Тыва Республикасы Югары Хуралы
Тыва Республикасы закон чыгару (вәкиллекле) органы.
Тыва Республикасы Югары Хуралы (тыв. Тыва Республиканың Дээди Хуралы (парламентизи), рус. Верховный Хурал Республики Тыва) ― Россия Федерациясе субъекты Тыва Республикасы парламенты, Тыва Республикасы дәүләт хакимиятенең бер палаталы закон чыгару (вәкиллекле) органы.
| Тыва Республикасы Югары Хуралы | |
| тыв. Тыва Республиканың Дээди Хуралы (парламентизи) | |
 | |
 | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Юрисдикциягә карый | Тыва |
| Урыннар саны | 32 |
| Рәсми веб-сайт | khural.org |
 | |
Тыва Республикасы Конституциясе[d] нигезендә эшли.
Тарих үзгәртү
- Рәисләр исемлеге
- Югары Совет
- 1990―1991 ― Чимит-Доржу Байыр оглу Ондар
- 1991―1994 ― Каадыр-оол Алексей оглу Бичелдей[1]
- Бөек Хурал
- 1994―1998 ― Каадыр-оол Алексей оглу Бичелдей[2]
- 1998―2002 ― Шолбан Валерий оглу Кара-оол[3]
- 2002―2010 ― ике палаталы парламент
- Югары Хурал
- 2010 ― х. в. ― Каң-оол Тимур оглу Даваа
Сайлаулар үзгәртү
2014 үзгәртү
| Фирка[4] | % | Урын | |
|---|---|---|---|
| Бердәм Россия | 84.03 | 31 | |
| Гадел Россия | 4.92 | 1 | |
| ЛДПР | 1.49 | 0 | |
| Теркәлгән сайлаучылар/килү | 80.53 | ||
2019 үзгәртү
| Фирка[5][6] | % | Урын | |
|---|---|---|---|
| Бердәм Россия | 80.13 | 30 | |
| ЛДПР | 7.75 | 2 | |
| Гадел Россия | 4.56 | 0 | |
| Теркәлгән сайлаучылар/килү | 75.03 | ||
Структура үзгәртү
Җитәкчелек үзгәртү
- Югары Хурал рәисе ― Каң-оол Тимур оглу Даваа[d];
- Югары Хурал рәисе урынбасары ― Ирина Петровна Самойленко;
- Комитет җитәкчеләре:
- Социаль сәясәт комитеты (комитет рәисе ― Ирина Петровна Самойленко)
- Иминлек, хокук тәртибе һәм чик буе мәсьәләләре комитеты (комитет рәисе ― Виталий Монгушевич Бартына-Сады)
- Конституция-хокукый сәясәт һәм дәүләт төзелеше комитеты (комитет рәисе ― Глухов Виктор Григорьевич)
- Федераль хакимият органнары, җирле үзидарә органнары, гражданлык җәмгыяте институтлары һәм мәгълүмат сәясәте белән үзара хезмәттәшлек комитеты (комитет рәисе ― Юрий Валерий оглу Кара-оол)
- Энергетика, төзелеш, транспорт, торак-коммуналь хуҗалык комитеты (комитет рәисе ― Алдын-Кыс Темир-оловна Конгар)
- Финанс, икътисади, инвестиция сәясәте һәм эшкуарлык комитеты (комитет рәисе ― Александра Хасаевна Донгак)
- Аграр сәясәт, Җир һәм милек мөнәсәбәтләре һәм экология комитеты (комитет рәисе ― Радислав Николаевич Наважап)
Комитетлар үзгәртү
Депутатлар арасыннан төзелә. Югары Хуралда сигез комитет оештырылган:
- Энергетика һәм төзелешне үстерү комитеты;
- Аграр сәясәт һәм табигатьтән файдалану комитеты;
- Бюджет һәм икътисади үсеш комитеты;
- Вәкилләр хураллары белән үзара хезмәттәшлек һәм җирле үзидарәне үстерү комитеты;
- Сәламәтлек саклау һәм социаль үсеш комитеты;
- Мәгариф, мәдәният, яшьләр сәясәте һәм спорт комитеты;
- Конституцион-хокукый сәясәт комитеты;
- Җәмәгать иминлеге һәм чик буе мәсьәләләре комитеты.
Иҗтимагый әһәмиятле кануннар үзгәртү
2010 елның 10 октябреннән кабул ителгән Тыва Республикасы законнары:
- «Тыва Республикасы Дәүләт бүләкләре турында» Тыва Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында»
- «Ятим балаларга һәм ата-ана тәрбиясеннән мәхрүм калган балаларга социаль ярдәм күрсәтү буенча өстәмә гарантияләр турында» Тыва Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында»
- «Туберкулезга каршы ярдәм һәм халыкны туберкулездан саклау турында» Тыва Республикасы Законының 10 мөддәтенә үзгәрешләр кертү хакында»
- «Психик тайпылышлардан интегүче затларга психиатрия ярдәме күрсәтү һәм социаль ярдәм күрсәтү турында» Тыва Республикасы Законының 10 мөддәтенә үзгәрешләр кертү хакында»
- «Тыва Республикасы территориясендә алкоголь продукциясен ваклап сатуны дәүләт җайга салуы һәм алкоголь продукциясен куллануны (эчүне) чикләү турында»
- «Тыва Республикасы территориясендә җиңел таксида пассажирлар йөртүгә таләпләр турында»
- «Тыва Республикасы территориясендә төнге вакытта гражданнарның тынычлыгын һәм тынлык саклау турында»
- «Тыва Республикасы муниципаль берәмлекләренең контроль-хисап органнарын оештыруның һәм эшчәнлегенең аерым мәсьәләләрен җайга салу турында»
- «Тыва Республикасы Хисап палатасы турында»
- «Тыва Республикасында аерым категориядәге гаиләләргә социаль ярдәм чаралары турында»
- «Тыва Республикасында муниципаль берәмлекнең вәкиллекле органы депутатларын, җирле үзидарәнең сайланган вазифалы кешесен сайлау турында»
- «Тыва Республикасында муниципаль берәмлекләрнең статусы турында»
- «Тыва Республикасында Бала хокуклары буенча вәкаләтле вәкил турында»
- «Тыва Республикасы Иҗтимагый палатасы турында»
Фракцияләр үзгәртү
| Фракция | Җитәкче | Депутатлар саны | Процент |
|---|---|---|---|
| Бердәм Россия | Виктор Григорьевич Глухов | 30 | 94 % |
| ЛДПР | Эрес Кунзен оглу Кара-Сал[7] | 2 | 6 % |
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ World Statesmen.org
- ↑ NUPI - Persons 2006 елның 21 август көнендә архивланган.
- ↑ Portal of parliament of the Russian Federation, archived from the original on 2016-03-03, retrieved 2023-11-16
- ↑ Избирательная комиссия Тувы обнародовала общие итоги выборов (17 September 2014).
- ↑ Сводная таблица результатов выборов по единому округу. әлеге чыганактан 2021-09-22 архивланды. 2023-11-16 тикшерелгән.
- ↑ Выборы депутатов Верховного Хурала Тувы признаны состоявшимися и действительными.
- ↑ ЛДПР - Верховный Хурал (парламент) Республики Тыва.
Сылтамалар үзгәртү
- Официальный сайт Верховного Хурала (парламента) Республики Тыва 2012 елның 9 гыйнвар көнендә архивланган.
- Официальный сайт Республики Тыва 2019 елның 8 октябрь көнендә архивланган.