Тимофей Беляев

Беляев Тимофей Савельевич (1768—1846) — рус шагыйре һәм башкорт эпосын рус теленә тәрҗемә итүче.

Тимофей Беляев
Туган	1768 Ташлы, Россия
Үлгән	1846
Ватандашлыгы	Россия империясе
Һөнәре	шагыйрь

Биографиясе

Беляев Тимофей Савельевич 1768 елда Ырынбур губернасының Ырынбур өязе Ташлы авылында туган.

Ырынбур губернасы прокуроры Н. И. Тимашевнең крепостной хезмәтчесе булып тора.

Ташлы авыл училищесын тәмамлап, Уфа губернаторы прокурор Н. И. Тимашевнең улын үстерү белән шөгыльләнә.

Ул 1812 елда Казанда «Кузыйкүрпәс. Бер курайчы тарафыннан башкорт телендә язылган һәм 1809 елда Урал тавы буйларында рус теленә тәрҗемә ителгән башкорт хикәяте» исемле китап бастырып чыгара, бу «Кузыйкүрпәс һәм Маянсылу» башкорт халык эпосын беренче әдәби эшкәртү булып тора.

Китапка «Кушымтада» ул башкорт риваятьләрен тәрҗемә итү буенча эшен дәвам итәм дип яза.

Беляев Тимофей Савельевичның «Минем кичләрем: башкорт әкиятләре» кулъязмасы сакланган.

1813 елда басылып чыккан «Урал таулары курайчысы җыры» авторы. Китапта башкорт халкының 1812 елдагы Ватан сугышында катнашуы турында хикәяләнә. Берничә шигырьнең авторы булып тора.

Әдәбият

• Беляев Т. С. Песнь Курайча рифейских гор. Изд.: Классика Книга Фонда, 2009 г.
• Харисов Ә. И. Башкорт халкының әдәби мирасы. Уфа, 1973;
• Мамбетов М. А. Беляев Тимофей — башкорт эпик әсәрләрен җыючы һәм популярлаштыручы" // РСФСР халыклары фольклоры. Уфа, 1976.
• Кузыйкүрпәс // Башкортстан рус әдәбиятында. 1 нче т. Уфа, 1961.

Сылтамалар

• Идельбаев М. Х. Беляев Тимофей Савельевич // Башкирская энциклопедия — Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015-2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.
• Урал тарихи энциклопедиясе мәкаләләре. 2013 елның 19 октябрь көнендә архивланган.