Можга вулысы
Можга вулысы — Нократ губернасының Алабуга өязе составындагы административ-территориаль берәмлек, 1921 елдан — Удмурт автономияле өлкәсенең Можга өязе. 1929 елның 15 июлендә Бөтенроссия Үзәк Башкарма комитеты Президиумы Указы белән юкка чыгарыла, улыс территориясе Можга районына кертелә[1].
| Можга вулысы | |
| Дәүләт |
 Россия империясе |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Алабуга өязе |
Вулыс идарәсе Можга авылында урнашкан.
Тарихы
үзгәртүАлабуга өязе
үзгәртүМожга вулысы 1859 елда, Кватчина вулысы бүленгән вакытында барлыкка килгән[2]. 1879 елга вулыста казна крестьяннарының 4550 җаны һәм 456 крестьян исәпләнгән[3]. 1885 елда вулыс 25 авыл җәмгыятен, 25 җир җәмгыятен, 50 авылны, 1312 хуҗалыкны үз эченә ала. Гаилә исемлекләре буенча вулыста 6469 ир-ат һәм 7062 хатын-кыз булган. Иң мөһим торак пунктлар: Можга (Бусорман-Можга), Алнец-Качка, Биләр, Ниши-Какси (Зур Сибы), Поршур (Поршур-Какси) һәм Сюги-Пудга (Зур Пудга)[4].
| Характеристика | 1894[5] | 1900[6] | 1905[7] | 1909[8] | 1916[9] |
|---|---|---|---|---|---|
| Халык саны | 18765 | 20672 | 20861 | 15224 | 15,003 |
| Авыл җәмгыяте саны | 28 | утыз | 22 | 22 | 25 |
| Авыллар саны | 69 | 68 | 55 | 55 | 64 |
| Хуҗалык саны | 3090 | 3127 | 3241 | 2345 | 2566 |
Можга оязе
үзгәртү
1921-нче елда, Удмурт автономияле өлкәсе төзелүгә бәйле рәвештә, бетерелгән Алабуга өязенең төньяк өлешендә Можга өязе оештырыла, аның составына башкалар арасында Можга вулысы да керә. 1924 елда Можга вулысы бетерелгән Биләр, Зур-Пудга һәм Поршур вулыслары хисабына эреләндерелә, шул ук елда авыл советлары үзгәртеп корыла, вулыс Олы Пудга, Можга, Түбән Аекватча, Поршур, Почешур-Какса, Сөгән һәм Ягул-Какса авыл советларына бүленә. 1925 елда авыл советлары эреләндерелә, өстәмә рәвештә Вотка-Сөгәл, Комяк, Нижневишура, Рус-Сибин, Иске Какса һәм Сунцово авыл совелары оештырыла.
Можга вулысы 1929 елның 15 июлендә Бөтенроссия Үзәк Башкарма комитеты Президиумы Указы белән юкка чыгарыла, вулыс территориясе Можга районына керә.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Калып:АТД УР
- ↑ Пислегин, Николай Викторович. Власть и крестьянство Удмуртии в конце XVIII — первой половине XIX века. Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — Ижевск, 2005. — С. 278. — 288 с.
- ↑ Календарь Вятской губернии на 1880 год / Член-секретарь статистического комитета Н.Спасский. — Вятка: Издание губернского статистического комитета, 1879.
- ↑ Волости и важнейшие селения Европейской России. — Санкт-Петербург: Издание центрального статистического комитета, 1885. — Т. Выпуск VI. Губернии Приуральской группы и Крайнего Севера. — С. 20—21, 31. — 375 с.
- ↑ Календарь и Памятная книжка Вятской губернии на 1895 год. — Вятка: Издание губернского статистического комитета, 1894.
- ↑ Памятная книжка Вятской губернии и календарь на 1901 год. — Вятка: Издание губернского статистического комитета, 1900.
- ↑ Памятная книжка Вятской губернии и календарь на 1905 год. — Вятка: Издание губернского статистического комитета, 1905.
- ↑ Памятная книжка Вятской губернии и календарь на 1910 год. — Вятка: Издание губернского статистического комитета, 1909.
- ↑ Памятная книжка и адрес-календарь Вятской губернии на 1916 год. — Вятка: Издание губернского статистического комитета, 1916.