Үзбәкстан дәүләт сәнгать музее

Үзбәкстан дәүләт сәнгать музее
	Үзбәкстан дәүләт сәнгать музее
Нигезләнү датасы	1918
Дәүләт	Үзбәкстан
Административ-территориаль берәмлек	Ташкәнт
Архитектор	Тадао Андо[d]
Адрес	16, Amir Temur Avenue
Почта индексы	100060
Рәсми веб-сайт	stateartmuseum.uz
	Үзбәкстан дәүләт сәнгать музее Викиҗыентыкта

һәм ^[2]

Үзбәкстан сәнгать музее — 1918 елда халык университеты музее буларак нигез салына, соңрак Үзәк сәнгатьле музее, 1924 елдан — Ташкент сәнгать музее, 1935 елдан — Үзбәкстан сәнгать музее.

Музейның барлыкка килү тарихы үзгәртү

Ташкәнт. Сәнгать музее бинасы 1935 елга кадәр.

Ташкәнт. 1935 елга сәнгать музее бинасы.

Ташкәнт. 1966 елга кадәр сәнгать музее бинасы

1918-1935 елларда музей Ташкентта кенәз Н. Романовның иске сараенда, 1935-1966 йй. — халык йорты бинасында урнашкан була. 1974 елда шул ук урында музейның яңа бинасы (архитекторлар И. Абдулов, А. К. Никифоров, С. А. Розенблюм) төзелгән, аның күләме гади кубка охшаган; фасадлары тыш яктан анодирланган алюминий кисәкләре белән йөзләүче тимер каркас конструкцияләр ярдәмендә квадрат элементларга бүленгән, цоколь каты диварлары һәм порталлы керү урыны — соры шомартылган мәрмәр белән көпләнгән. Бинаның дүрт ягына да залда тигез тонык яктылык барлыкка китерүче стиви пыяла куелган.

Музей коллекциясе тарихы үзгәртү

Сәнгать музееның башлангыч коллекциясе кенәз Николай Константинович Романовның һәм башка кешеләрнең 1918 елның апрелендә национализацияләнгән 100 сәнгать әсәреннән — рус графикасы һәм һәм көнбатыш аурупа осталары сынлы рәсем сәнгате һәм графикасы, сын әсәрләреннән, нәфис мебельдән, фарфордан торган. Крайны күнегү Музее барлыкка килгәннән соң, аның коллекцияләре Төркестан крайны күнегү музее җыелмасы, шулай ук Мәскәү һәм Ленинград музей фондлары белән тулыландырыла. Мәсәлән, музей 1920-1924 йй. XVIII б. — XX б. башы рус сәнгатенең 116 әсәрен: алар арасында В. Л. Боровиковский, В. А. Тропинин, К. П. Брюллов, Н. А. Ярошенко, И. Е. Репин һәм башка күпләрнең кылкаләме портретларын даими күрсәтү өчен ала. Шәхси коллекцияләрдән музей революцияга кадәр Урта Азиядә үз эшләрен язган — И. С. Казаков, Н. Н. Каразин, Р. К. Зоммерның якынча 250 картинасын сатып ала.

1930нчы елларның 2нче яртысыннан музей җыелмасы Үзбәкстан рәссамнарының әсәрләре хисабына байтак киңәйтелә.

2019 елның гыйнварында бөек кенәз Николай Константиновичның подвалында хакы 1 миллион доллардан артык бәяләнгән хәзинәсе табылды. Сирәк очрый торган сәнгать әсәрләре коллекциясе, көмеш һәм алтын тәңкәләр һәм савытлар, төрле борынгы предметлар, картиналар, иконалар һәм кыйммәтле металлардан ясалган изделиеләр. Хәзинә тарихи ядкәр буларак дәүләт саклавы астында алынды һәм музейга күчерелде. Аларның бер өлешен махсус лабораториягә тапшырырга планлаштырыла, анда немец һәм поляк белгечләре реставрация эшләре үткәрү белән шөгелләнәчәк^[3]^[4].

Музей экспонатлары үзгәртү

Көнбатыш аурупа сәнгате үзгәртү

Музей экспонатлары арасында көнбатыш аурупа һәм рус рәссамнары (Бөек кенәз Н. К. Романов коллекциясеннән) әсәрләре, музейга башка чыганаклардан кергән картиналар, шулай ук Үзбәкстан рәссамнарының әсәрләре бар. Шул исәптән:

Салон рәсем сәнгате өлгесе — «Купальница(үле сылтама)», Санкт-Петербургта үз вакытында бик популяр булган итальян чыгышлы рус рәссамы — А. Ф. Беллоли язган;
Рәссам З. М. Ковалевскаяның Үзбәкстанның халык рәссамы «Павел Петрович Беньков портреты(үле сылтама)»н;
Рәссам А. А. Абдуллаевның «ССРБ халык артисты Аброр Һидиятовның Отелло ролендәге портреты» 2016 елның 5 март көнендә архивланган.картинасы;
Рәссам Г. И. Ульконың «Үзбәкстанның халык остасы У.(үле сылтама) Джуракулов»(үле сылтама);
Рәссам П. П. Беньковның «Борынгы Ташкент. 2016 елның 5 март көнендә архивланган. Узган чор» 2016 елның 5 март көнендә архивланган. картинасы;
Рәссам З. М. Ковалевскаяның «Ишегалды» 2013 елның 24 декабрь көнендә архивланган.картинасы;
Рәссам Н. Н. Каразинның «Лачын сунары»(үле сылтама);картинасы;
Рәссам Николай Сверчков (1817-1898) «Сунарда» 2011 елның 22 ноябрь көнендә архивланган., картинасы, 1871;
Рәссам Василий Верещегинның «Опиумоеды»(үле сылтама), картинасы 1867;
Рәссам Иван Шишкинның «Урмандагы тегермән 2012 елның 16 апрель көнендә архивланган.» картинасы, 1897.

«Купальщица». Рәссам Андрей Францевич Беллоли картинасы репродукциясе
Рәссам Дмитрий Григорьевич Левицкий. «Воронцова портреты»
Рәссам Николай Николаевич Каразин. «Лачын сунары»
XIX гасырның билгесез рәссамы. «Чернышева портреты»

XIX гасырның билгесез рәссамы. «Чернышева портреты»

Рәссам Владимир Лукич Боровиковский. «Волконская портреты»
Василий Андреевич Тропинин. «Оболенская портреты», 1845 ел
Николай Александрович Ярошенко]] «Кудылар», 1883 ел
Рәссам Илья Ефимович Репин. «Репина портреты» картинаһы, 1895 ел.

Музейда көнбатыш аурупа сәнгате Италия, Испания, Франция, Алмания, Нидерландлар, Фландрия, Голландия һәм Англия сынлы һәм кулланма сәнгате аша чагылдырыла^[5]. Әсәрләр 9 залда күрсәтелә^[6].

XVI гасыр сынлы сәнгате коллекциясе итальян рәссамнары У. Доменикино, Д. Сальви, П. Б. Векки эшләре аша күз алдына баса. XVII гасырның икенче яртысы һәм XVIII гасыр италия сынлы сәнгате Б. Седон, А. Каналетто, М. Мариески, Д. Панини эшләре белән таныла.

XVII гасыр француз сынлы сәнгате турында рәссамнар Ф. Шампень, П. Миньяр, Ф. Ван дер Мейлен полотнолары аша фикер йөртергә мөмкин. XVIII—XIX гасыр француз сәнгатен Ш. Ван Лоо, Н. Ланкре, К. Латура, Ф. Жерар, Ш. Фрер, Л. Тессон, Э. Маскре һәм башка^[5]полотнолары күргәзмәсе аша күрсәтелә.

Немец рәссамнары әсәрләре арасында Л. Шенбергер һәм Р. Фольмар пейзажлары^[5]күрсәтелә.

XV—XVI б. Нидерланд сынлы сәнгате коллекциясендә И. Босх мәктәбеннән билгесез рәссам, Г. Холст, Ф. Поурбус, Ф. Флорис эшләре күрсәтелгән. XVI—XVII гасыр Фламанд рәссамнары Я. Брейгель һәм А. Брауверь даирәсеннән билгесез вәкилләре, Д. Тенирс, Я. Фейт һәм башка^[5]полотнолары аша таныла.

Голланд натюрморты Ян Ван Хейсум әсәрендә сүрәтләнгән. Голландия коллекциясендә шулай ук Б. Ван дер Хелст һәм Ян Ван Лоотен бар. Галереяда Ян Стендыкы дип сылтанылган билгесез сынлы сәнгать остасының эше дә бар.

Англия сәнгатеннән Д. Доу һәм X. Робертсон эшләре тәкъдим ителгән^[5].