Milli berdämlek (Norvegiä)
Milli berdämlek (şulay uq Milli kileşü yäki Milli berlek dip tärcemä itelä; norv. Nasjonal Samling [nɑʂʊˈnɑːl ˈsɑ̀mlɪŋ]) — Norvegiä ultrarauñ säyäsi firqäse.
| Milli berdämlek norv. Nasjonal Samling | |
  | |
| Lider | |
|---|---|
| Nigezläw datası |
1933 yılnıñ mayı |
| Taratılu datası |
1945 yılnıñ 8 mayı (tıyılğan) |
| Ştab-fatir | |
| İl | |
| İdeologiä |
faşizm[1][2][3][4] |
| Xärbiläşterlgän qanat | |
| Şiğär |
Sälamätlek häm bäxet! |
Tarixı
үзгәртү«Milli berdämlek» firqäsenä elekkege saqlanu ministrı Vidkun Kvisling 1933 yılda nigez salğan. İlneñ töp säyäsi köçläre Kvisling belän xezmättäşlek itärgä telämägän. «Milli berdämlek» ber yıl elek oyıştırılğan Natsional-sotsialistik eşçelär firqäsen qısrıqlağan.
1933 yılnıñ oktäbrendä parlament saylawlarında «Milli berdämlek» 2,2% tawış alğan. 1934 yılğı kommunal’ saylawlarda firqä 1,5%, ä 1936 yılğı parlament saylawlarında 1,8% tawış alğan. 1937 yılğı kommunal’ saylawlarda ul 0,06% ğına alğan.
Firqä tönyaq ölkälärdä, şulay uq Könçığış Norvegiäneñ awıl töbäklärendä iñ zur yärdäm alğan.
Kvisling häm anıñ tarafdarları borınğı skandinav simvolikası elementların kiñ qullanğannar. Mäsälän, firqäneñ xärbi oträdları «hird» isemen alğan (skandinav konungları drujinaları ürnägendä).
1940 yılda ilne Almaniä ğäskärläre okkupatsiälägännän soñ, Almaniä okkupatsion xäkimiätläre belän xezmättäşlek itkän «Milli berdämlek» norveglarnıñ küpçelege tarafınnan kire qağılğan, firqä şulay da 57000 äğzanı üzenä cälep itä alğan, bu xalıqnıñ 1,8% täşkil itkän. Alar nigezdä üz faydasın ğına ezläp firqägä kergän xezmätkärlär häm çinovniklar bulğan. 1943 yılnıñ közendä firqädä 43 meñ keşe (yäğni ilneñ ölkän xalqınıñ 1,5%) isäplängän[7].
Alman reyxskomissarı Yozef Terboven 1940 yılnıñ 25 sentäbrendä «Milli berdämlek»ne Norvegiäneñ berdänber qanunlı säyäsi firqäse dip iğlan itkän.
1945 yılnıñ 8 mayında Awrupada Almaniä ğäskärläreneñ ğomumi kapitulatsiäsennän soñ firqä tıyılğan. Firqäneñ küp kenä äğzaları qulğa alınğan häm xökem itelgän, ä lider Vidkun Kvisling cäzalap üterelgän.
İskärmälär
үзгәртү- ↑ Garau, Salvatore (2015). Routledge. ed. Fascism and Ideology: Italy, Britain, and Norway. p. 153. . https://books.google.com/books?id=fA-UBwAAQBAJ.
- ↑ Fladmark, J.M.; Heyerdahl, Thor (2015). Routledge. ed. Heritage and Identity: Shaping the Nations of the North. p. 22. . https://books.google.com/books?id=ijjvCgAAQBAJ.
- ↑ Riff, Michael A. (1990). Manchester University Press. ed. Dictionary of Modern Political Ideologies. p. 41. . https://books.google.com/books?id=scxRAQAAIAAJ.
- ↑ Hamre, Martin Kristoffer (2019). «Norwegian Fascism in a Transnational Perspective: The Influence of German National Socialism and Italian Fascism on the Nasjonal Samling, 1933–1936». Fascism 8: 36–60. DOI:10.1163/22116257-00801003.
- ↑ Costa Pinto, Antonio (17 February 2017). Fascism and Corporatism. . https://books.google.com/books?id=4UglDgAAQBAJ&q=Nasjonal+Samling+and+Corporatism.
- ↑ Nasjonalbiblioteket.
- ↑ Норвегия в годы Второй мировой войны 2016 елның 4 март көнендә архивланган. // История Норвегии. М., 1980
Sıltamalar
үзгәртү- Александра Кошкарова. Скандинавский и Финляндский фашизм // NORGE.RU
- Вольфганг Випперман. Европейский фашизм в сравнении (1922—1982)
- Владимир Рощупкин. Большие аппетиты маленького «фёрера». 07 мая, 2010.
- Гарау С. ПРЕДДВЕРИЕ НОРВЕЖСКОГО ФАШИЗМА: РАДИКАЛИЗАЦИЯ ГОРОДСКОГО ПРАВОГО НАЦИОНАЛИЗМА В НОРВЕГИИ МЕЖДУ ДВУМЯ МИРОВЫМИ ВОЙНАМИ (русский) // Фашизм и правый радикализм в Европе и Америке: история и современность (часть I) / Берегиня. 777. Сова: общество, политика, экономика : журнал. — № 4(23). — С. 352-369. — ISSN 2077-6365.