Albano Neves i Souza
Albano Neves i Souza, Albano Silvino Gama de Karvalyo daş Neves i Souza (port. Albano Silvino Gama de Carvalho das Neves e Sousa; 1921 yılnıñ 15 ğinwarı, Portugaliä, Matozinyuş — 1995 yılnıñ 11 mayı, Braziliä, Salvador) — Portugaliä-Angola rässamı, şağire, yazuçısı häm etnografı[2].
| Albano Neves i Souza port. Albano Neves e Sousa | |
 | |
| Tuu datası | |
|---|---|
| Tuu urını | |
| Ülem datası | |
| Ülem urını | |
| Eşçänlek töre | |
Albano Neves i Souza — Angola sänğäte tarixında töp figuralarnıñ berse. Albanonıñ sänğäte Angola häm Braziliä mädäniäte belän tığız bäylängän[3].
Neves i Souza dönyanı ngolo[en] isemle Angola suğışçan sänğäte belän tanıştırğan[4]. Anıñ 1950-nçe yıllardağı ngolo räsemnäre möhim tarixi dokument häm kapoeyranıñ Angola çığışınıñ töp dälilläreneñ berse bulğan[4].
Biografiäse
үзгәртү1921 yılnıñ 15 ğinwarında Matozinyuşda, Portugaliägä ğailä säfärläreneñ bersendä tuğan[3].
Angolada tormışı
үзгәртүYäş çağında ul ğailäse belän Angolağa qaytqan, Biä provinsiäsendäge Anduloda[en] urnaşqan. Anı Luandağa[en] urta mäktäptä uqırğa cibärgännär, anda ul üzendä räsem sänğätenä säläten açqan[3].
15 yäşendä Souza Anduloda üzeneñ berençe kürgäzmäsen ütkärgän. Ul üz ğömereneñ küp öleşen Angolada ütkärgän, il buylap küp säyäxät itkän, anıñ peyzajları, keşeläre häm qırğıy tabiğäte belän ilhamlanğan räsemnär häm surätlär icat itkän. 1937 yılda ul Luandada üzeneñ berençe şäxsi kürgäzmäsen ütkärgän[3].
Luandada yäşägändä, etnografik tikşerenülär missiäsenä quşılğan. Bu täcribä aña Angolanıñ törle landşaftların häm mädäniätlären öyränergä mömkinlek birgän, bu anıñ sänğät eşlärenä yoğıntı yasağan.
1943 yılda Souza Portugaliäneñ Portu şähärendä näfis sänğätne öyränü öçen Luanda şähär şurasınnan stipendiä alğan. Bu çorda ul törle sänğät törkemnäre belän xezmättäşlek itkän häm berniçä büläk alğan.
1952 yılda Luandağa qaytqaç, Souza mädäni MMÇ tarafınnan kubizmğa oxşarğa tırışu dip sanalğan berençe kürgäzmäläre öçen tänqit belän oçraşqan. Şuña da qaramastan, ul rässam bularaq üsüwen däwam itkän häm cirle däräcädä dä, xalıqara däräcädä dä tanılu alğan. Anıñ karyerası Könyaq Afrika, Yugoslaviä, Belgiä, Braziliä, İspaniä, Mozambik, Portugaliä häm başqa illärgä küpsanlı säfärlärne häm kürgäzmälärne üz eçenä alğan[3].
1965 yılda Albano Neves i Souza Braziliäneñ Salvador şähärendä Mestre Pastinya[en] akademiäsendä bulğan. Ul alarğa Angola ngolo dip atalğan kapoeyrağa oxşağan biüwe turında söylägän. Pastinya akademiäsendä kapoeyra Angolanı[en] qarağaç, ul «Ngolo — kapoeyra» dip beldergän[4][5].
1966 yılda Angolağa qaytqaç, Neves i Souza «Da minha África e do Brasil que eu vi» isemle kürgäzmä oyıştırğan[4].
Braziliädä tormışı
үзгәртү1975 yılda Souzağa Angola Boeing 737 bizäw yöklängän, bu anı Quşma Ştatlarğa säfärgä kitergän. Ämmä şul uq yılda Angolada watandaşlar suğışı[en] başlanğan, häm ul Braziliägä küçengän.
Axır çiktä Souza xatını Mariä Luiza belän Salvador şähärendä yäşi başlağan. Anda ul cirle mädäniättä häm landşaftlarda ilham tapqan. Ul şulay uq «Olohuma» isemle kitap yazğan[3].