Мәлих Җәүдәт Андай
Мәлих Җәүдәт Андай (төр. Melih Cevdet Anday; 1915 елның 13 марты, Госман империясе, Истанбул ― 2002 елның 28 ноябре, Истанбул[1]) ― төрек шагыйре, тәрҗемәче. Орхан Вәли Канык һәм Рифат Октай белән бергә яңа төрек поэзиясенә нигез салучы булып санала.
| Мәлих Җәүдәт Андай | |
|---|---|
.JPG) | |
| Тугач бирелгән исеме: | төр. Melih Cevdet Anday |
| Туу датасы: | 13 март 1915 |
| Туу урыны: | Госман империясе, Истанбул |
| Үлем датасы: | 28 ноябрь 2002 (87 яшь) |
| Үлем урыны: | Төркия, Истанбул |
| Ватандашлык: | .svg){kind=small} Госман империясе Төркия |
| Эшчәнлек төре: | шагыйрь, язучы |
| Юнәлеш: | шигърият, тәрҗемә |
| Жанр: | шигырь |
| Иҗат итү теле: | төрек |
| Премияләр: | Седат Симави премиясе |
Тәрҗемәи хәле
үзгәртү1915 елның 13 мартында Истанбулда туган һәм әти-әнисе 1931 елда Әнкарага күченергә карар кылганчы шунда яшәгән. Ул Гази урта мәктәбен тәмамлый һәм берникадәр вакыт Бельгиядә дәүләт тимер юллары стипендиясенә социология өйрәнә, ләкин 1940 елда, ул илгә немецлар басып кергәч, Андайга өенә кайтырга туры килә. 1942 елдан 1951 елга кадәр ул Әнкарада мәгариф министрлыгында публикацияләр буенча консультант, аннан соң шәһәрдә китапханәче булып эшли. Бу вакыт эчендә ул берничә газетада журналист сыйфатында үзенең карьерасын башлый. 1954 елдан соң Истанбул шәһәр консерваториясендә укыта. 1964 елдан 1969 елга кадәр Төркия радио һәм телевидениесенең Директорлар советына керә. 1977 елда консерваториядән киткәч, Париждагы ЮНЕСКО штаб-квартирасына мәдәният буенча атташе итеп билгеләнә, анда хөкүмәтнең чираттагы алышынуына кадәр кала.
Иҗаты
үзгәртүКүп жанрларда, еш кына традицион әдәби юнәлешләр кысаларыннан чыгып яза. Алты ярым дистә ел эчендә унбер шигырьләр җыентыгы, сигез пьеса, сигез роман, унбиш эссе җыентыгы иҗат итә, аларның кайберләре зур әдәби бүләкләр ала. Шулай ук төрле телләрдән төрек теленә берничә әдәби әсәр тәрҗемә иткән[2].
Шагыйрь буларак, Андай «Garip» (Гарип) әдәби түгәрәгенең лидерларының берсе була, анда шулай ук Орхан Вәли Канык һәм Октай Рифат та керә[3]. Аларның 1941 елда бастырылган уртак җыентыгының кереш сүзендә бәян ителгән карашлары нигезендә, поэзия алдагы гасырларның формализмыннан һәм риторик классик стиленнән баш тартырга тиеш, гади, сөйләм теленә якын һәм асылда гади кешеләргә хезмәт итәргә чакырылган «сәнгатьсез» сәнгатькә әверелергә тиеш[4].
Әмма ул вакытта ук төрек әдәбиятында француз сюрреализмы[d] йогынтысы булган, һәм ул ахыр чиктә үзенең башлангыч стиленнән нео-сюрреализм ягына чигенә, бер үк вакытта үз иленең сәяси үзгәрешләреннән качарга тырыша[5].
Библиография
үзгәртү
- Поэзия
- Garip (1941)
- Rahatı Kaçan Ağaç (1946)
- Telgrafhane (1952)
- Yan Yana (1956)
- Kolları bağlı Odysseus (1963)
- Göçebe Denizin Üstünde (1970)
- Teknenin Ölümü (1975)
- Sözcükler (1978)
- Ölümsüzlük Ardında Gılgamış (1981)
- Güneşte (1989)
- Yağmurun Altında (1995)
- Seçme Siirler (1997).
- Романнар
- Aylaklar (1965)
- Gizli Emir (1970)
- İsa’nın Güncesi (1974)
- Raziye (1975)
- Yagmurlu Sokak (1991),
- Meryem Gibi (1991)
- Birbirimizi Anlayamayiz (1992).
- Пьесалар
- İçerdekiler (1965)
- Mikado’nun Çöpleri (1967)
- Dört Oyun (1972)
- Ölümsüzler (1981)
- Эссе
- Doğu-Batı (1961)
- Konuşarak (1964)
- Gelişen Komedya (1965)
- Yeni Tanrılar (1974)
- Sosyalist Bir Dünya (1975)
- Dilimiz Üstüne Konuşmalar (1975)
- Maddecilik ve Ülkücülük (1977)
- Yasak (1978)
- Paris Yazıları (1982)
- Açikliga Dogru (1984)
- Sevismenin Güdüklügü ve Yüceligi (1990)
- Yiten Söz (1992)
- Aldanma ki (1992)
- Imge Ormanlari (1994)
- Gelecegi Yasamak (1994)
- Мемуарлар
- Sovyet Rusya, Azerbaycan, Özbekistan, Bulgaristan, Macaristan (1965)
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Anday, Melih Cevdet, Bibliothèque nationale de France, päivitetty 20.1.2009, viitattu 23.11.2021 (фр.)
- ↑ Details under the author’s name 2020 елның 16 сентябрь көнендә архивланган. at the Turkish Cultural Foundation
- ↑ Orhan Veli Kanık | Modernist Poet, 20th Century Poet, Turkish Literature. Britannica
- ↑ There is a translation of the preface in the online journal by poets Sidney Wade and Efe Murad, The Critical Flame 2020 елның 11 июль көнендә архивланган.
- ↑ Talât Sait Halman, A Millennium of Turkish Literature: A Concise History, Syracuse University 2011, pp.99-100 2020 елның 30 сентябрь көнендә архивланган.
Сылтамалар
үзгәртү- «A poem in the manner of Karacaoglan», translations by Sidney Wade and Efe Murad in «Asymptote» sections 1 and 4 2016 елның 29 май көнендә архивланган.; sections 6-8
- «Voice», a translation by Sidney Wade and Efe Murad in «Guernica»
- «Garip: A Turkish Poetry Manifesto», a translation by Sidney Wade and Efe Murad in «Critical Flame» The Critical Flame
- 8 poems
- Eight poems in A Brave New Quest: 100 Modern Turkish Poems, Syracuse University Press 2006
- «Silent Stones: Selected Poems of Melih Cevdet Anday 2017 елның 23 июнь көнендә архивланган.»