Nikolay Neustroyev
Nikolay Neustroyev, Nikolay Denis ulı Neustroyev (sax. Николай Денисович Неустроев; 3 (15) dekäber 1895, Yakutsk ölkäse, Bayagantay olısı, 4-nçe Bayagantay naslegı — 21 iyül 1929, Yakutsk) — XX ğasır başı saxa yazuçısı, dramaturgı, saxa ädäbiätına nigez saluçılarnıñ berse.
| Nikolay Neustroyev sax. Николай Неустроев | |
 | |
| Tuu datası | |
|---|---|
| Tuu urını |
Yakutsk ölkäse, Bayagantay olısı, 4-nçe Bayagantay naslegı |
| Ülem datası | |
| Ülem urını | |
| Watandaşlıq | |
| Eşçänlek töre | |
| İcat itü yılları |
1920—1926 |
| Janr |
pyesa, komediä, xikäyä |
| Äsärlär tele | |
| Debüt |
«Саха комедиялара» («Saxa komediäläre»), 1926 |
Biografiäse үзгәртү
1895 yılnıñ 3 (15) dekäbrendä Yakutsk ölkäseneñ Bayagantay olısınıñ 4-nçe Bayagantay naslegında tuğan[1]. Anna Neustroyevanıñ[sah] abıysı.
Başlanğıç belemne Bayagantay mäktäbendä alğan. 1910—1913 yıllarda dürt sıynıflı Yakutsk şähär uquxanäsendä uqığan. Platon Sleptsov (Oyunskiy), Maksim Ammosov[sah] belän bergä uqığan. Uqu yıllarında uquçılarnıñ ädäbi-ictimaği tügäräge eşendä aktiv qatnaşqan; teatr belän mawıqqan — ul waqıtta Prikazçiklar yortında häm ayırım yortlarda urıs klassiklarınıñ saxa telendä dramaları, Anempodist Sofronov[sah] pyesaları quyılğan. 1916 yılda Nikolay Neustroyev Platon Oyunskiy belän bergä Gogolneñ «Revizor» komediäsen tärcemä itkän. Awıru säbäple, uquxanäne tämamlamağannan soñ, tuğan yağına qaytırğa mäcbür bulğan; üz-üzen uqıtu belän şöğellängän, küp klassik ädäbiät uqığan.
1919 yılda N. Neustroyev volost’ häm nasleg revkomı äğzası bulğan, 1922—1924 yıllarda Uolba[sah] mäktäbendä uqıtuçı bulıp eşlägän.
1925 yılda IV Yakutiä sovetlar qorıltayı delegatı bulğan.
1925—1926 yıllarda — «Yakutiä xucalığı» jurnalı redaksiäseneñ cawaplı sekretare.
1927 yılda ul V. Brüsov isemendäge Mäskäw ädäbiät institutına[ru] uqırğa cibärelgän, läkin sälamätlege naçar bulu aña uqırğa qomaçawlağan.
Nikolay Neustroyev 1929 yılnıñ 21 iyülendä Yakutskida ozaq awırudan soñ wafat bulğan.
İcatı үзгәртү
N. Neustroyevnıñ berençe xikäyäse «Qırğıy tormış» 1915 yılda urıs telendä yazılğan, «Сибирские огни» jurnalında basılğan.
1920-yıllar axırında Nikolay Neustroyev äsärläre «Чолбон», «Кыһыл ыллык» jurnallarında, «Кыым» gäzitendä basılğan.
1926 yılda berençe kitabı «Саха комедиялара» («Saxa komediäläre») dönya kürgän, anda «Кукаакы Кулуба», «Тиэтэйбит» häm «Тар» komediäläre kergän. Şulay uq 1927 yılda ayırım kitap itep «Куһаҕан тыын» komediäse basılğan.
1929 yılda xikäyälär cıyıntığı basılğan, 1934 yılda kitap yañadan basılğan. 1947 yılda saylanğan äsärlär cıyıntığı, anda yazuçınıñ töp eşläre: dürt komediä häm cide xikäyä kergän, çığarılğan.
Nikolay Neustroyevnıñ icadi mirasın tarix fännäre doktorı G. P. Başarin[sah], ädäbiät belgeçe G. K. Boyeskorov[sah], prozaik häm ädäbi tänqitçe N. M. Zabolotskiy[ru].
Tanılğan äsärläre үзгәртү
Komediäläre үзгәртү
- Кукаакы Кулуба (1920)
- Тиэтэйбит (1920—1925)
- Тар (1921)
- Куһаҕан тыын (1925)
Draması үзгәртү
- Оҥоруу кытаанах
Xikäyäläre үзгәртү
- Сэмэнчик (1921)
- Муммут оҕо кэпсээнэ (1924)
- Балыксыт Былатыан (1926)
- Ыйдаҥа (1926)
- Иирээн (1926)
- Куттаммыт
- Омоҕой, Эллэй икки
Bibliografiäse үзгәртү
- Талыллыбыт айымньылар (Избранные произведения) — Якутск: Кн. изд-во, 1985. — 177 с.(саха.)
- Кэпсээннэр / Н. Д. Неустроев; [худож. В. Д. Иванов]. — Якутск: Кн. изд-во, 1975. — 52 с.(саха.)
- Якутские комедии: [сборник] — Якутск: Ленинец, 1926. — 86 с.
- Куһаҕан тыын. — Якутск, 1927.(саха.)
- Пьесалар, кэпсээннэр: кылаас таһынааҕы ааҕыыга көмө: [улахан уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар] (Пьесы, рассказы: в помощь внеклассному чтению [сост. Е. К. Васильев; худ. И. Д. Корякин]. — Якутск: Кн. изд-во, 1987. — 106 с.(саха.)
İskärmälär үзгәртү
- ↑ Xäzerge Ust-Tatta naslegı, Tatta olısı, Saxa Respublikası.
Ädäbiät үзгәртү
- Г. П. Башарин[sah]. Три якутских реалиста-просветителя. — Якутск, 1944, 1994.
- Боескоров Г. Н. Н. Д. Неустроев: [Төрөөбүтэ 70 сылын туолуутугар](саха.) // Хотугу сулус : журнал. — № 6. — С. 113—119. Архивировано из первоисточника 12 ноябрь 2013.
- Кардашевский Г. Саха литературатын саҕаласпыта: [Н. Д. Неустроев төрөөбүтэ 80 сылын туолуутугар](саха.) // Хотугу сулус : журнал. — № 12. — С. 119—125. Архивировано из первоисточника 12 ноябрь 2013.
- Тумат С. Кылгастык, чаҕылхайдык: [Н. Д. Неустроев төрөөбүтэ 90 сыла туолуутугар](саха.) // Хотугу сулус : журнал. — № 12. — С. 94—101. Архивировано из первоисточника 12 ноябрь 2013.
Sıltamalar үзгәртү
- Неустроев Николай Денисович. Национальная библиотека Республики Саха (Якутия). 2014-03-21 тикшерелгән.(үле сылтама)
- Николай Денисович Неустроев. Якутский государственный литературный музей имени П. А. Ойунского. әлеге чыганактан 2015-09-28 архивланды. 2015-09-27 тикшерелгән.
- З. К. Башарина. «Не случайно писал под псевдонимом „Бедный Макар“…» // Илин : журнал. — № 3—4 (34—35).