Qazan Däwlät Universitetı
Qazan Däwlät Universitetı, V. İ. Ulyanov-Lenin isemendä, Räsäydäge berençe uqu-uqıtu häm fän üzäkläreneñ berse, 1804. yılda nigez salına (1918. yılğa qädär - İmperator, 1925. yıldan Lenin isemendä).
1996. yıldan Räsäy Federatsiäse xalıqları mädäni mirasınıñ ayıruça ähämiätle däwlät obyektları isemlegenä kertelä. Universitet qarşında 1812-1858. yıllarda Pedagogik İnstitutı, 1919-1937. yıllarda Räsäydäge berençe rabfaklarnıñ berse eşli.
Universitet fakultetları cirlegendä Qazanda berniçä yuğarı uqu yortı (aviatsiä, meditsina, ximiä-texnologiä, finans-iqtisad h.b. institutları) açıla. Universitetta kürenekle ğälimnär xezmät itä: matematiklar N.İ. Lobaçevski (evklid bulmağan geometriägä nigez saluçı), A.P. Kotelnikov, A.F. Popov, V.G. İmşenetski, N.G. Çebotaróv (Qazan algebra fänni mäktäbenä nigez saluçı), fiziklar Y.K. Zavoyski (elektron paramagnit rezonansın açuçı), S. Altschuller, astronom İ.A. Littrow, İ.M. Simonov (Qazan astronomiä fänni mäktäbenä nigez saluçı), M.A. Kovalski, D.İ. Dubágo, ximiklar K.K. Klaus, N.N. Zinin, A.M. Butlerov (Qazan ximiä fänni mäktäbenä nigez saluçı), M.Y. Kittarı, V.V. Markovnikov, A.M. Zaytsev, A.Y. häm B.A. Arbuzovlar, Ğ.X. qamay, biologlar häm mediklär Karl Fuchs, Y. F. Aristov, Y.V. Adamúk, V.M. Bexterev, N.A. Mislavski, A.F. Samoylov, S.S. Zimnitski, A.V. Vişnevski (küp törle Qazan meditsina mäktäpläre wäkilläre), geobotaniklar S.İ. Korjinski, A.Y. Gordágin, geologlar N.A. Golovkinski, A.A. Ştükenberg, P.İ. Krotov, M.E. Noinski, iqtisadçılar P.S. Kondırev, İ.K. Babst, tarixçılar S.V. Yeşevski, A.B. Şçapov, N.A. Firsov, juristlar D.İ. Meyer, G.F. Şerşeneviç, N.P. Zagoskin, filolog V.İ. Grigoroviç (Qazanda Slaván xalıqları tormışın, tarixın, ädäbiäten, telen öyränü fänenä nigez saluçı), telçelär İ.A. Baudaun de Courtnay (Qazan linguistik mäktäben oyıştıruçı), V.A. Bogoroditski, şärqiätçelär İ.N. Berezin, V.P. Vasilyev, O.M. Kowalewski, A.K. Qäzimbäk, N.F. Katanov, P.Y. Petrov, A.V. Popov, X.D. Fren, Xälfinnär, N.İ. İbrahimov.
Universitetta Urıs ädäbiäten söyüçelärneñ Qazan cämğiäte, Qazan İqtisadçılar cämğiäte, Qazan Tabiblar cämğiäte, Tabiğiätçelär häm Psixiatrlar cämğiäte h.b. oyıştırıla.
Qazan Universitetında 16 fakultet (2000): tufraq-biologiä, xisaplaw matematikası häm kibernetika, geografiä, geologiä, jurnalistika, sotsiologiä häm psixologiä, tarix, mexanika-matematika, Tatar filologiäse häm tarixı, fizika, filologiä, ximiä, ekologiä, iqtisad, yuridik, xalıqara mönäsäbätlär häm säyäsät fäne (barlığı 10 meñgä yaqın student); fänni-tikşerenü institutları: N.G, Çebotaróv isemendäge matematika häm mexanika, A.M. Butlerov isemendäge ximiä; şäreq institutı; V.P.Engelgardt isemendäge astronomiä observatoriäse, botanik baqçası h.b. ğilmi oyışmalar (cämğiätlär); näşriät; N. İ, Lobaçevski isemendäge fänni kitapxanä; 6 muzey, "UNICS" mädäni-sport komplekse, Yäşel Üzän, Çallı şähärlärendä filialları.
Qazan Universitetı arxitektura kompleksına Universitet şähärçege, N.İ. Lobaçevski (1896, M.L Dillon, İgnatyev), V.İ Ulyanov (1954, V.Y. Tsigal, V.V. Kalinin) häm prafisır Nujin (2004) häykäl-büstläre quyılğan skverlar, İske universitet klinikası, binası (azaqqa klassitsizm stilendä, 1938, miğmarlar M.P. Korinfski, İ.P. Bessonov), ximiä fakultäte binası (Sovet neoklassitsizmı stile, 1953, miğmar Ä.H, Bikçäntäyev), fizika fakultetı korpusı (1977, O.A. Kaşintseva, B.P. Bondarenko), gumanitar fännär fakultetları häm fänni kitapxanä korpusları (1978, O.A. Kaşintseva h.b.), "UNICS" mädänmi-sport kompleksı binası (1989, míğmar V.P. Skaçkov h.b.) kerä.
Sıltamalar
үзгәртүRäsmi säxifä 2005 елның 27 июль көнендә архивланган.