Wikipedia

Намасте

Намастэ , Devanagari: नमस्ते, кайвакыт Намаскар, Намаскарам дип әйтелә, ул Һинд дине йоласында ихтирамлы сәламләү формасы, ул Һинд субконтинентында күбесенчә Һиндстан һәм Непалда һәм Һинд диаспорасы арасында таралган. Ул сәламләү һәм саубуллашу өчен дә кулланыла.[1][2] Намастэ гадәттә берникадәр иелеп һәм кулларны бер-берсенә каршы куеп кысып, учлар бергә һәм бармаклар өскә төбәлеп, баш бармаклары күкрәккә якын. Бу ишарә Анджали Мудра яки Пранамасана дип атала.[3] Намастэны иелмичә дә әйтергә мөмкин, шулай да, иелү "рәсмирәк" һәм "ихтирамлы" дип атала, бигрәк тә олырак яки әһәмиятлерәк кешегә дәшкәндә.

Мохиниаттам биючесе Намастэ ишарәсен ясый

Һинд динендә ул "Мин сездәге илаһига иеләм" дигәнне аңлата.[4][5][6] Сәламләү шулай ук ишарәсез яки ишарә сүзсез башкарылырга мөмкин, бу шул ук мәгънәне аңлата.

Этимология, мәгънә һәм килеп чыгуы

үзгәртү
 
Тай гыйбадәтханәсендәге сын

Намастэ (Намас + тэ, Devanagari: नमस् + ते = नमस्ते) Санскрит теленнән алынган һәм "нама" сүзе комбинациясеннән һәм энклитик формада икенче зат датив алмашлыктан килеп чыккан.[7] Намаһ сүзе "т" авазы алдыннан Сандхи формасын ала.[8][9]

Намаһ 'иелү', 'буйсыну', 'ихтирамлы сәламләү' яки 'соклану'ны аңлата[10] һәм тэ 'сезгә' дигәнне аңлата ('твам'ның берлек сандагы юнәлеш килеше). Шулай итеп, Намастэ фактик рәвештә "сиңа баш иям" дигәнне аңлата.[11] Һинд динендә, ул шулай ук ("илаһи һәм үз Атман, җан) дигәнне аңлата, ул син һәм мин белән шул ук нәрсәне аңлата һәм "Мин сездәге илаһига иеләм" дигәнне аңлата.[4][6]

Азрак кулланыла торган вариант өч яки күбрәк кешегә дәшкәндә "Намо ваһ" һәм энкликтик 2-енче зат күплек алмашлыгы "ваһ"ның комбинациясе.[7] Намаһ сүзе "в" авазы алдыннан "намо" Сандхи формасын ала.[8]

Хәтта азрак таралган юрама ул "Намо вам" дигәнне аңлата, ул "намаһ"ның һәм энкликтик 2-енче зат шәхес икелек формасы "вам"ны аңлата.[7]

Чагылдырулар

үзгәртү

Һинду мәдәниятенең казып чыгарулары "Намастэ" позициясендә ир һәм хатын фигураларын казып чыгарган.[12][13] Бу археологик табулар безнең эрага кадәр 3000-енче һәм 2000-енче еллар белән даталана.[14][15]

Кулланулар

үзгәртү
 
Кулларны бергә кысып, елмаеп, Намастэ сәламләү - Һиндстанда гадәти мәдәни гамәл.
 
Кешенең Намастэ торышында читтән күренеше.

Бу ишарә Һиндстан, Непал, Бангладеш, Азия өлешләрендә киң кулланыла һәм башка Көньяк һәм Көньяк Көнчыгыш Азия чыгышлы кешеләр күчкән урыннарда таралган.[4] Намастэ яки намаскар сәламләүнең ихтирамлы формасы буларак, туганны, кунакны яки күргән кешене тану һәм сәламләү.[2] Кайбер контекстларда Намастэ берәү тарафыннан тәкъдим ителгән ярдәм өчен рәхмәтне белдерү өчен кулланыла, яки башка шәхесне юмартлыгы өчен рәхмәтне чагылдыру өчен кулланыла.[16]

Намаскар шулай ук гыйбадәтханәләр эчендә рәсми Пуджа (гыйбадәт кылуында) 16 упачараның шулай ук өлеше булып тора. "Намастэ" Ходайларга гыйбадәт кылу контекстында, галимнәр уйлаганча кунакны яки башка кешене сәламләүдә шул ук функциягә ия.[17][18] Ул шулай ук бер шәхеснең икенчегә әдәплелекне, ихтирамлыкны һәм кунакчыллыкны чагылдыра. Ул шулай ук саубуллашуларда кулланыла. Бу шулай ук борынгы Һинд дине язмаларында, мәсәлән, Тайттирия Упанишадта Атитхи Дево Бхав буларак чагыла (турыдан туры мәгънәдә, кунак ул Ходай)[19][20]

Намастэ ул Пранаманың алты формаларның берсе, һәм Һиндстанның өлешләрендә бу төшенчәләр синонимик рәвештә кулланыла.[21][22]

Региональ вариантлар

үзгәртү

Көньяк Азиянең Һинди һәм Непалча сөйләшүче халкы арасында, Намастэ, Devanagari: नमस्ते) һәм Намаскар синоним рәвешендә кулланыла. Непалда кешеләр гомумән Намаскарны олыларны сәламләү һәм ихтирам итү өчен кулланалар. Одия телендә намастэ шулай ук ନମସ୍କାର (namaskār) буларак мәгълүм. Каннада телендә берлек саны өчен Намаскара (ನಮಸ್ಕಾರ) һәм Намаскарагалу (ನಮಸ್ಕಾರಗಳು) кулланыла. Телугу телендә Намастэ шулай ук берлек сан өчен Дандаму (దండము) яки намаскарам (నమస్కారం) һәм күплек сан өчен Дандаалу яки намаскаралу. Пранамаму (ప్రణామము) шулай ук рәсми Телугу өчен кулланыла. Бәңгәл телендә, Намастэ ишарәсе Номошкар (নমস্কার) буларак кулланыла, һәм рәсми булмаган рәвештә Пронам (Bengali: প্রণাম). Ассам телендә, Номоскар (নমস্কাৰ) кулланыла. Тамил мәдәниятендә, Намастэ Ванаккам (வணக்கம்) буларак мәгълүм бу ванангу (வணங்கு) тамырыннан алынган, бу иелергә яки сәламләргәдигәнне аңлата. Малаялам телендә Намаскарам (നമസ്കാരം) кулланыла.

Шулай ук карагыз

үзгәртү

References

үзгәртү
  1. ↑ Sanskrit English Disctionary University of Koeln, Germany
  2. ↑ 2,0 2,1 Constance Jones and James D. Ryan, Encyclopedia of Hinduism, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-0-8160-5458-9]], p. 302
  3. ↑ Chatterjee, Gautam (2001), Sacred Hindu Symbols, Google books, pp. 47–48 .
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Ying, Y. W., Coombs, M., & Lee, P. A. (1999), Family intergenerational relationship of Asian American adoblescents, Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 5(4), pp. 350–363
  5. ↑ Lawrence, J. D. (2007), The Boundaries of Faith: A Journey in India, Homily Service, 41(2), pp. 1–3
  6. ↑ 6,0 6,1 K V Singh (2015). Hindu Rites and Rituals: Origins and Meanings. Penguin Books. pp. 123–124. ISBN 978-0143425106. https://books.google.com/books?id=uzoHCwAAQBAJ&pg=PT123. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Thomas Burrow, The Sanskrit Language, pp. 263–268
  8. ↑ 8,0 8,1 Thomas Burrow, The Sanskrit Language, pp. 100–102
  9. ↑ Namah Sanskrit Dictionary
  10. ↑ "Cologne Digital Sanskrit Lexicon", Cologne Digital Sanskrit Dictionaries (search results), University of Cologne, retrieved March 24, 2012 .
  11. ↑ Namaste Douglas Harper, Etymology Dictionary
  12. ↑ Sharma & Sharma (2004), Panorama of Harappan Civilization, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-8174790576]], Kaveri Books, page 129
  13. ↑ Origins of Hinduism 2014 елның 26 февраль көнендә архивланган. Hinduism Today, Volume 7, Issue 2 (April/May/June), Chapter 1, p. 3
  14. ↑ Seated Male in Namaskar pose 2014 елның 23 февраль көнендә архивланган. National Museum, New Delhi, India (2012)
  15. ↑ S Kalyanaraman, Indus Script Cipher: Hieroglyphs of Indian Linguistic Area, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-0982897102]], pp. 234–236
  16. ↑ Joseph Shaules (2007), Deep Culture: The Hidden Challenges of Global Living, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-1847690166]], pp. 68–70
  17. ↑ James Lochtefeld, The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 2, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 0-8239-2287-1]], pages 720
  18. ↑ Fuller, C. J. (2004), The Camphor Flame: Popular Hinduism and Society in India, Princeton, NJ: Princeton University Press, pp. 66–70, ISBN 978-0-691-12048-5 
  19. ↑ Kelkar (2010), Калып:Doi-inline, Services Marketing Quarterly, 31(4), 420-433
  20. ↑ Roberto De Nobili, Preaching Wisdom to the Wise: Three Treatises, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-1880810378]], page 132
  21. ↑ R.R. Mehrotra (1995), How to be polite in Indian English, International Journal of the Sociology of Language. Volume 116, Issue 1, Pages 99–110
  22. ↑ G. Chatterjee (2003), Sacred Hindu Symbols, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-8170173977]], pp. 47–49

 

Бу мәкалә тулысынча яки өлешчә төп нөсхәсе Инглиз Википедиясендәге «Namaste» мәкаләсе нигезендә ясалды.
Авторлар исемлеген төп мәкаләнең үзгәртүләр тарихы битеннән карый аласыз.

Тышкы сылтамалар

үзгәртү
 
Commons
Викиҗыентыкта бу тема буенча
[[Commons:{{{1}}}|медиафайллар тупланмасы]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Намасте&oldid=3073887