Радик Әхмәтов
Радик Әхмәтов (3 март 1933 ел—9 август Ике мең сигез) — галим-биохимик, биотехнолог, югары мәктәп укытучысы. 1981-1985 елларда Россия Фәннәр академиясе Уфа фәнни үзәгенең Биология институты директоры. Биология фәннәре докторы (1976), профессор (1986). Башкорт АССР-ның атказанган фән эшлеклесе (1975), «Хөрмәт Билгесе» ордены кавалеры (1975)
| Радик Әхмәтов | |
|---|---|
| Туган | 3 март 1933 Дыван районы, БАССР, РСФСР, СССР яки Өлкөнде[d], Дыван районы, БАССР, РСФСР, СССР |
| Үлгән | 9 август 2008 (75 яшь) Уфа, Россия |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Әлма-матер | Башкорт дәүләт аграр университеты |
| Һөнәре | тереклек химиячесе, биотехнолог, университет профессоры |
| Эш бирүче | Башкорт дәүләт университеты |
| Гыйльми дәрәҗә: | биология фәннәре докторы[d] |
| Гыйльми исем: | профессор |
Биографиясе үзгәртү
Радик Рәхимҗан улы Әхмәтов 1933 елның 3 мартында Башкорт АССРның Дуван районы Өлкенде авылында туа.
1958 елда Башкорт авыл хуҗалыгы институтын тәмамлый.
1959-85 елларда СССР Фәннәр академиясенең Башкортстан филиалында эшли: 1967 елдан биохимия һәм цитохимик бүлеге мөдире, 1981 елдан Биология институты директоры, бер үк вакытта 1967-81 елларда, шулай ук 1985 елда мөдир, 2000 елдан Башкорт дәүләт университетының биохимия һәм биотехнология кафедрасы укытучысы[1].
Фәнни эшчәнлеге үзгәртү
Фәнни хезмәтләре үсемлекләр гетерозисының күзәнәк ядросын һәм молекуляр-генетик табигатен өйрәнүгә багышланган. Әхмәтов җитәкчелегендә тәүге тапкыр үсемлекләрдәге гистон аксымнарының модификациясе ачыла; фитогормоннарның һәм башка физиологик актив матдәләрнең күзәнәкнең генетик аппараты активлыгын көйләүдә катнашуының яңа механизмнары ачыклана; рекомбиноген үзенчәлекләргә ия булган һәм иммунитетны стимуллаштыручы, фунгицид тәэсиргә ия химик берләшмә ачыклана. Аның тарафыннан үсемлекләрдә матдәләр алмашынуының, шул исәптән үсемлекләрнең гетерозис гибридларының нуклеин кислоталары синтезы һәм аларның ана формаларының законлыклары ачыклана; тәүге тапкыр кыяклылар протопластларыннан каллуска охшаш тукымалар алына.
190 нан артык фәнни хезмәт һәм 10 уйлап табу авторы.
Әхмәтов — РФ биохимия җәмгыятенең Уфа бүлекчәсен һәм РФ генетиклары һәм селекционерлары җәмгыятенең Башкортстан бүлекчәсен оештыручыларның берсе[2].
Төп хезмәтләре үзгәртү
- Электронно-микроскопическая цитохимия. Уфа, 1971 (соавт.);
- Теоретические основы селекции. Т.1.
- Молекулярно-биологические аспекты прикладной ботаники, генетики и селекции. М., 1993(соавт.).
Искәрмәләр үзгәртү
Чыганаклар үзгәртү
- Әхмәтов Радик Рәхимҗан улы // Башкорт энциклопедиясе. — Уфа: «Башкорт энциклопедиясе» гыйльми-нәшрият комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.