Сәет Ягафәров: юрамалар арасында аерма
Создано переводом страницы «Сәйет Йәғәфәров» |
(аермасы юк)
|
7 гый 2021, 10:05 юрамасы
Сәет Ягафәров (Сәет батыр, Сәфәр хан) — 1681-1684 еллардагы башкорт күтәрелеше җитәкчеләренең берсе. Башкорт старшинасы, мулла.
Биографиясе
Сәет Ягафәров чыгышы белән руханилар гаиләсеннән була[1].
Сәет Ягафәров 1681 елның июненнән Башкортстанның Казан, Нугай, Усы һәм Себер даругалары территориясендә ихтилалга әзерлек буенча агитацион эш алып бара. 1682 елның апреленнән алып баш күтәрүчеләрнең Кама аръягындагы ныгытмаларына һөжүменә, Көңгер һәм Өфөне камауга җитәкчелек итә. Күтәрелеш барышында Сәфәр хан исеме астында башкорт ханы дип игълан ителә[2].
1682 елның июнь башында Кама аръягы ныгытмалары янында патша хөкүмәте гаскәрләре белән зур алышта Сәет яралана.
Баш күтәрүчеләр арасында килеп чыккан низагтан соң, 1682 елда июлендә калмык ханы Әюкә белән ихтилалга кораллы ярдәм турында килешү төзи. Башкорт һәм калмыкларның Сәет батыр җитәкчелегендәге берләшкән отрядлары башлыча Ҡазан, Нугай һәм Усы даругалары территорияләрендә сугыша. 1683 ел башында калмыклар ихтилалдан читләшә, башкорт отрядлары көрәшне 1684 елның көзенә кадәр дәвам итә. Артабангы язмышы билгесез.
Әхмәтзәки Вәлиди Туган язуынча, 1704-1711 елгы баш күтәрүләр чорында башкортлар Бәрсүән буендагы Казый мәчетендә королтайга җыелалар, анда Алдар тархан (750 башкорт белән бергә), 1707 елда казакълар арасына качкан Сәет батырның улы (500 казакъ белән бергә) килә. Корылтайда алар Өфөгә һөжүм итергә карар итәләр[3].
Искәрмәләр
- ↑ История Башкортостана. Ч. 1. С древнейших времён до 1917 г. / Учебник для 8—9 кл. — Под ред. И. Г. Акманова. — Уфа: Китап, 1996. — С. 79. — 240 с. — ISBN 5-295-01918-7.
- ↑ Сеит Садиир. // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. Под ред. Е. М. Жукова. 1973—1982..
- ↑ Ахметзаки Валиди Тоган. История башкир. — Уфа: Китап, 2010. — С. 21—23. — 352 с. — ISBN 978-5-295-05000-8.
Сылтамалар
- Аҡманов И. Ғ. Сәйет Йәғәфәров // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- YouTube сайтында Башкирское восстание 1681—1684 гг. или Сеитовский бунт