Wikipedia

Oradä: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
кТөзәтмә аңлатмасы юк
SSgt.Vensky (бәхәс | кертем)
304 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
[[Файл:OradeaTownHall.jpg|thumb|Oradea Town Hall]]
'''Oradea''' ([[Macarça]] '''Nagyvárad''', [[Almança]] '''Großwardein''') [[RumıniäRomaniä]]dağı şähär ide, [[Bihor]] öyäzendä, [[Transylvania]]da urnaşqan. Xalqı sanı – 206.527 keşe ([[2002]]); şähär tiräsendäge bistälär belän isäplängän xalıq sanı 220.000 keşe. Oradea RomanianıñRomaniänıñ iñ räxätlänep yäşäwçe şähärlädän berse bula.
 
== Cäğräfiä ==
Юл номеры - 6:
Şähär [[Macarstan]] çige yanında, [[Crişul Repede]] yılğası yanında urnaşqan.
 
== TaríxTarix ==
 
Oradea turında täwge iskärtmä [[Latinça]] ''Varadinum'' isemle bularaq, [[1113]]. yılda bula. Xäzerge waqıtqa çaqlı saqlanmağan Oradea Kirmäne (xäräbälär genä saqlanğan) turında täwge iskärtmä [[Mongol-Tatar yabırıluı]]na aldınnan [[1241]]. yılda bula. [[16. yöz]]kä qädär şähär üsmi. [[1700. yıllar]]dan [[Vena|Viäna]] injinere [[Franz Anton Hillebrandt]] şähärne [[Baroque]] stilendä planlaştıra. [[1752]].dän başlap Rom-Roman Katolik Cämiğ Çirkäwe, Yepiskop Sarayı häm ''Muzeul Ţării Crişurilor'' (Criş Cire MuzéyıMuzeyı).
 
== Íqtísadİqtisad ==
 
Oradea elektän RomanianıñRomaniänıñ iñ gärläp üsäwçe şähärlärdän berse, çönki ul Macar çige yänäşäsendä urnaşqan häm ul ilneñ Könbatış Awrupiğa qapqası. [[1989]]. yıldan soñ Oradea íqtísadí yañartu kiçerä, lâkin yañartu, ğomumän, sänäğättä tügel – uñaylıqlarda bula.
 
Oradea'nıñ eşsezlek däräcäse 6,0% ide, urta Romanianıñ däräcäsennän azraq, läkin [[Bihor]] öyäzeneñ däräcäsennän 2%qa zurraq. Oradea [[Bihor]] öyäzneñ xalqınıñ 34.5% genä bularaq, öyäzeneñ sänäğät produktınıñ 63% citeşterä. Töp citeşterülär – cíhaz, tuqıma häm kiemnär, aşamlıqlar.
 
[[2003]]. yılda [[Lotus Market]] kommersíkommersi üzäge Oradea'da açıla, şähärdä iñ berençe säwdä üzäge.
 
== Şähär xalqı ==
Юл номеры - 22:
=== Taríxí ===
 
* 1910: 69.000 ([[RumınnarRomannar]]: 5.6%, [[Macarlar]]: 91.10%)<br>
* 1920: 72.000 (R: 5%, M: 92%) <br>
* 1930: 90.000 (R: 25%, M: 67%) <br>
Юл номеры - 33:
[[2002]]. yılda isäp alğan.
 
* [[RumınnarRomannar]]: 145,295 (70.4%)
* [[Macarlar]]: 56,830 (27.5%)
* [[Çegännär]]: 2,466 (1.2%)
Юл номеры - 42:
* [[Bolğarlar]]: 25
* [[Urıslar]]: 25
* [[SerblarSırblar]]: 17
* [[Çexlar]]: 9
* [[Töreklär]]: 9
Юл номеры - 48:
== Quarters ==
 
Şähär şundı rayonnarğa (quartallarğa) bülänä: ([[RumınçaRomança]]: ''cartiere''):
 
* Centru Oradea (şähär üzäge)
Юл номеры - 62:
Şähär keşetaşunı [[OTL]] yörtä. Şähärdä 3 [[tramway]] marşrutı (1R, 1N, 2, 3R, 3N) häm berniçä [[autobus]] marşrutı. Şähärdä 3 poyızd stansílar: üzäk, Vest häm Est. Vest stasísı [[Ioşia]] quartalında, Oradea isemle üzäk stansí, şähär üzägendä urnaşqan ([[Vie]] quartalı yanında).
 
== MíğmarlıqMiğmarlıq ==
 
Oradea arxitekturı Kommunist çorı şähär çitendä urnaşqan bínalarınnanbinalarınnan häm matur taríxítarixı (ğomumän [[Baroque]] stilendä) [[Austro-Macarstan]] çorı şähär üzägendä urnaşqan yortlarınnan tora.
 
Kommunist çorında häm Kommunistlardan soñ berniçä yıllarda bu taríxí yortlarnıñ küpçelege tuzalar. [[2002]]. yıldan soñ alarnıñ küp sanı restavrasílanalar, şähärgä taríxítarixı üzençel kilbät qayta.
 
== Küñel açu ==
Юл номеры - 74:
Qızıqlı häykällär:
 
* Muzeul Ţării Crişurilor – 365-täräzäle baroque muzéyımuzeyı
* Catedrala barocă – Romanianıñ baroque cämiğ çirkäwlärennän iñ zurısı
* Cetatea Oradea – bişpoçmaqlı Oradea Kirmäne
Юл номеры - 81:
* Muzeul 'Ady Endre' – böyek Macar şäğirneñ yortı
* Teatrul de Stat – Däwlät Teatrı, anıñ planın Awrupıda [[19. yöz]]dä 100läp teater tözätkän ike [[Austria]]lı arxitektorlar tözätte
* Oradea'da törle dinnärdän 100 kälisä, alarda 3 sínagogsinagog häm [[Könşığıç Awrupı]]nıñ iñ zur Baptist çırkäwe.
 
== Tanılğan şäxeslär ==
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Oradä