Томск дәүләт педагогика университеты

Томск дәүләт педагогика университеты
Халыкара исемнәр	Tomsk State Pedagogical University (TSPU)
Элеккеге исемнәр	Томск укытучылар институты (1902–1920); Томск индустриаль-педагогика институты (1931–1933); Томск дәүләт педагогика институты (1933–1995)
Эшләү еллары	1902
Ректор	Макаренко Андрей Николай улы
Адрес	Россия, Томск, Киевская ур., 60;
Сайт	tspu.edu.ru

Томск дәүләт педагогика университеты (рус. Томский государственный педагогический университет) — Себердәге борынгы һөнәри-педагогик уку йорты. Ул 1902 елның 1 июлендә Дәүләт Императоры Николай II кушуы буенча гамәлгә куелган Томск укытучылар институтының хокуклы варисы^[1] булып тора.

Югары уку йортының тулы исеме — «Томск дәүләт педагогика университеты» федераль дәүләт бюджет югары белем бирү учреждениесе (ТДПУ).

Тарих

Томск дәүләт педагогика университеты үз тарихында берничә этап уза:

1902—1920 елларда укучыларга урта һөнәри-педагогик белем бирә торган Томск укытучылар институты була.
1917 елның июнендә, Вакытлы хөкүмәт карары белән, укытучылар институты югары уку йорты статусына ия була, ләкин 1920 елның 1 ноябрендә, Томск губерна халык мәгарифе бүлеге комиссиясе карары буенча, вакытлыча ябыла^[2].
1930 елда РСФСР Халык мәгариф комиссариаты карары буенча Томск дәүләт университетында педагогик факультет ачыла^[3].
РСФСР Халык комиссарлары шурасының 1931 елның 13 июлендәге 735 номерлы карары нигезендә Томск дәүләт университетының педагогик факультеты, 1932 елда Укытучылар институтының элеккеге диварына күчерелгән^[4], Томск индустриаль-педагогика институтына әверелә^[5]. 1933 елның 15 июненнән башлап югары уку йортының барлык документларында «Томск индустриаль-педагогика институты» исеме урынына «Томск дәүләт педагогика институты» атамасы кулланыла башлый^[6].
1968 елның 23 октябрендә институтка Ленин Комсомолы исеме бирелә^[7]^[8].
1981 елның 19 ноябрендә ССРБ Югары Советы Президиумы Указы белән югары уку йорты «Хөрмәт Билгесе» ордены белән бүләкләнә^[9].
1995 елның 26 июнендә РФ Мәгариф министрлыгының 352 боерыгы белән Томск дәүләт педагогика институтына «университет» статусы бирелә. Шул ук елның 2-4 ноябрендә яңа университетны тәкъдир итү тантанасы уза^[10].

Модерн стилендәге Томск укытучылар институты бинасы 1905 елда танылган Себер архитекторы Ф.Ф. Гут проекты буенча төзелгән (хәзерге вакытта ТДПУның төп корпусы, Киев ур., 60)

Төп структуралар

Факультетлар

Исем	Нигезләнү елы
Биология-химия факультеты	1931
Чит телләр факультеты	1936
Тарих-филология факультеты	1931
Физика-математика факультеты	1931
Физик культура һәм спорт факультеты	1949
Мәктәпкәчә һәм башлангыч белем бирү факультеты	1976
Икътисад һәм идарә факультеты	1997
Психологик-педагогик һәм махсус белем бирү факультеты	1995
Технология һәм эшмәкәрлек факультеты	1983
Мәдәният һәм сәнгать факультеты	2002
Квалификация күтәрү факультеты	1999

Фәнни-мәгариф үзәкләр

Теоретик физика фәнни-мәгариф үзәге
Физика-математика белемендә педагогик тикшеренүләр фәнни-мәгариф үзәге
Экология һәм табигатьтән рациональ файдалану фәнни-мәгариф үзәге
Физиология һәм фундаменталь медицина фәнни-мәгариф үзәге
Фәнни фундаменталь һәм гамәли филологик тикшеренүләр фәнни-мәгариф үзәге
Дөньяның фәлсәфи һәм социомәдәни проблемаларын тикшерү фәнни-мәгариф үзәге
Этноконфессиональ тикшеренүләр фәнни-мәгариф үзәге
Гуманитар фәнни-мәгариф үзәге

Фәнни журналлар

«Вестник ТГПУ»

«Томск дәүләт педагогика университеты хәбәрләре» фәнни журналына 1997 елда нигез салына. Журнал табигый, гуманитар, социаль-икътисади һәм иҗтимагый фәннәр буенча фәнни материаллар бастырып чыгара. Басма елына 12 тапкыр чыга (өстәмә махсус чыгарылышлар да булырга мөмкин). «Фәнни журналлар исемлегенә» («ВАК исемлегенә») керә.

«Научно-педагогическое обозрение»

«Фәнни-педагогик күзәтү» фәнни журналына 2013 елда нигез салына. Басма елына 4 тапкыр чыга (өстәмә махсус чыгарылышлар да булырга мөмкин).

«Томский журнал лингвистических и антропологических исследований»

«Томск лингвистик һәм антропологик тикшеренүләр җурналы» фәнни журналына 2013 елда нигез салынган. Басма елына 4 тапкыр чыга (өстәмә махсус чыгарылышлар да булырга мөмкин). Web of Science-та индексацияләнә.

«ΠΡΑΞΗΜΑ. Проблемы визуальной семиотики»

«ΠΡΑΞΗΜΑ. Визуаль семиотика проблемалары» фәнни җурналы 2014 елда барлыкка килә. Басма елына 4 тапкыр чыга. Scopus-та индексацияләнә.

Китапханә, музейлар, сәнгать галереясе

Китапханә

А.М. Волков исемендәге ТДПУ фәнни китапханәсендә 921,9 меңнән артык саклау берәмлеге исәпләнә (2018 елның 1 гыйнварына мәгълүматлар). Ел саен китапханә университет укытучылар һәм нәшрият тарафыннан басыла торган уку һәм фәнни әдәбият, яңа уку һәм фәнни әдәбиятне сатып алу, шәхси бүләкләр хисабына тулылана. Китапханәнең сирәк китаплар фонды бар. Китапханә структурасына әдәбиятны комплектлау һәм эшкәртү бүлеге, библиографик мәгълүмат үзәге, хезмәт күрсәтү бүлеге, компьютер технологияләре бүлеге керә.

Музейлар

ТДПУның музей комплексы үз эченә 10 музейны ала^[11]:

Язучы-әкиятче А.М. Волков музее (Томск укытучылар институтын тәмамлаган).
ТДПУ тарихы музее.
Мәгълүмати технологияләр музее.
Уку анатомиясе музее.
Тарих уку музее.
Торф уку музее.
Зоология уку музее.
Археология һәм этнология уку музее.
«Русская изба в Сибири» этнолингвистик укыту музее.
Себер халыкларының декоратив-гамәли сәнгать уку музее.

Сәнгать галереясе

ТДПУның сәнгать галереясе 2004 елның 11 мартында ачыла. Башта, 2004—2010 елларда, университетның 8 нче корпусында урнашкан. 2011 елдан университетның 9 нчы корпусында урнаша. Ел дәвамында Себер рәссамнарының сынлы һәм декоратив-гамәли сәнгатьнең (шул исәптән ТДПУ чыгарылыш укучыларының) 4-5 экспозициясе куела.

Искәрмәләр

↑ Решение Арбитражного суда Томской области от 11.04.2000 г. // Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 6
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 5
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 14
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 19
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 17
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 24
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 140
↑ Год в истории: Томский хронограф 2013. ОГКУ «ГАТО» (23 апреля 2013). әлеге чыганактан 2013-04-23 архивланды. 2022-05-23 тикшерелгән.
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 146
↑ Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 166
↑ Музейный комплекс ТГПУ. www.tspu.edu.ru.

Әдәбият

Войтеховская М. П., Кочурина С.А. Томский учительский институт: возвращённая история. 1902—1920 годы. Томск, 2002. 239 с. ISBN 5-89428-088-5
Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002. 268 с. ISBN 5-89428-106-7
Галкина Т. В. История создания и функционирования музейного комплекса Томского государственного педагогического университета (2002—2005 гг.) // Вестник ТГПУ. 2007. Выпуск 3 (66). — Томск, ТГПУ, 2007. С.99-105.
Галкина Т. В. Концепция Томского детского музея «Волшебная страна» им. А. М. Волкова при ТГПУ // XIV Всероссийская научно-практическая конференция «Музей и его партнёры» (2003). Сборник докладов — Рязань, 2003.
Галкина Т. В. Поляки в истории Томского государственного педагогического института (1930—1940-е годы) // История и методика преподавания славянских языков и литератур как иностранных с применением технологии диалога культур: Материалы региональной научной конференции «История и методика преподавания славянских языков как иностранных в сибирском регионе» (24-25 марта 2005 г.) / Под ред. В. А. Доманского. Томск: Изд-во ТГПУ, 2005. С. 37-45.
Профессора Томского государственного педагогического университета: Биографический словарь / Автор-составитель Т. В. Галкина. Томск: Изд-во ТГПУ, 2005. 328 с. ISBN 5-89428-175-X
Томский государственный педагогический университет // Томск от А до Я: Краткая энциклопедия города. / Под ред. д-ра ист. наук Н. М. Дмитриенко. — 1-е изд. — Томск: Изд-во НТЛ, 2004. — С. 360-361. — 440 с. — 3000 экз. — ISBN 5-89503-211-7.

Сылтамалар

Университетның рәсми сайты

[1] Решение Арбитражного суда Томской области от 11.04.2000 г. // Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 6

[2] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 5

[3] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 14

[4] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 19

[5] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 17

[6] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 24

[7] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 140

[8] Год в истории: Томский хронограф 2013. ОГКУ «ГАТО» (23 апреля 2013). әлеге чыганактан 2013-04-23 архивланды. 2022-05-23 тикшерелгән.

[9] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 146

[10] Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 166

[11] Музейный комплекс ТГПУ. www.tspu.edu.ru.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]