Әсхәт Мокатанов

Мокатанов Әсхәт Хәтмулла улы (10 апрель 1936 ел — 3 август 2010 ел) — галим-туфрак белгече. Биология фәннәре докторы (1987). Башкортстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе (1996) һәм Фән һәм техника өлкәсендәге дәүләт премиясе лауреаты (2001).

Әсхәт Мокатанов
Туган 10 апрель 1936(1936-04-10)
Барда районы, Свердловск өлкәсе, РСФСР, СССР
Үлгән 3 август 2010(2010-08-03) (74 яшь)
Уфа
Әлма-матер Пирем дәүләт аграр-технология университеты[d]
Һөнәре галим
Гыйльми дәрәҗә: биология фәннәре докторы[d]

Биографиясе

үзгәртү

Әсхәт Хәтмулла улы Мокатанов 1936 елның 10 апрелендә РСФСР-ның Пермь өлкәсе Барда районы Үдик авылында туган.

1959 елда Пермь авыл хуҗалыгы институтын тәмамлый.

1959 елдан Якутиянең җир төзелеше буенча эш экспедициясендә — инженер-туфракны өйрәнүче галим булып, 1962 елдан «Росгипрозем» проект-тикшеренү институтының Башкорт җир төзелеше буенча эш экспедициясендә эшли.

1965нче елдан СССР Фәннәр академиясе Башкортстан филиалының биология институтында эшли:

  • 1978 елда алып өлкән гыйльми хезмәткәр вазифасын били;
  • 1986 елдан — баш гыйльми хезмәткәр;

2010 елның 3 августында Башкортстан Республикасының Уфа шәһәрендә вафат була.

Фәнни эшчәнлеге

үзгәртү

Ә.Х. Мокатановның фәнни тикшеренүләре Башкортстан туфрагын өйрәнүгә, республикадагы туфрак катламының бүленү эзмә-эзлеклеген тикшерүгә, туфракны куллануның экологик яктан хәвефсез юнәлешен булдыруга багышланган.

Библиографиясе

үзгәртү

280-нән артык фәнни хезмәт авторы, шул исәптән:

    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Горные черноземы Южного Урала : Автореферат дис. на соискание ученой степени кандидата биологических наук. (532) / Казан. гос. ун-т им. В. И. Ульянова-Ленина. — Уфа, 1971. — 23 с.
    • Черноземы горных районов Башкирской АССР / М. Н. Бурангулова, А. Х. Мукатанов ; АН СССР, Башк. филиал, Ин-т биологии. — Москва : Наука, 1975. — 91 с.
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Горно-лесные почвы Башкирской АССР / А. Х. Мукатанов. — М. : Наука, 1982. — 148 с.
    • Рационально использовать осушенные земли / Ф. Х. Хазиев, А. Х. Мукатанов. — Уфа : Башк. кн. изд-во, 1985. — 103 с.
    • Морфогенетическая и агропроизводственная характеристика почв Башкирской АССР / Ф. Х. Хазиев, Ю. В. Герасимов, А. Х. Мукатанов и др. — Уфа : БФАН СССР, 1985. — 136 с.
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Введение в изучение биогеоценозов Южного Урала / А. Х. Мукатанов; Ин-т биологии Башк. фил. АН СССР. — Уфа : БФАН СССР, 1986. — 130 с.
    • Дубравная лесостепь на хребте Шайтан-Тау и вопросы ее охраны / [Е. В. Кучеров, А. А. Мулдашев, А. Х. Мукатанов и др.]; Под общ. ред. Е. В. Кучерова; Уфим. науч. центр РАН, Ин-т биологии и др. — Уфа : УНЦ РАН, 1994. — 185 с. ISBN 5-201-13692-3
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Почвенно-экологическое районирование Республики Башкортостан (почвенно-экологические округа) / А. Х. Мукатанов; Уфим. науч. центр РАН, Ин-т биологии, АН Респ. Башкортостан, Отд-ние с.-х. наук. — Уфа : УНЦ РАН, 1994. — 33 с.
    • Почвы Башкортостана : [В 2 т.] / Ф. Х. Хазиев, А. Х. Мукатанов, И. К. Хабиров и др. ; Под ред. Ф. Х. Хазиева; Акад. наук Респ. Башкортостан, Ин-т биологии УНЦ РАН, Башк. отд-ние Рос. о-ва почвоведов. — Уфа : Гилем, 1995-.
      • Т. 1: Эколого-генетическая и агропроизводственная характеристика. — Уфа: Гилем, 1995. — 383 с. ISBN 5-7501-0004-9.
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Введение в экологию землепользования Башкирского Зауралья / А. Х. Мукатанов, М. К. Харисов; Ин-т биологии Акад. наук Респ. Башкортостан, Башк. науч.-исслед. и проект.-технол. ин-т животноводства и кормопроизводства. — Уфа : Башк. изд-во «Китап», 1996. — 158 с. ISBN 5-295-01800-8
    • Опыт анализа фиторекультивационной сукцессии на засоленных почвах Зауралья Республики Башкортостан / [С. И. Янтурин, Т. Г. Горская, Б. М. Миркин, А. Х. Мукатанов; Отв. ред. Б. М. Миркин; Уфим. науч. центр РАН, Ин-т биологии, Башк. гос. пед. ин-т, Сибайс. фил.]. — Уфа : УНЦ РАН ; Сибай : Сибайс. фил. БГПИ. — 97 с. ISBN 5-201-13693-1
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Вопросы эволюции и районирования почвенного покрова Республики Башкортостан; Акад. наук. Респ. Башкортостан. Отд-ние наук о земле и экологии, Ин-т биологии УНЦ РАН. — Уфа : Гилем, 1999. — 227 с. ISBN 5-7501-0140-1.
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Лесные почвы Башкортостана; Акад. наук. Респ. Башкортостан. Отд-ние наук о земле. Ин-т биологии УНЦ РАН. — Уфа : Гилем, 2002. — 263 с. ISBN 5-7501-293-9
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Кадастр особо ценных объектов (эталонов) почв Республики Башкортостан / А. Х. Мукатанов; Рос. акад. наук. Уфим. науч. центр. Ин-т биологии. — Препринт. — Уфа : Гилем, 2003. — 20 с.
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. Особо ценные почвы Башкортостана : материалы для Крас. кн. почв Респ. Башкортостан; Объед. гл. упр. природ. рексурсов и охраны окружающей среды РФ по Респ. Башкортостан [и др.]. — Уфа : Гилем, 2004. — 179 с. ISBN 5-7501-0446-X
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. С землею мы слиты воедино. — Уфа: Гилем, 2005. — 82 с. ISBN 5-7501-0598-9.
    • Почвенный дом : пособие для студентов и учащихся / А. Х. Мукатанов, И. О. Чанышев. — Уфа : Ин-т биологии УНЦ РАН, 2006. — 137 с. ISBN 5-7501-0446-X
    • Мукатанов, Асхат Хатмуллович. В краю гор и степей : (ландшафты и этносы Республики Башкортостан); Академия наук Респ. Башкортостан, Ин-т биологии УНЦ РАН. — Уфа : б. и., 2007. — 31 с. ISBN 978-5-9613-0040-6
    • Проблемы экологии горно-рудных районов Башкирского Зауралья и некоторые пути их решения / А. Х. Мукатанов, Д. Н. Салихов ; Российская акад. наук, Уфимский науч. центр, Ин-т геологии. — Уфа : Гилем, 2011. — 47 с. ISBN 978-5-7501-1251-7
    • Оптимизация сельскохозяйственного землепользования в республике Башкортостан / И. О. Чанышев, А. Х. Мукатанов, Р. С. Кираев ; Российская акад. наук, Уфимский научный центр, Ин-т биологии. — Москва : Наука, 2008. — 318 с. : ил., табл., цв. ил.; 20 см; ISBN 978-5-7501-0967-8
    • История башкир-гайнинцев села Елпачиха : А. Х. Мукатанов, Р. М. Юсупов ; Уфимский науч. центр РАН, Акад. наук Республики Башкортостан, Администрация Бардымского района Пермского края. — Уфа : Гилем, 2009. — 53 с. ISBN 978-5-7501-1058-2
  • 2019 елның ноябрь аенда Пермь өлкәсе Елпачиха авылында күренекле галим, биология фәннәре докторы Әсхәт Хәтмулла улы Мукатановка тактаташ ачылды. Елпачиха авылында «Чыгышы белән Пермь җиреннән билгеле рәсәйләр - гайнә башкортлары» дигән исем астында фәнни-гамәли конференция үтте.[1].

Искәрмәләр

үзгәртү

Сылтамалар

үзгәртү
  • Мокатанов Әсхәт Хәтмулла улы // Башкирская энциклопедия — Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.