqaz Albaniäse törkiläşä.

Sıltamalar

• Шнирельман В. А. Албанский миф // Войны памяти: мифы, идентичность и политика в Закавказье / Рецензент: Л. Б. Алаев. — М.: Академкнига, 2003. — С. 216-222. — 592 с. — 2000 экз. — ISBN 5-94628-118-6.
• Сайт "Государственность Кавказской Албании. Этнокультурное наследие
• Тревер К. В. Очерки по истории и культуре Кавказской Албании (IV в. до н. э. — VII в. н. э.). — М.—Л., 1959.
• Тревер К. В. К вопросу о культуре Кавказской Албании (доклад на XXV Международном конгрессе востоковедов, 1960 год).
• Крупнов Е.И. Древнейшая культура Кавказа и кавказская этническая общность. СА, 1964, 1