Kornell universitetı
Cornell universitetı (Корнелл университеты). AQŞnıñ New York ştatınıñ Ithaca şähärendä urnaşqan xosusıy universitet, Ürmäle göl ligası äğzası. Universitetnıñ ike meditsina campusları New York häm Qatar ileneñ Mäğärif şähärendä urnaşqannar.
Universitet 1865 yılda Ezra Cornell häm Andrew Dickson White tarafınnan dinnärdän ayırım, irlärgä häm xatın-qızlarğa tigez mökinçeleklär birä torğan institut bularaq açıla. Başlıça universitetnı açuçılar Cornell fänneñ barça ölkälären dz qolaçlar digän ömettä bulalar. Bu ideyälär Cornell universitetınıñ dewizında da çağılış tapqan.
Universitet cide baqalvr häm cide mağistr mäktäbennän tora, härberse üz proğrammasın üze bilgeli. 20nçe ğasırnıñ urtalarınnan universitet üzeneñ eşçänlegen dönya qülämendä alıp bara başlıy. 2001 yılda Qatar däwlätendä meditsina qampusı açıla. Xäzerge waqıtta universitet 40 Nobel büläge belän dan tota.
Fänni ezlänülär universitetnıñ töp eşçänlegen täşkil itä. 2005 – 2006 yıllarda universitet fänni-tikşerenü maqsatlarına 605 million dollar sarıf itkän.
Tarix үзгәртү
Cornell universitetı 1865 yılnıñ 27 aprelendä oyıştırıla. Ezra Cornell üzeneñ fermasın häm 500,000 dollar külämendä aqçasın universitetqa miras itep birä. Senator Andrew Dickson White isä universitetnıñ berençe prezidentı wazıyfaların başqarırğa üzeneñ rizalığın birä.
Berençe studentlar 1868 yılnıñ 7 oqtyaberendä qabul itelä. İke yıldan xatın-qızlar universitetqa uqırğa kerergä xoquqlı bula.
Cornell universitetınıñ devizı I would found an institution where any person can find instruction in any study (İnglizçädän, Min teläsä kem teläsä nindi fän ölkäsendä kiñäş taba alırday universitetnı başlap cibärermen ).
Qampus үзгәртү
Cornell universitetınıñ töp qampusı Ithaca, New York ta urnaşqan. Berençe yıllarnı universitet 0.85 kvadrat km cir bili. Bu urında 260 yaqın bina urnaşqan. Töp campusta arzitekturanıñ törle stillärenä qarağan binalarnı tabıp bula. Şul isäptän, Ğotik, Wiktorian häm Neoqlassik kimälendägelären.
New York qampusı şähäreneñ öske Manhattan öleşendä urnaşqan häm anda Meditsina mäktäbe urın alğan.
Qatar qampusı Mäğärif şähärendä (Education City) Doha yanında urnaşqan. 2004 yılda açılğan bu mäktäp, Amerikädan çittä berençe Amerikä meditsina mäktäbe bula. Bu proğramma ilneñ meditsina ölkäsen üsterü maqsatına ireşü öçen täğayınlängän. Qatar xäkümäte 750 million dollar külämendä aqça bülep birä.
Oyışma үзгәртү
Cornell tabışsız oyışma bularaq sanala, häm şuña kürä aqça fondaları uqu öçen tüläwlärdän, fänni-tikşerenü grantlarınnan, ştat xaqimiäte küçermälärennän häm alumni kertemnärrenän cıyıla.
Cornell şaqtıy desentralizasiälängän uqu yortı bularaq, collegelar bäysez sanala. Härber mäktäp üze uqu proğrammaların tözi. Universitet däräcsendäge taläplär tübändägedän ğıybarät
- yözü testı
- fizik qültura buyınça ike fänne tämamlaw
- yazmaça eş taläplärenä buysınu
Baqalawr däräcäse үзгәртү
- Arxitektura, sänğät häm plannaştıru collegı (College of Architecture, Art and Planning)
- Sänğät häm fännär collegı (College of Arts and Sciences)
- İnjenerlıq collegı (College of Engineering)
- Qunaqxanä belän idarä itü mäktäbe (School of Hotel Administration)
- New York ştatınıñ Awıl Xucalığı häm Yäşäw fännäre collegı (New York State College of Agriculture and Life Sciences)
- New York ştatınıñ Keşe eqoloğiäse collegı (New York State College of Human Ecology)
- New York ştatınıñ İndustriä häm Eşçe mönäsäbätläre mäktäbe (New York State School of Industrial and Labor Relations)
Magistr däräcäse үзгәртү
- Mağistr mätäbe (Graduate School)
- Xoquq mäktäbe (Law School)
- Johnson isemendäge İdarä mäktäbe (Johnson Graduate School of Management)
- Weill Meditsina collegı (Weill Medical College, New York)
- Weill Meditsina collegı (Weill Medical College, Qatar)
2011 yılğı çığarılış klassına uqırğa kerüçelärneñ 20.5% ğına Cornell universitına alındılar. Studentlarnıñ 96% ikençe yılda da uquların däwam itä.
2005-2006 uqu yıllarında Cornellda 1,594 prafisır-uqıtuçı xezmät quya. Şularnıñ öçese Nobel buläge lawreatları.
Universitet rangları, däräcälär үзгәртү
US News & World Report gäzite isäpläwençä, 12nçe urın (2001-2007) Böyekbritaniäneñ THES-QS World farazlawı buyınça, döndşça 14çe Washington Monthly buyınça, Amerikä millätenä kitergän fayda buyınça yuğarı belem birü yortları arasında 8nçe.
Keşelär үзгәртү
Universitetnı törle yıllarda tämmlawçılar arasında elekkege Taiwan, İran, Quba prezidentları. Amerikä däwlät eşleklärennän Paul Wolfowitz, Janet Reno.
Cornellnı tämamlawçılar Alamo Rent-A-Car, Burger King, Carrier, Citigroup, Coors Brewing Company, Staples, Qualcomm kebek şirkätlären oyıştırğannar.
AQŞnıñ ike xatın-qız Nobel bülägen aluçılarıda Cornellnı tämamlağannar..
Sıltamalar үзгәртү
Cornell universitetıniñ räsmi bite(үле сылтама)